Rugby Union, vaak kortweg rugby genoemd, is een dynamische en strategische balsport die wereldwijd wordt gespeeld. De sport is ontstaan aan de Rugby School in Engeland. Volgens de legende pakte William Webb Ellis tijdens een schoolwedstrijd football de bal met zijn handen op en rende ermee richting het doel van de tegenstander. Hij wordt gezien als de grondlegger van de sport. Rugby is een van de bekendste veldsporten ter wereld. Een wedstrijd wordt gespeeld door twee teams van 15 personen en duurt 2 maal 40 minuten. Tijdens de wedstrijd proberen de spelers een ovale bal over de zogenaamde tryline van de tegenstander te drukken of tussen de palen te schoppen om zo punten te scoren.
Het Spel: Van Achterwaartse Passen tot de Tryline
Rugby lijkt op het eerste gezicht een eenvoudig spel: je mag de bal in je hand nemen en de bedoeling is dat je de bal achter de trylijn van de tegenstander tegen de grond drukt. Het lijkt echt makkelijker dan het is, je mag de bal naar een medespeler gooien maar een van de belangrijkste regels in rugby is: de bal moet altijd naar achteren gespeeld worden. Dit klinkt misschien eenvoudig, maar er zit een addertje onder het gras. Om vooruit te bewegen moet de bal continue in achterwaartse richting gespeeld worden (passen). De bal mag ook voorwaarts geschopt worden, maar alleen de ploeggenoten die op dat moment achter degene die de bal schopt staan, mogen de bal aanraken. De spelers mogen rennen met de bal in de handen. De bal mag alleen naar achteren worden gegooid. De speler met de bal mag getackeld worden.
Deze schijnbare tegenstelling maakt een goede samenwerking en een ijzeren discipline noodzakelijk, aangezien één enkele speler op zich weinig kan bereiken. Alleen door samen te werken kunnen de spelers de bal in de richting van de tryline van de tegenstander krijgen en zo uiteindelijk het spel winnen. Rugby heeft zijn karakteristieke eigenschappen, maar zoals bij vele andere sporten komt het erop aan om ruimte te creëren en te benutten.
De Tryline: Het Ultieme Doel
De tryline is een cruciale lijn in het rugbyveld. Het is het gebied waar spelers punten kunnen scoren door de bal op de grond te drukken. Dit wordt een 'try' genoemd, en het levert 5 punten op. Na het scoren van een try mag een speler trachten een extra score toe te voegen door het nemen van een zogenaamde conversie kick. De conversie kick mag worden genomen ergens in een rechte lijn langs de lengte van het veld ten opzichte van de plaats van de try.
Het Speelveld: Afmetingen en Belangrijke Lijnen
Het speelveld van rugby is rechthoekig, met de tryline aan beide uiteinden. De “palen” staan op de doellijn. Achter de doellijn ligt de achterlijn. Het gebied tussen deze twee lijnen is het doelgebied. In het doelgebied kan een try kan worden gedrukt. Voor de doellijn ligt het verdedigingsvak tot aan de 22-meterlijn. In dat verdedigingsvak staat op 5 meter van de achterlijn een onderbroken lijn. Spelhervattingen mogen niet tussen deze lijn en de doellijn plaatsvinden. Ze worden naar deze 5-meterlijn terug geplaatst. Tussen de 22-meterlijn en de middellijn ligt de onderbroken 10-meterlijn. Deze ligt op 10 meter van de middellijn. Verder lopen er ook nog lijnen in de lengterichting van het veld. Te beginnen de zijlijn. Op 5 meter daarnaast staan er onderbroken lijnen en op 15 meter van de zijlijn nog een. Dit zijn de lijnen waartussen de spelers moeten staan die een line-out opvangen.
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
Spelonderdelen en Tactieken
Naast het bereiken van de tryline zijn er verschillende andere spelonderdelen die cruciaal zijn in rugby.
Tackle en Ruck
Een speler in bezit van de bal (de baldrager) mag worden getackeld door een tegenstander. Andere spelers dan de baldrager mogen niet worden gehinderd (obstruction). Een tackel bestaat uit het naar de grond brengen van de tegenstander gebruikmakend van armen (en handen). Daarbij mogen hoofd of nek niet worden geraakt (high tackle). Een speler geldt als getackeld als een knie of hoger lichaamsdeel de grond raakt. De baldrager moet dan onmiddellijk aanstalten maken om de bal af te geven. Niet op tijd afgeven kan worden bestraft (holding the ball).
