Het Nederlandse vrouwenhockey, ook wel bekend als de Oranje Dames, kent een rijke en succesvolle geschiedenis. Van de vroege, vaak vergeten, wereldkampioenschappen tot de recente triomfen op de Olympische Spelen, hebben de Oranje Dames een ongeëvenaarde dominantie in de internationale hockeywereld opgebouwd. Dit artikel duikt in de fascinerende evolutie van het team, de sleutelmomenten, de invloedrijke coaches en de onvergetelijke successen die de Oranje Dames tot een van de meest succesvolle sportteams ter wereld hebben gemaakt.
Vroege Jaren en de Vergeten Wereldkampioenschappen
De geschiedenis van het vrouwenhockey is er een van lange strijd voor erkenning. Hoewel het eerste officiële WK pas in 1974 plaatsvond, waren er al eerder pogingen om internationale toernooien te organiseren. Deze pogingen zijn echter vaak in de vergetelheid geraakt. Zo zou het Wagener Stadion in 1940 het toneel zijn van een WK voor mannen, terwijl Den Haag een vrouwentoernooi zou organiseren. Helaas werden beide evenementen afgelast vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog.
In mei 1948 kwamen de vrouwen alsnog naar het Amsterdamse Bos voor een wereldkampioenschap. Twaalf landen schreven zich in, maar Tsjechoslowakije bleef op het laatste moment weg vanwege de communistische machtsovername. De Nederlandse vrouwenploeg haalde de finale, maar verloor die met 1-0 van Engeland. Ondanks het succes van het evenement, is het WK van 1948 in de vergetelheid geraakt, voornamelijk door toedoen van de All England Women’s Hockey Association, die weigerde de zege van hun land te erkennen. De speelsters moesten hun medailles zelfs verstoppen in hun bagage, om te voorkomen dat die werden afgepakt! In het verslag in het eigen blad Hockey Field werd het toernooi geen wereldkampioenschap genoemd, maar een festival. Zo verdween dit unieke wereldkampioenschap uit 1948 onder een dikke laag stof om pas in de afgelopen jaren te worden herontdekt door sporthistorici in zowel Engeland als Nederland. In Engeland dook opeens zo’n verstopte medaille op en in Nederland bleken er nog filmbeelden te zijn, naast een groot aantal foto’s en krantenartikelen.
De Eerste Wereldtitel in 1971
De eerste officiële wereldtitel voor de Oranje Dames kwam in 1971 in Auckland, Nieuw-Zeeland. Het team onder leiding van Jo Jurrissen beleefde een unieke reis van twee maanden door vijf landen, wat destijds de langste reis was die ooit door een groep Nederlandse sporters werd ondernomen.
De voorbereiding op het WK was intensief, met een strenge selectieprocedure en een speciaal trainingsprogramma. De speelsters moesten zich houden aan strenge regels en een strak schema, met veel aandacht voor gezonde voeding en een alcoholverbod. Op het WK zelf begon Oranje met een 2-0 zege op Ierland, waarna ze gelijkspeelden tegen de Verenigde Staten (2-2) en vervolgens Fiji (1-0) en Australië (3-0) versloegen. Na gelijke spelen tegen Engeland (1-1) en Duitsland (0-0) was de ploeg afhankelijk van Engeland om de wereldtitel te veroveren. Toen de Engelse vrouwen verloren van Duitsland, was de historische triomf van het Nederlands elftal een feit.
Lees ook: Een diepgaande blik op de historische prestaties van het Duitse Dames Hockeyteam.
De Jaren van Wederopbouw
Na de gouden medaille bij de Olympische Spelen in Beijing 2008 raakten de Nederlandse hockeysters hun onaantastbare positie langzaam kwijt. De Argentijnse vrouwen bleken steeds vaker de bovenliggende partij en namen de macht over, door de winst van de wereldtitel in 2010 in Rosario.
Onder leiding van bondscoach Max Caldas, die de ontslagen Herman Kruis na het WK opvolgde, vond Oranje langzaamaan de weg omhoog. Bij de Olympische Spelen van 2012 in Londen was het Nederlandse team met 2-0 te sterk voor Argentinië. Carlien Dirkse van den Heuvel opende de score, waarna Maartje Paumen het duel besliste met een strafcorner.
Een Nieuw Tijdperk van Dominantie (2014-heden)
Sinds de gewonnen WK-finale van 2014 in Den Haag zijn de Nederlandse hockeyvrouwen nagenoeg onverslaanbaar. Sindsdien werden alle grote titeltoernooien gewonnen door de vrouwen in de oranje tanktops. De enige smet op het gouden blazoen is de zilveren medaille op de Spelen van Rio de Janeiro, toen Groot-Brittannië Oranje versloeg na shoot-outs.
WK 2014 in Den Haag
Voor 16.000 toeschouwers in Den Haag was het Nederlandse team met 2-0 te sterk voor Australië.
