De buitenspelregel is wellicht de meest omstreden en onbegrepen regel in het voetbal. Het is een regel die vaak tot discussies leidt en waarbij de VAR (Video Assistant Referee) regelmatig wordt ingezet. Oud-voetballer en FIFA-medewerker Marco van Basten opperde in 2017 zelfs om buitenspel volledig af te schaffen. Maar wat is buitenspel precies en hoe is deze regel ontstaan?
Afgelopen vrijdag werd een prachtig doelpunt van Mark Diemers afgekeurd vanwege buitenspel. Dit incident roept vragen op over de essentie van de buitenspelregel. Welk oneigenlijk voordeel haalt een speler daadwerkelijk uit een buitenspelpositie waarvoor hij wordt teruggefloten? Een zoektocht in de voetbalgeschiedenis levert geen eenduidig beeld op wat betreft de beweegreden voor het invoeren van de buitenspelregel.
De meest plausibele redenatie is dat de buitenspelregel is ingevoerd om te voorkomen dat aanvallers bij het doel van de tegenstander staan te wachten op een lange bal, om die binnen te trappen / koppen. Dat zou het spel en de tactiek inderdaad sterk veranderen. Maar wacht even, de buitenspelregel zou dus moeten gelden als een speler van de aanvallende ploeg dichterbij het doel van de tegenpartij staat dan de op een na laatste tegenstander. Dat is de regel echter niet. Wellicht is die regel zo ingevoerd omdat ‘dichterbij de achterlijn’ makkelijker is te constateren dan ‘dichterbij het doel’. Voor ‘dichterbij de achterlijn’ moet een grensrechter namelijk een denkbeeldige rechte lijn trekken langs de laatste verdediger. Een aanvaller die voor die lijn staat, staat buitenspel. Voor ‘dichterbij het doel’ moet een grensrechter met een denkbeeldige passer een boog trekken met de passerpunt in het doel en de laatste verdediger als rand. Elke aanvaller die binnen die boog staat, staat buitenspel. Het gevolg is dat we met de regel ‘dichterbij de achterlijn’ zijn opgescheept. Meestal werkt dat prima, maar soms ook niet. Diemers stond verder van het doel van FC Emmen af dan de meeste, zoniet alle, Emmenaren. Met de huidige technologie is de regel ‘dichter bij het doel’ overigens wel te constateren en dus in te voeren.
De Basis van de Buitenspelregel
De buitenspelregel is in essentie bedoeld om het spel eerlijk te houden. Het voorkomt dat spelers een oneerlijk voordeel behalen door simpelweg dicht bij het doel van de tegenstander te wachten op een pass. Het basisprincipe is dat een speler zich niet in een buitenspelpositie mag bevinden wanneer de bal door een teamgenoot naar voren wordt gespeeld. De speler staat buitenspel op het moment dat hij tussen de keeper en de laatste verdediger staat wanneer de bal naar hem toe gespeeld wordt. De lijnrechter doet dan zijn vlag omhoog. Hierna wordt het moment bestraft met een indirecte vrije schop voor de tegenstander.
Geheugensteuntjes buitenspel:
- Buitenspel kan alleen plaatsvinden op de speelhelft van de tegenstanders.
- De speler bevindt zich dichter bij de doellijn dan de bal en de voorlaatste tegenstander (inclusief doelman).
- Alle lichaamsdelen tellen mee om de buitenspelpositie te bepalen behalve de armen en handen.
Wanneer is Buitenspel Strafbaar?
Op zich is buitenspel staan niet tegen de regels. Het is pas strafbaar als een medespeler de bal naar de speler met de buitenspelpositie speelt en deze speler;
Lees ook: Buitenspel in Voetbal: Wat je moet weten
- de bal raakt
- een tegenstander (bijvoorbeeld de keeper) hindert in zijn spel
- voordeel haalt uit zijn buitenspelpositie
Het is belangrijk te onthouden dat een speler alleen strafbaar buitenspel staat als hij actief betrokken is bij het spel. Dit betekent dat hij de bal moet raken, een tegenstander moet hinderen of voordeel moet halen uit zijn positie.
Wanneer is het Géén Buitenspel?
Er zijn situaties waarin een speler zich in een buitenspelpositie kan bevinden zonder dat dit als buitenspel wordt beschouwd. Dit is het geval bij:
- een hoekschop
- een doeltrap
- een inworp
- de bal is aangespeeld door de tegenstander
- de speler stond op de eigen speelhelft
De Geschiedenis van de Buitenspelregel: Een Eeuwenlange Evolutie
De buitenspelregel is niet in één keer ontstaan, maar heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld.