Na een tackel ontstaan er 2 buitenspellijnen. Aan de uiterste lichaamsgrens aan de zijde van de tegenstander en aan de uiterste lichaamsgrens aan de eigen zijde. De spelers moeten zich gaan opstellen aan hun eigen zijde aan weerszijde van deze lijnen. De enige weg die open staat naar de zijde van de tegenstander is over de getackelde speler heen vanaf de eigen zijde. De begrenzing van deze doorgang wordt gevormd door de lichaamsgrenzen van de spelers betrokken bij de tackel. Een baldrager heeft het recht na een tackel nog één beweging te maken alvorens de bal af te geven. Na de tackel gaat de strijd om de bal gewoon verder.
Boven de spelers op de grond vormt zich gewoonlijk een ruck. De beste vertaling hiervan is wellicht “de meute”. De meute die de tackel volgt. Van beide zijden komt een meute (staande) spelers die elkaar de ruimte betwisten. Het is echter niet de bedoeling om op de getackelde spelers te duiken. Wat ontstaat doet denken aan een scrum. Het wordt ook wel eens een loose scrum genoemd. Spelers betwisten elkaar de positie boven de bal door tegen elkaar aan te duwen. Doordat de getackelde speler nog één beweging heeft, brengt deze de bal gewoonlijk naar zijn eigen zijde. Daardoor is het meestal makkelijker voor zijn medestanders om de bal te beschermen. In de meeste gevallen komt de bal aan de zijde van de baldrager uit de ruck.
Alle spelers die bij een ruck zijn betrokken, moeten zich binden aan de ruck. Dat binden bestaat gewoon uit fysiek contact maken. De buitenspellijnen van de tackel worden door de ruck nog verder uitgebreid. Ook hier geldt: de fysieke grenzen van eenieder die betrokken is bij de ruck bepalen de lijnen, voor en achter, links en rechts. Iedereen die niet gebonden is aan de ruck, moet zich dus achter de laatste voet van zijn medespeler in de ruck opstellen. Niet gebonden spelers moeten de buitenspellijn in acht nemen. In een ruck mag geen van de spelers in de ruck de bal met de hand aanraken (hands in ruck). Men mag wel de bal met de voeten terugbrengen, zodat de tegenpartij er niet meer bij kan. Dit wordt rucking the ball genoemd. De bal wordt zo naar de achterkant van de ruck gebracht. Daar kan de bal worden opgeraapt door een vrije speler, meestal de scrum half.
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
Maul
Als een baldrager wordt aangevallen, maar alle medestanders die fysiek contact maken met de baldrager worden niet naar de grond gebracht, dan ontstaat een maul. Net als bij een tackel ontstaan er buitenspellijnen vóór en achter en links en rechts van de maul. Medestanders moeten met elkaar gebonden blijven om bij de maul te horen. Spelers mogen alleen vanaf hun eigen zijde duwen. Het team in balbezit probeert de bal gewoonlijk naar de achterste teamgenoot in de maul te brengen. Als een maul tot stilstand komt en de bal er niet snel genoeg uitkomt, wordt het spel hervat met een scrum.
Scrum
Een scrum (kort voor scrummage) is een spelhervatting die vaak voorkomt tijdens een wedstrijd. De scrum mag worden gezien als een geordende ruck. In een scrum stellen acht spelers van ieder team zich in een vaste formatie tegenover elkaar op en proberen door duwen in balbezit te komen. De bal wordt in de scrum gebracht door de scrum half. De spelers mogen slechts duwen met de schouders boven de heupen. Het is niet toegestaan een scrum naar de grond te drukken. Dit wordt gezien als een overtreding (collapsing the scrum). Nadat de bal in de scrum is ingebracht zal de hooker proberen de bal met de hak van zijn schoen naar achteren te werken. De inworp moet loodrecht op de scrum worden uitgevoerd. Het is niet toegestaan de bal schuin de scrum in te gooien naar de eigen partij (feeding). Lichte overtredingen zoals het laten vallen van de bal of een pass naar voren worden bestraft met een SCRUM. In de scrum staan de 8 voorwaartsen in een bepaalde formatie.
