Het voetbal, een sport die constant evolueert, heeft recentelijk significante wijzigingen ondergaan in de regels omtrent het aantal toegestane wissels. Deze aanpassingen, ingegeven door diverse factoren zoals de coronapandemie en de wens om spelers te ontlasten, hebben geleid tot een nieuwe dynamiek in zowel het betaald voetbal als het amateurvoetbal. Dit artikel duikt diep in de huidige regels, de achterliggende redenen en de gevolgen van deze veranderingen voor spelers, coaches en supporters.
Van Drie naar Vijf: De Achtergrond van de Wisselwijziging
Tot 2020 was het gebruikelijk dat teams maximaal drie wissels mochten doorvoeren tijdens een voetbalwedstrijd. Echter, de coronapandemie bracht een overvolle speelkalender met zich mee, waardoor de internationale spelregelcommissie IFAB (International Football Association Board) besloot om in te grijpen. Om spelers te ontlasten en de gezondheid te beschermen, werd het toegestaan om vijf wissels toe te passen.
Deze regelwijziging, die in eerste instantie als een tijdelijke oplossing werd gezien, is wegens succes continu verlengd. Competities hebben nu de mogelijkheid om zelf te beslissen of ze drie of vijf wissels per wedstrijd toestaan. Tot op heden hebben alle grote competities, inclusief de organisatie van het WK, ingestemd met deze verruiming.
De Huidige Wisselregels: Een Gedetailleerd Overzicht
Betaald Voetbal
In het betaald voetbal, inclusief de Eredivisie, de Keuken Kampioen Divisie, de TOTO KNVB Beker en de Pure Energie Eredivisie Vrouwen, mogen teams vijf wissels doorvoeren. Echter, om te voorkomen dat het spel te vaak stil komt te liggen, zijn er slechts drie wisselmomenten tijdens de wedstrijd, exclusief de rust. Dit betekent dat een coach strategisch moet plannen wanneer hij of zij welke speler(s) wisselt.
Bij een eventuele verlenging van de wedstrijd mag elk team één extra speler wisselen, ook als het maximum van vijf al is bereikt. Bovendien krijgt het team een extra wisselmoment, naast de mogelijkheid om te wisselen voor aanvang van de verlenging en in de rust van de verlenging.
Lees ook: Wisselbeleid in het voetbal
Amateurvoetbal
Het amateurvoetbal bij de senioren en de oudste jeugdcategorieën in de categorie A sluit aan bij de regelgeving van het betaald voetbal. Dit betekent dat ook hier vijf wissels zijn toegestaan, met maximaal drie wisselmomenten tijdens de wedstrijd, exclusief de rust. Deze regeling geldt zowel voor competitiewedstrijden als voor bekerwedstrijden.
Voor de jeugdcategorieën zijn er enkele afwijkingen. In de categorie A junioren JO15 t/m JO17 en MO17 divisies is er sprake van zeven wisselbewegingen, waarbij ook hier maximaal drie wisselmomenten mogen worden gebruikt, exclusief de rust. In de O13 en O14 categorie A en de gehele categorie B mag onbeperkt gewisseld worden met maximaal zeven wisselspelers. In de O13 en O14 wordt zelfs vliegend gewisseld, wat betekent dat de wissel kan plaatsvinden terwijl het spel doorgaat.
Wisselprocedure: Hoe Werkt Het in de Praktijk?
De wisselprocedure verloopt volgens een strikt reglement. Voor de wedstrijd wordt een wedstrijdformulier ingeleverd met de namen van de spelers. Tijdens de wedstrijd moet de scheidsrechter op de hoogte worden gebracht van een wissel. In het profvoetbal verloopt dit contact via de vierde official. Als de bal buiten de lijnen is, wordt de wissel vaak doorgevoerd. De speler die het veld verlaat, mag dat overal doen. Pas als hij of zij buiten de lijnen is, mag de nieuwe speler - ter hoogte van de middellijn - het veld betreden.
