Sport is een integraal onderdeel van onze samenleving. Het is een fenomeen dat overal aanwezig is, of het nu gaat om actieve deelname of passief volgen. Er zijn miljoenen georganiseerde sporters en een nog grotere groep die regelmatig sport, maar niet in georganiseerd verband. De televisie staat vaak aan met sportprogramma's. Sport en maatschappij zijn dus nauw met elkaar verbonden.
De Verwevenheid van Sport en Maatschappij
Gebeurtenissen in de sport hebben hun uitwerking op de maatschappij. Omgekeerd zijn de waarden, normen en gewoonten van onze samenleving terug te vinden in de sport. Maatschappelijke ontwikkelingen zoals individualisering, de-traditionalisering, de opkomst van de multiculturele samenleving en veranderingen in waarden en normen, weerspiegelen zich in de sport. De toenemende diversiteit van de samenleving komt ook tot uiting in de sport. Verschillen maken onze samenleving en de sport kleurrijk, maar soms kunnen deze verschillen nadelig werken voor bepaalde groepen.
Sportdeelname en Sociaal-Economische Positie
De tijd dat sport alleen voor de elite was, is gelukkig voorbij, maar er is nog steeds een verband tussen sociaal-economische positie en sportdeelname. Mensen met een hogere opleiding en een hoger inkomen sporten vaker dan lager opgeleiden. Ook de sportkeuze hangt samen met de sociaal-economische positie. Hoe hoger de opleiding en het inkomen, hoe vaker mensen kiezen voor duurdere sporten zoals tennis, golf, skiën en zeilen. Hockey, cricket en roeien zijn populair in de academische wereld, terwijl kracht- en vechtsporten vaker beoefend worden door mensen met een lagere opleiding en minder inkomen. Voetbal, korfbal en gymnastiek zijn echte volkssporten.
De keuze voor een bepaalde sport heeft te maken met de kosten, maar ook met de gewoonten binnen een gemeenschap. Sommige sporten zijn regionaal verschillend en gebruikelijk in een specifieke gemeenschap, zoals klootschieten, kaatsen of fierljeppen. Vroeger bepaalde ook de godsdienst de keuze voor een sport. Korfbal was bijvoorbeeld populair bij protestanten, terwijl voetbal populairder was onder katholieken. De sterke verzuiling die vroeger in sportverenigingen te zien was, is nu minder aanwezig. Steeds meer gelovige verenigingen fuseren met algemene verenigingen en de leden hebben verschillende godsdiensten. Toch is de verzuiling niet helemaal verdwenen, zo is er in het voetbal nog steeds een zaterdagcompetitie en kiezen sommige sporters op principiële gronden voor sportverenigingen die niet op zondag spelen.
Multiculturaliteit en Diversiteit in de Sport
Een ontwikkeling die de multiculturele samenleving met zich meebrengt, is de oprichting van islamitische verenigingen, vaak gerelateerd aan leefstijl en gewoonten die vast zitten aan het islamitische geloof. Er bestaan duidelijke verschillen tussen jongens en meisjes, wat niet per se nadelig hoeft te zijn. Jongens en meisjes hebben verschillende aanleg. Jongens doen vaker aan teamsporten, terwijl meisjes vaker een individuele sport beoefenen. Jongens zijn fysiek sterker dan meisjes, hoewel dit op de basisschool soms omgekeerd kan zijn omdat meisjes over het algemeen eerder volwassen worden dan jongens.
Lees ook: Speel basketbal: Regels en tips
Er zijn echter ook verschillen die minder positief zijn. Jongens zijn vaker lid van sportverenigingen dan meisjes (60%-40%), doen vaker aan wedstrijdsporten, zijn fanatieker en bereiken daardoor vaker de top. Desondanks zijn er veel vrouwen in Nederland die topsport bedrijven, maar er is minder aandacht voor topsport van vrouwen in sportprogramma's. Slechts een klein percentage van de geïnterviewden in sportprogramma's is vrouw.