WK 2018 in Londen
De Oranjevrouwen versloegen Ierland met 6-0 in de finale van het WK in Londen. Lidewij Welten scoorde twee keer, terwijl ook Eva de Goede, Kelly Jonker, Marloes Keetels en Caia van Maasakker trefzeker waren.
Lees ook: De evolutie van hockey: een gedetailleerde analyse
WK 2022 in Nederland en Spanje
Voor het eerst in de hockeygeschiedenis werd het WK hockey voor vrouwen in twee landen gespeeld: in Spanje en Nederland. De Oranjevrouwen zaten in poule A en speelden alle poulewedstrijden en eventuele kruisfinales in het Wagener Stadion in Amstelveen. De Oranjevrouwen spelen zaterdag hun eerste wedstrijd van het WK tegen Ierland, het land dat ze in de WK-finale van 2018 met 6-0 versloegen. Zondag zullen ze het opnemen tegen Duitsland, dat dit WK als grootste concurrent van Nederland wordt gezien. Woensdag 6 juli treft Oranje in z'n laatste poulewedstrijd WK-debutant Chili.
De Rol van Coaches
De Oranje Dames hebben door de jaren heen verschillende coaches gehad, elk met hun eigen werkwijze en filosofie. Eerst jarenlang onder leiding van Alyson Annan, die ook in Rio de coach was. Daarna nam de ervaren Paul van Ass het het roer van de Duitser over. Alle coaches hadden hun eigen werkwijze, maar ook dezelfde rode draad: alles wat ze aanraakten, veranderde in goud.
De Spelen van Parijs 2024
De Oranje Dames hebben op de Spelen van Parijs Nederlandse hockeygeschiedenis geschreven door voor de eerste maal ooit beide Oranje-teams op dezelfde Spelen op het hoogste ereschavot te staan. De Nederlandse hockeyvrouwen konden de tweede gouden plak in successie omhangen, nadat in de finale na een 1-1 eindstand via shoot-outs was gewonnen van het China van coach Alyson Annan.
De zege kwam tot stand na een bloedstollende shoot-outserie, waarin Oranje-keeper Anne Veenendaal een hoofdrol opeiste. Net zoals Pirmin Blaak dat 24 uur daarvoor bij de Oranjemannen tegen Duitsland had gedaan. Veenendaal maakte drie shoot-outs van China onschadelijk. Voor Oranje scoorden Pien Sanders, Maria Verschoor en Marijn Veen. Een orkaan van gejuich kwam van de tribunes nadat Veenendaal de beslissende shoot-out van Ning Ma pakte. Veenendaal stormde naar de hoek van het Stade Yves-du-Manoir en schreeuwde het uit. In haar kielzog de feestende Oranje-speelsters. Ze schreeuwden, ze juichten en huilden. Alle spanning van twee zware weken kwam eruit.
Anne Veenendaal keert de shoot-out van Jiangxin He. En hoe mooi was het sprookje voor Veenendaal. Jarenlang was ze op toernooien de nummer 2 achter Josine Koning. Van Ass sprak echter het vertrouwen in haar uit. Veenendaal kon wat extra’s brengen, was zijn redenatie. Dat deed ze op het moment dat het moest. Op het moment dat Nederland haar het hardst nodig had.
Lees ook: Een overzicht van de carrière van Chloe Hockey en haar bijdrage aan het Nederlandse hockey.
De gouden medaille in Parijs is een nieuwe kroon op een machtsvertoon van de Oranje Dames dat in het internationale hockey, maar zelfs in de mondiale sport, zijn weerga niet kent. Er was op deze Spelen geen ploeg die zo sterk en zo fit was als Oranje. Moeizaam knokte Oranje zich dit olympische toernooi door de poulefase. Niet qua resultaat, want alleen Duitsland maakte het Nederland in de score moeilijk. Maar wel in het spel. Dat was nooit ontspannen. Pas in de halve finales zagen we voor de rust een glimp van een bevrijd Oranje, dat aartsvijand Argentinië kansloos liet. De klap van de bal waardoor Joosje Burg tegen de grond ging, maakte een einde aan het frivole spel van Oranje en betekende ook voor de Bossche spits game over. Ze kwam in het tweede helft nog wel even in het veld, maar werd tijdens het duel met China vervangen door Pien Dicke. Dicke, spits van SCHC, maakte dus haar olympische debuut in de finale.
Ze zag dat Oranje prima aan het duel met China begon. De Aziatische tegenstander werd direct onder druk gezet en Nederland controleerde de wedstrijd. Maar het spel van Oranje werd al snel slordiger. En het moet gezegd, de Chinese speelsters verdedigden ijzersterk en zaten er vaak met een stick tussen. Maar de ploeg van Annan kan meer dan alleen verdedigen, zo werd in het vervolg van het eerste kwart al duidelijk. Via de achterlijn kon een Wen Dan ongestoord ontsnappen, ze legde de bal bij de eerste paal waar Yi Chen attenter reageerde dan verdediger Renée van Laarhoven en de bal in de lange hoek tikte. Een handtekening waar je met hoofdletters de naam van Annan onder kunt zetten. De klap van de achterstand kwam hard aan bij Oranje. Voor de tweede keer dit toernooi moest de regerend olympisch kampioen in de achtervolging.