- 1848: De eerste buitenspelregel werd in 1848 in Cambridge op papier gezet, samen met een aantal andere regels.
- 1863: In de eerste regels van de Engelse voetbalbond stond dat iedereen buitenspel stond die voor de bal stond.
- 1866: De eerste buitenspelregel wordt ingevoerd. Een speler staat nu buitenspel als hij op het moment dat hij de bal aanneemt minder dan drie tegenstanders voor zich heeft. Daarvoor was het zo dat alleen een speler die de bal van achteren aangespeeld kreeg buitenspel stond.
- 1867: De buitenspelregel, die er in 1867 bij kwam, maakte het spel reeds van gelijke aard, ook al was die regel, die tot 1925 gehandhaafd bleef, anders dan die van tegenwoordig, waarover straks meer.
- 1907: Buitenspel staan op de eigen helft vervalt.
- 1920: Buitenspel kunnen staan bij een inworp, wordt opgeheven.
- 1924: Vanuit een hoekschop kan er direct een doelpunt worden gemaakt. In 1924 werd het begrip passief buitenspel geïntroduceerd.
- 1925: Aanpassing van de buitenspelregel. Op het ogenblik dat de bal wordt gespeeld moeten zich tussen de spelers en het doel tenminste 2 tegenstanders zijn.
- 1990: Op gelijke hoogte staan is geen buitenspel meer. In 1990 werden de regels weer gewijzigd zodat een aanvaller niet langer buitenspel staat als hij in een rij staat met zijn voorlaatste tegenstander.
- 2022/23: Als een speler de bal van de tegenstander per ongeluk van richting verandert, heft hij het buitenspel niet meer op. Voorheen werd dit gezien als nieuwe situatie.
De Buitenspelval: Een Tactisch Wapen
Het is mogelijk om buitenspel te forceren bij de tegenstander, de zogenaamde buitenspelval. Dit kan door de verdediging één voor één onopvallend een aantal stappen naar voren te laten zetten zonder dat de tegenstander merkt dat hij buitenspel komt te staan. Als de tegenstander ongemerkt in de buitenspelpositie zit en wordt aangespeeld is de kans groot dat hij in de buitenspelval loopt. De buitenspelval werd rond de jaren twintig geïntroduceerd in Nederland door Hans Tetzner.
De Impact van de VAR
Met de komst van de VAR is de buitenspelregel nog meer in de schijnwerpers komen te staan. De nieuwste technologie maakt het mogelijk om met diverse lijnen te bepalen of een speler buitenspel staat, soms tot op de centimeter nauwkeurig. Dit heeft geleid tot discussies over de vraag of deze nauwkeurigheid wel wenselijk is, omdat wedstrijden soms op basis van millimeters worden beslist. Steeds meer mensen vinden dat er naar deze regel gekeken moet worden. Deze paar centimeter zouden misschien door de vingers gezien kunnen worden.
Lees ook: Complete gids buitenspel
Spelsystemen en de Buitenspelregel
De buitenspelregel heeft ook invloed gehad op de ontwikkeling van spelsystemen in het voetbal. Zo leidde de wijziging van de buitenspelregel in 1925 tot de opkomst van de W-formatie, waarbij de middenvoor verder naar voren werd gepositioneerd om meer doelpunten te scoren.
De Buitenspelregel: Een Regel voor Discussie
Ondanks de vele aanpassingen en verfijningen blijft de buitenspelregel een bron van discussie en controverse. Sommigen vinden dat de regel te ingewikkeld is en het spel onnodig onderbreekt, terwijl anderen het zien als een essentieel onderdeel van het voetbal dat de eerlijkheid en spanning van het spel waarborgt.
Waarom zou buitenspel afgeschaft moeten worden?
In mei 2014 gaf Louis van Gaal aan in een interview dat het beter was het buitenspel in voetbal af te schaffen. Door de toegenomen snelheid van het voetbalspel is voor scheidsrechters en grensrechters lang niet altijd mogelijk om buitenspel goed te constateren. Helaas worden er wel steeds meer wedstrijden beslist door scheidsrechterlijke dwalingen bij buitenspelsituaties.
Lees ook: Alles over buitenspel in voetbal
tags: #buitenspel #regel #voetbal #geschiedenis