Kinderen met lichte handicaps, zowel geestelijk als lichamelijk, zullen altijd beperkingen ondervinden bij het sporten. Hoewel sport etnische minderheden kan helpen om beter in de samenleving te integreren, is homoseksualiteit in de sport vrijwel onzichtbaar. Onderzoek toont aan dat een aanzienlijk percentage mannen en vrouwen homoseksueel is, maar dit wordt vaak verborgen gehouden.
Waarden en Normen in de Sport
Iedereen heeft bewuste en onbewuste waarden en normen die het gedrag bepalen. Deze waarden en normen kunnen zowel positief als negatief zijn. Er is niet één waarde die altijd geldt; mensen hebben verschillende waarden die steeds tegen elkaar afgewogen moeten worden. Het willen winnen van een wedstrijd kan bijvoorbeeld zo belangrijk worden dat eerlijk spelen minder belangrijk wordt.
Waarden en normen hebben meestal een lange geschiedenis en liggen diep in personen vast. Ze worden doorgegeven van generatie op generatie, waardoor ze moeilijk te veranderen zijn. Door waarden en normen zichtbaar te maken en erover te discussiëren, kunnen mensen zich bewust worden van hun eigen waarden. Dit leidt tot begrip voor iemands motieven en kan deze motieven veranderen. Voor het bevorderen van "fair play" is het corrigeren van gedrag alleen niet genoeg; er moet iets belangrijks gebeuren in het veranderen van de onderliggende waarden.
Binnen de sport zijn er veel verschillende mensen, met verschillen in geslacht, afkomst, huidskleur, godsdienst, geaardheid en lichamelijke en geestelijke vermogens. Een belangrijk standpunt van "fair play" is tolerantie ten opzichte van al deze verschillen. Tolerant zijn betekent accepteren dat iemand anders is dan wij en dat mensen anders mogen zijn.
Lees ook: Honkbal: Alles Wat Je Moet Weten
Gelijkheid en Discriminatie in de Sport
In de sport wordt geselecteerd op verschillen op basis van leeftijd, geslacht, speelsterkte en soms gewicht. Dit gebeurt om ervoor te zorgen dat mensen van gelijke sterkte tegen elkaar sporten, zodat er gespeeld wordt met gelijke kansen om te winnen. Dit principe wordt het gelijkheidsbeginsel genoemd. In de sport mag alleen onderscheid gemaakt worden om de kansen om te winnen gelijk te trekken; alle andere vormen van onderscheid zijn niet toegestaan.
Een uitzondering op deze regel is "positieve discriminatie", een voorkeursbehandeling voor achterstandsgroepen. Dit is toegestaan zolang hun sportdeelname in gewone verenigingen achterblijft. Het doel van positieve discriminatie is het wegwerken van de achterstandspositie van die groepen. Om die reden zijn er speciale sportverenigingen, -scholen en -activiteiten voor vrouwen, allochtonen of homoseksuelen. De Gay Games zijn een voorbeeld van een sportactiviteit die specifiek bedoeld is voor een achterstandsgroep. Het verschil tussen discrimineren en het maken van toegestaan onderscheid is soms lastig aan te geven en hangt vaak samen met de persoonlijke beleving.
De Geschiedenis van Sport: Van Vaag Concept tot Mondiale Beweging
Voor 1800 werd het woord sport alleen in de Angelsaksische landen gebruikt. Pas later kwam het woord in andere landen voor. In het begin was het begrip heel vaag en gekoppeld aan Engelse activiteiten, weddenschappen en een bepaalde manier van gedragen. Toen het begrip in Nederland kwam, was het onduidelijk wat het precies betekende en aan welke activiteiten het wel of niet gekoppeld kon worden. Sport werd gezien als een nieuwe activiteit tegenover de oude lokale manieren om je te vermaken. Men probeerde Engeland na te doen, waardoor sport in het buitenland hetzelfde werd als de populaire activiteiten in Engeland en niet de lokale activiteiten.