Extra Wissel bij Hersenschuddingen: Spelersveiligheid Voorop
Een belangrijke toevoeging aan de wisselregels is de mogelijkheid tot een extra wissel bij een vermoeden van een hersenschudding. Deze regel, die in de tweede helft van afgelopen seizoen al als pilot in de Eredivisie en de Keuken Kampioen Divisie werd getest, geeft teams de mogelijkheid om een speler met hoofdletsel direct te vervangen, zonder dat dit ten koste gaat van de reguliere vijf wissels.
De IFAB heeft bepaald dat deze extra wissel structureel mag worden toegepast. Wanneer team A deze extra wissel inzet, krijgt team B direct een extra wissel en wisselmoment. Deze maatregel benadrukt het belang van spelersveiligheid en geeft coaches de mogelijkheid om zonder zorgen onmiddellijk in te grijpen bij een vermoeden van een hersenschudding.
Lees ook: Dispensatieregels in het Voetbal
De Impact van de Vijf Wissels: Meer dan Alleen een Regelwijziging
De invoering van de vijf wisselregel heeft een significante impact op het voetbalspel. Het biedt coaches meer flexibiliteit om tactisch te reageren tijdens een wedstrijd, blessurerisico’s te verminderen en meer spelers speeltijd te geven.
Tactische Flexibiliteit
Met vijf wissels in plaats van drie kunnen coaches hun strategieën beter aanpassen tijdens de wedstrijd. Ze kunnen meer spelers inzetten en reageren op het verloop van de match. Dit kan cruciaal zijn bij onverwachte blessures of wanneer er een tactische ommekeer nodig is.
Vermindering van Blessurerisico’s
Door spelers die vermoeid zijn of lichte klachten hebben eerder te wisselen, kan de kans op ernstige blessures worden verlaagd. Dit is vooral van belang gezien de vaak minder intensieve medische ondersteuning in amateurverband.
Meer Speeltijd voor Reservebankspelers
De uitbreiding tot vijf wissels kan ervoor zorgen dat meer spelers speeltijd krijgen, waardoor ze zich beter kunnen ontwikkelen. Dit is niet alleen gunstig voor de individuele speler, maar ook voor de teamgeest en de algehele kwaliteit van de selectie.
Gevolgen voor Kleinere Teams
Hoewel de vijf wisselregel over het algemeen positief wordt ontvangen, zijn er ook enkele potentiële nadelen. Teams met minder financiële middelen vinden het wellicht lastiger om een grotere selectie van topniveau te onderhouden, waardoor er een grotere kloof kan ontstaan tussen grote en kleine clubs.
Lees ook: Waterpolo: spelregels voor beginners
Andere Regelwijzigingen: Respect voor Scheidsrechters en Duidelijkheid voor Publiek
Naast de wijzigingen in het wisselbeleid, heeft de KNVB met ingang van het nieuwe voetbalseizoen een aantal andere nieuwe regels ingevoerd. Tijdens het Europees kampioenschap (UEFA) en de Olympische Spelen (FIFA) zijn nieuwe richtlijnen toegepast om respectvol gedrag richting de scheidsrechters te bevorderen. Alleen aanvoerders mochten belangrijke beslissingen bespreken met scheidsrechters. Volgens de KNVB is dit succesvol verlopen en stimuleert het de sportiviteit op de voetbalvelden.
Vanaf komend seizoen dienen de stadionklokken in het betaald voetbal door te lopen na afloop van de reguliere speeltijd. Dit wordt ingevoerd om het publiek beter op de hoogte te houden van het verloop van de extra speeltijd. Tot op heden diende de stadionklok bij minuut 45 en 90 stilgezet te worden, maar dit verandert nu dus. Bij de start van de tweede helft wordt de stadionklok teruggezet op minuut 45. Uitgangspunt blijft dat de vierde official de minimale extra speeltijd laat zien.
Vanaf de achtste finale in de TOTO KNVB Beker wordt getest met zogenaamde on-field announcements. Een on-field announcement betreft een korte uitleg door de scheidsrechter na een VAR-review of een (lange) VAR-check over een definitieve beslissing. Deze uitleg is live hoorbaar in het stadion en op TV. Het doel hiervan is om meer duidelijkheid te geven over de totstandkoming van VAR-beslissingen.