Het FIFA Wereldkampioenschap voetbal, een evenement dat eens in de vier jaar plaatsvindt, is uitgegroeid tot een wereldwijd fenomeen dat miljarden mensen verenigt in hun passie voor de sport. Echter, de wortels van dit prestigieuze toernooi zijn te herleiden naar een tijdperk waarin voetbal nog in de kinderschoenen stond. Dit artikel duikt in de geschiedenis van het WK voetbal en belicht in het bijzonder de rol van Uruguay als de eerste wereldkampioen.
De Opkomst van Voetbal en de Oprichting van de FIFA
Voetbal ontstond eind 19e eeuw in Engeland en won langzaam aan populariteit in Europa en later ook daarbuiten. In de beginfase was de Olympische Spelen het belangrijkste voetbaltoernooi. De sport was door het Internationaal Olympisch Comité (IOC) erkend en tijdens de Zomerspelen van Parijs (1900) en St. Louis (1904) werden demonstratiewedstrijden gehouden.
Op 21 mei 1904 werd de Fédération Internationale de Football Association (FIFA) opgericht door zeven Europese landen als internationale voetbalorganisatie. Frankrijk, Denemarken, Nederland, België, Spanje, Zweden en Zwitserland sloegen de handen in een om toe te zien op de toekomst en ontwikkeling van de sport.
De FIFA deed een poging om in 1906 een internationaal voetbaltoernooi te organiseren waaraan de beste clubteams uit de wereld konden meedoen. De Olympische Spelen werden steeds grootschaliger in deze periode, maar was volgens de traditie alleen voor amateursporters. Daarom werden er vanaf 1908 steeds meer voetbaltoernooien georganiseerd door liefhebbers van de sport waarbij professionele teams streden om de winst. De Engelse voetbalbond kwam in 1908 ook met een nieuwe competitie voor landenteams, iets wat er nog niet eerder was geweest. Hetzelfde jaar nog werd tijdens de Spelen van London het eerste voetbaltoernooi voor landenteams gehouden waar 8 landen aan deelnamen. Engeland won, maar er was nog steeds sprake van amateursport. In 1914 erkende de FIFA het toernooi dan ook als het Wereldkampioenschap voetbal voor amateurs. Ook tijdens de Zomerspelen die volgden werd het toernooi gehouden. Midden jaren '20 besloot het IOC om voetbal niet langer als Olympische sport te classificeren. Vanaf de Spelen van 1932 in Los Angeles werd het toernooi niet meer georganiseerd.
In 1928 kwam de voorzitter van de FIFA Jules Rimet met een voorstel voor de organisatie van een eigen internationaal toernooi. De deelnemende landen zouden dan strijden voor de titel World Champion. Op 28 mei 1928 besloot de FIFA dat twee jaar later de eerste editie van het toernooi zou worden gehouden.
Lees ook: Humphrey Mijnals in Oranje
Uruguay 1930: Het Eerste Officiële Wereldkampioenschap Voetbal
Op 13 juli 1930 startte het eerste officiële Wereldkampioenschap voetbal in Uruguay. De FIFA koos voor Uruguay, omdat het land destijds honderd jaar bestond en in 1924 en 1928 Olympisch goud had gewonnen met voetbal. FIFA nodigde 13 landen uit om deel te nemen. Het concept van een internationaal voetbaltoernooi begon vorm te krijgen in de jaren 20. Op dat moment waren de Olympische Spelen de enige gelegenheid voor landen om met elkaar te wedijveren in voetbal. Uruguay, dat goud pakte op de Olympische Spelen van 1924 en 1928, drong er bij de FIFA op aan om een wereldwijd voetbalkampioenschap te organiseren.
Het eerste WK voetbal, of de FIFA Wereldbeker, ging van start op 13 juli 1930 en duurde tot 30 juli. Het gastland, Uruguay, heerste soeverein over het toernooi, dat 13 deelnemende landen telde. In de finale versloeg Uruguay aartsrivaal Argentinië met 4-2. Daarmee werd Uruguay de eerste winnaar van het WK voetbal ooit. Het claimde daarmee ook de felbegeerde Jules Rimet-beker.
De Deelnemende Landen en de Uitdagingen
De teams werden uitgenodigd door de FIFA om aan het eerste Wereldkampioenschap mee te doen. Daarmee werd dit het enige WK voetbal waarvoor de landen zich niet hoefden te kwalificeren. Vanwege de lange reisduur en de hoge reiskosten was er onder de Europese landen weinig animo om deel te nemen aan dit kampioenschap: op 28 februari 1930, de einddatum van inschrijving, had zich nog geen enkel land aangemeld.