Daarna kwam de moderne sport, wat leidde tot de reglementering en standaardisering van veel sporten. Activiteiten die niet aan de standaarden voldeden, vielen buiten de boot en bleven lokaal en zonder regels of verdwenen. In de lagere kringen was er geen behoefte aan standaarden en regels, terwijl de hogere kringen dit wel belangrijk vonden om nationaal en internationaal wedstrijden te kunnen organiseren. De opkomst van de moderne sport werd mogelijk gemaakt door verschillende gebeurtenissen in de 19e eeuw, zoals de verbeterde infrastructuur die nationale competities mogelijk maakte.
Deze modernisering begon in Engeland, waar clubs werden opgericht die volgens standaardregels werkten. Dit verspreidde zich over heel Europa in de tweede helft van de 19e eeuw. In drie decennia vanaf 1870 ontstonden de eerste voetbalclub, de overkoepelende nationale club en de FIFA. De snelle internationalisering van de sport had te maken met concurrentie op alle gebieden en de vele nieuwe contacten die ontstonden door het kapitalisme. Engeland was hierin leidend in de 19e en begin 20e eeuw, met militaire, koloniale en handelscontacten die de verspreiding van Engelse sporten bevorderden.
Lees ook: Van perzikmanden tot een wereldwijde sport
Rond 1850 zorgde Engeland voor de wereldwijde verspreiding van gereglementeerde sporten zoals voetbal, tennis, rugby en hockey. Duitsland werd daarna belangrijk en ging de concurrentie aan met Engeland. Duitsland zette zich af tegen Engeland en kwam met andere sporten. Gymnastiek en turnen werden als nuttiger beschouwd dan de balsporten in Engeland. Duitsland zorgde voor de verspreiding van deze sporten in Europa.
Rond dezelfde tijd ontwikkelden zich in de VS andere sporten zoals honkbal, volleybal en basketball. Deze sporten verspreidden en ontwikkelden zich sterk in de gebieden die onder invloed van de VS stonden en kregen vanaf het Interbellum ook grotere aanhang in Europa en de rest van de wereld. In de jaren 1970 tot en met de jaren 1990 kwamen daar ook sporten bij zoals joggen, surfen en beach-volleybal.
Het laatste land dat belangrijk was voor de sport in de wereld is Japan. Niet alle sporten komen overal evenveel voor. Voetbal is bijvoorbeeld een vrij internationale sport, maar rugby is typisch Engels en Nieuw-Zeelands, Football en honkbal zijn typische sporten uit de VS, korfbal is alleen in Nederland populair en cricket wordt voornamelijk gespeeld in Engeland, Pakistan en India. De verspreiding van sporten hangt af van de manier waarop de sporten van de landen van herkomst naar andere landen zijn gekomen (mondialisering) en hoe het daarna verder ging met de sport.
Engeland, Duitsland, de VS en Japan speelden hierin een belangrijke rol. Elk land heeft zijn eigen nationale of lokale vormen van vermaak/sport, maar deze zijn niet allemaal internationaal doorgebroken. Welke sporten doorbraken hing af van de mensen die de sport verspreidden (zakenmensen, militairen, onderwijzers) en de mensen uit de landen die de sporten overnamen (zakenlieden en jongeren).
Er is weinig bekend over de ontwikkeling van deze mondialisering. De Tsjechische geschiedkundige Wallerstein heeft er wel iets over geschreven. Hij gaat uit van een kernland of kernlanden met een invloedsfeer. Verder is er een semi-periferie en een periferie. De meeste sporten ontstaan of worden gereglementeerd in de kernlanden, waarna ze verspreid worden over de semi-periferie en later ook over de periferie. De ontwikkeling ging vaak van de rijke landen naar de armere. En eerst in steden en daarna ook de rest van het land.
In de Engelse koloniën waren andere sporten populair dan in de landen waar intensieve handelscontacten mee waren. Dit kwam omdat in de Engelse koloniën de bestuurders sporten deden die pasten in het public-school systeem (rugby, cricket, hockey), de elitaire sporten dus. Terwijl zeelieden en handelaren hele andere sporten deden en meebrachten naar de landen waar zij mee handelden. Voetbal was bij deze groep mensen populair. Dit verklaart onder andere waarom voetbal in Zuid-Amerika zo populair is (Engeland handelde hier erg veel mee). In India was de afstand tussen Engelse bestuurders en de inheemse bevolking niet groot. Indiërs konden gemakkelijk mee doen aan de elite sporten. Dit verklaart waarom cricket en hockey in India en Pakistan nu enorm populair zijn. In Afrika was de afstand tussen de bestuurders en de inheemse bevolking heel groot.