Nederland moest even bijkomen van die tegenslag, maar leek binnen vijf minuten op gelijke hoogte te komen. Xan de Waard omspeelde geweldig drie, vier tegenstanders, maar zag haar doelpoging stranden op de uitstekende goalie Jiao Ye. Oranje was uit een strafcorner van Frédérique Matla nog dichter bij de gelijkmaker. Op dat moment was het echter al het tweede kwart en was Nederland nog niet veel verder gekomen dan wat halve kansen. Ondanks de 0-1 achterstand was Van Ass in de rust nog vol vertrouwen. ‘We spelen goed. Het is wachten op een goal van Nederland. Frédérique Matla baalt van haar bal tegen de paal uit een strafcorner. Dat drukken deed Oranje na rust ook wel, maar doelpunten bleven uit. Halve kansen waren er wel, maar nooit was er de ruimte om eens lekker uit te halen. Maar het moet gezegd: Oranje gaf niet op. De bijna vijftienduizend fans op de tribune begrepen dat de speelsters alle steun konden gebruiken.
Felice Albers, een van de sterren van Tokio, nam haar ploeg bij arm. Ze haalde een strafcorner en China raakte haar videorefferal kwijt. Opnieuw zat Jansen op de bank en gooide Matla de bal via een Chinese stick naast het doel. Het was einde derde kwart. De tijd begon te dringen voor Oranje. Nog vijftien minuten. Maar zoals ze vaak dit toernooi was daar topscorer Yibbi Jansen. In het veldspel van Oranje straalt ze niet altijd, maar o wee als die bal op de kop van de cirkel ligt. Dan is zij de grote specialist van dit olympische hockeytoernooi. Is niemand ter wereld zo goed als de geboren Brabantse. Halverwege het vierde kwart was het raak. De bal klapte op de plank en gejuich in het veld en op de tribunes dat volgde was nog niet zo groot bij de Oranje Dames dit toernooi. Oranje drukte door. De Chinezen moesten achteruit. De tijd tikte weg. Met nog twee minuten te gaan een nieuwe corner. Weer Jansen. Zou het? Nee. Was er nog tijd? 1 minuut. China had de bal. Strafcorner tegen. Nee, toch niet. Nog een kans voor China. Mis. Shoot-outs moesten de beslissing brengen. Annan juichte al. Alsof ze had gewonnen. Maar dat had Oranje ook gedaan, Zo werd duidelijk. Met Anne Veenendaal in de hoofdrol. 6. 51. Oranje wint na shoot outs, met treffers van Pien Sanders, Maria Verschoor en Marijn Veen. Goud!
De Toekomst van de Oranje Dames
Ondanks de vele successen in het verleden, blijven de Oranje Dames ambitieus en gedreven om hun dominantie in de hockeywereld te behouden. Met een sterke focus op talentontwikkeling, innovatieve trainingsmethoden en een onverzettelijke teamgeest, zijn de Oranje Dames klaar om de komende jaren nieuwe hoofdstukken aan hun glorieuze geschiedenis toe te voegen.
De Populariteit van Hockey in Nederland
Hockey wordt in Nederland pas geïntroduceerd in 1891 door Pim Mulier. Het waren ook hier de ijshockeyers (die toen bandyspelers heetten) die in Haarlem in de zomermaanden op gras gingen spelen. De oprichting van de eerste hockeyclub volgde in 1892 in Amsterdam en in 1898 werd de Nederlandsche Hockey en Bandy Bond (NHBB) opgericht. Hockey was aanvankelijk nog een exclusieve herenaangelegenheid. Dames moesten wachten tot 1910 voordat ze lid konden worden van een hockeyclub. Maar wel onder de strikte voorwaarde dat ze “alleen Dinsdag en Donderdag-middag en Zondag’s tot 12 uur spelgelegenheid kregen”. Begin 20e eeuw waren de Nederlandse hockeyers nogal eigenzinnig in hun spel. Zo speelden ze met een zachte bal (veel te gevaarlijk zo’n harde bal), waren de teams vaak gemengd en had de stick twee platte kanten. Dat verandert met de Olympische Spelen van 1928. Om mee te kunnen doen aan de Spelen in eigen land, werden de regels aangepast naar de internationale standaarden. Voor het oog van 35.000 toeschouwers wordt Nederland tweede achter India. Hockey is in één klap populair in Nederland.
tags: #wk #hockey #vrouwen #geschiedenis