Uiteindelijk wist Jules Rimet, met hulp van de regering van Uruguay, vier landen zo ver te krijgen om de oversteek te maken. Dit waren België, Roemenië, Joegoslavië en Frankrijk. Deze landen zouden elkaar treffen op dezelfde boot die de Atlantische Oceaan zou gaan oversteken. Egypte moest afhaken. Zij konden vanwege een storm niet op tijd bij het schip komen. Na een paar dagen op zee kwam men aan in Rio de Janeiro, waar de Brazilianen aan boord gingen. Japan en Thailand zagen uiteindelijk af van deelname, en trokken zich terug.
De 13 deelnemende landen werden verdeeld over vier groepen:
Lees ook: Complete Gids voor Waterpolo Regels
- Groep A: Argentinië, Chili, Frankrijk, Mexico
- Groep B: Brazilië, Bolivia, Joegoslavië
- Groep C: Uruguay, Roemenië, Peru
- Groep D: Verenigde Staten, Paraguay, België
Alle duels werden gespeeld in de hoofdstad Montevideo, dat drie stadions ter beschikking had: Estadio Parque Central, Estadio Pocitas en Estadio Centenario. Het toernooi duurde van zondag 13 tot en met woensdag 30 juli 1930. Het allereerste WK-duel in de geschiedenis was Frankrijk - Mexico. De wedstrijd eindigde in 4-1 en Lucien Laurent scoorde de allereerste goal op een WK.
Groepsfase Resultaten
Groep A
| Land | Wed | W | G | V | DV | DT | +/- | Pnt |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Argentinië | 3 | 3 | 0 | 0 | 10 | 4 | 6 | 6 |
| Chili | 3 | 2 | 0 | 1 | 5 | 3 | 2 | 4 |
| Frankrijk | 3 | 1 | 0 | 2 | 4 | 3 | 1 | 2 |
| Mexico | 3 | 0 | 0 | 3 | 4 | 13 | -9 | 0 |
Groep B
| Land | Wed | W | G | V | DV | DT | +/- | Pnt |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Joegoslavië | 2 | 2 | 0 | 0 | 6 | 1 | 5 | 4 |
| Brazilië | 2 | 1 | 0 | 1 | 5 | 2 | 3 | 2 |
| Bolivia | 2 | 0 | 0 | 2 | 0 | 8 | -8 | 0 |
Groep C
| Land | Wed | W | G | V | DV | DT | +/- | Pnt |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Uruguay | 2 | 2 | 0 | 0 | 5 | 0 | 5 | 4 |
| Roemenië | 2 | 1 | 0 | 1 | 3 | 5 | -2 | 2 |
| Peru | 2 | 0 | 0 | 2 | 1 | 4 | -3 | 0 |
Groep D
| Land | Wed | W | G | V | DV | DT | +/- | Pnt |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Verenigde Staten | 2 | 2 | 0 | 0 | 6 | 0 | 6 | 4 |
| Paraguay | 2 | 1 | 0 | 1 | 1 | 3 | -2 | 2 |
| België | 2 | 0 | 0 | 2 | 0 | 4 | -4 | 0 |
Knock-outfase en de Finale
Na de groepsfase stroomden de winnaars van elke groep door naar de halve finales. Argentinië versloeg de Verenigde Staten met 6-1, terwijl Uruguay met dezelfde cijfers te sterk was voor Joegoslavië. Joegoslavië werd derde, aangezien het in de halve finales had verloren van Uruguay, dat drie dagen later wereldkampioen zou worden.
De finale vond plaats op 30 juli in het Estadio Centenario in Montevideo. Uruguay en Argentinië stonden tegenover elkaar in een beladen wedstrijd. De spanning was te snijden, en de Belgische scheidsrechter John Langenus eiste veiligheidsgaranties voordat hij de wedstrijd wilde fluiten. Na een 4-2 overwinning kroonde Uruguay zich tot de eerste wereldkampioen voetbal. De finale werd voor de eerste en enige keer gefloten door een Belg, John Langenus.
Guillermo Stábile (Argentinië) was de topscorer van het toernooi met 8 goals.
De Impact en de Verdere Ontwikkeling van het WK Voetbal
Ondanks het feit dat het pas de eerste editie was, had het WK meteen veel maatschappelijke impact. Tijdens het toernooi waren in onder meer Buenos Aires, Santiago en Lima een soort fan parks ontstaan. Vele duizenden mensen verzamelden zich daar rond de hoofdkantoren van kranten die de radioverslagen van wedstrijden via luidsprekers uitzonden.
Lees ook: Terugblik Daley Blind
Na het succes van het eerste WK in Uruguay, groeide het toernooi uit tot een van de grootste sportevenementen ter wereld. Het aantal deelnemende landen steeg gestaag, en de populariteit van het voetbal bereikte ongekende hoogten. Aan de opzet van het WK voetbal is in loop der jaren nogal het nodige gesleuteld. Zo deden aan de eerste editie van het WK voetbal slechts 13 landen mee. De edities hierop waren dit respectievelijk 16, 15 en 13 landen. Vervolgens deden tussen 1954 en 1978 in totaal 16 landen mee.