Pim Mulier: Een Pionier van de Nederlandse Sport
Willem Johan Herman Mulier, beter bekend als Pim Mulier, werd geboren in Witmarsum (Friesland). Hij wordt gezien als een van de grondleggers van voetbal in Nederland. Al op jonge leeftijd werd hij door zijn vader gedwongen te schaatsen. Mulier bevond zich op de kostschool van zijn oudere broer, waar hij Engelse jongens ontmoette die cricket en football speelden. In 1879 kocht hij een leren rugbybal en richtte hij samen met zijn vrienden de Haarlemsche Football Club (HFC) op, de eerste voetbalclub van Nederland. Naast voetbal hield Mulier zich ook bezig met atletiek, cricket en hockey. In 1889 richtte hij de Nederlandse Atletiek en Voetbal Bond (NAVB) op.
Transfernieuws in de Tulp Hoofdklasse
Recent transfernieuws in de Tulp Hoofdklasse laat zien dat Pinoké de Engels international Jack Waller heeft aangetrokken. Ook maken Iwan Roukema, Pepijn van der Valk en Ralph Grevenstuk de overstap van JO18 naar het eerste team. Bouwe Buitenhuis speelt in het nieuwe seizoen bij Rotterdam. Amsterdam gaat het nieuwe seizoen in zonder Sonja Zimmermann, die terugkeert naar Duitsland. Hurley krijgt versterking van de Argentijnse international Valentina Costa Biondi. Klein Zwitserland meldt de komst van Lucas Toscani en Chad Futcher, en Noor Omrani maakt haar rentree bij Rotterdam. Nijmegen heeft zich versterkt met Jake Whetton en Luca Brown. Oranje-Rood verwelkomt Leah Crouse en Jolien Bogers. Margot van Geffen zet haar hockeyloopbaan voort in Australië. Amsterdam stunt met de komst van Agustina Gorzelany. Kampong heeft zich versterkt met Kjell Plantenga. Alexander Schop speelt komend seizoen voor HDM. De dames van HDM verwelkomen Sarah McAuley, Sabine van Eijnden en Iris Langejans. Oranje-Rood heeft Lisa Schneider aangetrokken. Amber Brouwer verruilt Den Bosch voor Oranje-Rood. Hurley stunt met de komst van Harry Martin. Nathan Ephraums versterkt Bloemendaal. SCHC heeft zich versterkt met Chip Visscher, Teun Kropholler, Olaf van Staa, Sam Figge en Allistair Empey. De vrouwen van HGC hebben zich versterkt met Valentina Raposo en Amy Costello. De mannen van Amsterdam hebben zich verzekerd van de diensten van David Huusen. HDM krijgt versterking van Will Calnan. Hurley verwelkomt Pim Wasser en Casper van Loon. De dames van Hurley maken de komst van Eliza Vermeulen, Dymph Luttge en Floor van den Dungen bekend. SCHC heeft afscheid genomen van Alexandra Heerbaart, Isa Kroot en Suze Leemans. Timo Goor stopt met hockey. Valentin Verga keert terug naar Almere. SCHC heeft zich versterkt met Jip Dicke. Na tien seizoenen neemt Joey van Walstijn afscheid van HDM. Pinoké heeft afscheid genomen van Morris de Vilder, Gijs van Wagenberg en Marlon Landbrug.
Teun de Nooijer: Een Legende in de Hockeywereld
25 jaar geleden zette Teun de Nooijer Nederland in vuur en vlam met zijn golden goal in de WK-finale tegen Spanje. Een herinnering om nooit te vergeten. De Galgenwaard in Utrecht was afgeladen met toeschouwers voor een van de mooiste hockeymomenten ooit op de Nederlandse velden. Oranje herpakte zich tegen Spanje van een 2-0 achterstand. De Nooijer wordt nog geregeld herinnerd aan zijn gouden WK-moment.