Dit aantal is hierna opgeschroefd tot 24 stuks. Inmiddels doen er sinds de editie van 1998 32 landen mee. Tegenwoordig worden teams in de eerste ronde van het toernooi ingedeeld in een poule, waarna vervolgens 16 teams overblijven die in het verloop middels een knock-out systeem uit moeten vechten wie de uiteindelijke winnaar wordt. Vroeger moest je eerst 2 poules overleven, maar kwam je vervolgens wel direct terecht in de finale.
Voor elk WK eindtoernooi wordt een land aangewezen dat die editie het WK voetbal mag organiseren. Dit gebeurd aan de hand van een WK bid, waaraan verschillende landen deelnemen in de hoop de gelukkige te zijn. Nederland heeft nog nooit een WK georganiseerd, maar was hier wel voor in de race tijdens de edities van 2018 en 2022. Geen enkel land is vaker dan twee keer gastland geweest.
Nederland op het WK
Heeft Nederland ooit het WK gewonnen? Nee, helaas voor de vele voetbalfans in Nederland niet. Ons nationale elftal stond wel drie keer in de WK-finale. Op het WK van 1974 verloor Oranje, met spelers als Johan Cruijff en Willem van Hanegem, van gastland West-Duitsland. Vier jaar later stond Oranje weer in de finale, opnieuw tegen het gastland. Dit keer was Argentinië te sterk in de eindstrijd. Na 1974 moesten de fans van Nederland lang wachten op een nieuwe kans op de WK titel, maar in 2010 haalde Oranje opnieuw de finale. Helaas ging de allesbeslissende wedstrijd tegen Spanje in de verlenging verloren. Nederland won het WK voetbal dus nooit. Dat is op zich niet slecht voor een klein land als Nederland, maar uiteindelijk schrijft alleen de winnaar echt voetbalgeschiedenis. Laten we hopen dat we dankzij WK 2022 eindelijk op de WK winnaars lijst komen!
Recente Winnaars van het WK Voetbal
De WK voetbal winnaars van de afgelopen jaren zijn zeer verschillend. Sinds 2002 werden er vijf WK’s gespeeld en elk WK was er een andere wereldkampioen. De huidige wereldkampioen voetbal is Frankrijk. Zij werden in 2018 voor de tweede keer wereldkampioen, de eerste keer was in 1998. Verder wisten Brazilië (2002), Italië (2006), Spanje (2010) en Duitsland (2014) zich in recente jaren als WK Winnaar te kronen.
Terugblik: winnaars WK voetbal afgelopen jaren:
- WK 2006: Italië
- WK 2010: Spanje
- WK 2014: Duitsland
- WK 2018: Frankrijk
Overzicht van Alle WK Winnaars
Hieronder een overzicht van alle WK winnaars tot nu toe:
- 1930: Uruguay
- 1934: Italië
- 1938: Italië
- 1950: Uruguay
- 1954: West-Duitsland
- 1958: Brazilië
- 1962: Brazilië
- 1966: Engeland
- 1970: Brazilië
- 1974: West-Duitsland
- 1978: Argentinië
- 1982: Italië
- 1986: Argentinië
- 1990: West-Duitsland
- 1994: Brazilië
- 1998: Frankrijk
- 2002: Brazilië
- 2006: Italië
- 2010: Spanje
- 2014: Duitsland
- 2018: Frankrijk
Uruguay's Blijvende Erfenis
Uruguay heeft een belangrijke gespeeld in de geschiedenis van het WK. Het wereldkampioenschap voetbal wordt eens in de vier jaar gehouden. De eerste editie vond in 1930 plaats in Uruguay. Het initiatief voor het eerste WK Voetbal werd genomen door de Fransman Jules Rimet (1873-1956). Tot en met 2022 zijn er in totaal tweeëntwintig wereldkampioenschappen voltooid.
Hoewel Uruguay het reguliere WK Voetbal twee keer won, zijn op het tenue van Uruguay vier sterren te vinden. Dit is omdat het land ook twee keer het voetbaltoernooi van de Olympische Zomerspelen won (1924 en 1928). Deze edities van het Olympisch voetbaltoernooi werden mede georganiseerd door de FIFA en deze voetbalbond had voorafgaand aangegeven dat winnaars als wereldkampioen zouden worden beschouwd. Tijdens het WK van 2030 wordt het honderd jarige bestaan van het toernooi gevierd. Om die reden wordt de openingswedstrijd van dat WK gespeeld in Uruguay, het eerste gastland van een WK ooit.
De Uruguayanen zijn het zelf uiteraard niet vergeten. In de hoofdstad Montevideo ligt een voetbalmuseum met de voor de hand liggende naam Museo del Fútbol. Er zijn duizenden voorwerpen, foto’s en filmpjes te vinden uit de tijd dat voetbal nog in zwart-wit werd gespeeld.
tags: #eerste #wereldkampioen #voetbal #geschiedenis