Line-Out
Een line-out wordt gegeven als de bal over de zijlijn is gegaan. In de eerste plaats is de bal uit, of beter in touch als de bal de grond raakt, hetzij direct, hetzij via een speler. Een springende speler buiten de lijnen, mag de bal dus weer in het veld gooien zolang hij daarbij de grond maar niet raakt met de bal in handen. Verder is het niet zomaar mogelijk om terreinwinst te boeken door buiten het eigen 22-meter-gebied direct over de zijlijn te kicken. Een kick direct over de zijlijn vanuit het eigen 22-meter-gebied leidt gewoon tot een line-out op de plaats waar de bal over de zijlijn ging. Wordt de bal echter indirect over de zijlijn gekickt, dan geldt gewoon de plaats van het passeren van de zijlijn als de plaats van de line-out. Bij een line-out stellen spelers van beide teams zich op in twee rijen dwars op de zijlijn met 1 m onderlinge afstand. Elk team is vrij om te bepalen hoeveel spelers in de line-out gaan staan. Een speler (meestal de hooker) gooit de bal tussen de 2 rijen door dwars op de zijlijn in. Spelers in de rij mogen worden opgetild om de bal te vangen of naar een teamgenoot door te spelen. belangrijk is dat dit veilig gebeurt. Als de bal uit gaat, wordt een line-out geformeerd.
Punten Score
- Penalty kick: Het trappen van de bal tussen de verticale palen en boven de dwarslat in het verdedigingsgebied van de tegenstander. Dit mag als de scheidsrechter een penalty heeft toegekend na een overtreding. Maar het mag ook vanuit een open-spelsituatie. De kick moet dan echter genomen zijn als drop-kick.
- Try: De bal over de tryline van de tegenstander drukken (een ‘try’). Deze score levert 5 punten op. Na het scoren van een try mag een speler trachten een extra score toe te voegen door het nemen van een zogenaamde conversie kick. De conversie kick mag worden genomen ergens in een rechte lijn langs de lengte van het veld ten opzichte van de plaats van de try.
Spelersposities
De vijftien spelers van een rugbyteam zijn in twee categorieën in te delen. De spelers met rugnummer 1 t/m 8 zijn de voorwaartsen, ofwel het ‘Pack’, de spelers met rugnummer 9 t/m 15 zijn de driekwarters, ook wel de ‘backs’ genoemd. Tevens kennen we een verder onderverdeling van het pack en de backs. Zo worden in het pack, de eerste rij, twee props met in het midden een hooker, te samen met de tweede rij, waar de twee locks staan, de front five genoemd. De nummers 6 t/m 8 van het pack vormen te samen de ‘back row’, ofwel derde rij. De voorwaartsen zijn belangrijk in de spelonderdelen waarvoor geproportioneerde kracht en techniek nodig is, bijvoorbeeld in de scrums, de rucks en de mauls. Deze spelers in de eerste rij zijn vaak zwaarder en sterker dan de backs. De meeste eerste rijers, met name de props boeten hierdoor aan snelheid in, maar er zijn hookers die qua snelheid en behendigheid met de bal in de hand niet voor de driekwarters onder doen. Tweede rijers, de locks, zorgen voor het balbezit vanuit de line-outs en voor het ‘op slot zetten’ van de scrum. Meestal zijn deze spelers langer dan 1,95 m en buiten zij hun lengte gepaard met de benodigde sprongkracht uit om boven hun tegenstanders uit te komen. De bijdrage van de backs is snelheid en techniek. Zij worden geacht met snelle combinaties de verdediging van de tegenstander uit positie te spelen. Tevens vormen zij het eerste verdedigingsblok, stoppen aanvallende spelers van de tegenpartij af tot het moment dat de derde rijers zich ermee kunnen bemoeien om balbezit veilig te stellen.
Rugby Union vs. Rugby League
Rugby Union en Rugby League zijn de twee bepalende vormen van het spel, met verschillende regels. Rugby Union is de meest bekende vorm van de sport, die ook internationaal wordt gespeeld. Hieronder zetten we de verschillen tussen de twee varianten voor je op een rij:
Lees ook: Van rugby naar media: JayJay Boske
Rugby Union
- Teams bestaan uit 15 spelers
- Het belangrijkste onderdeel van de sport is de scrum: een groep van iedere partij probeert elkaar in voorovergebogen houding weg te duwen om de bal in bezit te krijgen.
- Na een tackle gaat het gevecht om de bal gewoon door, maar ieder team mag alleen vanaf zijn eigen kant over de liggende spelers heen de situatie benaderen.
- De line-out: Spelers die achter elkaar zijn opgesteld proberen de bal te veroveren die vanaf de zijlijn in wordt gegooid.
Rugby League
- Teams bestaan uit 13 spelers
- De scrum komt veel minder voor dan bij de andere variant en is dus ook minder belangrijk voor het spel.
- De line-out is geen onderdeel van het spel bij Rugby League
- Na een tackle stopt het gevecht om de bal. De getackelde speler krijgt de bal en brengt deze weer in het spel door de bal met de voet naar achteren te rollen.
De Cultuur en Waarden van Rugby
Een belangrijk aspect van rugby is de cultuur van respect en discipline. Scheidsrechters worden met respect behandeld, en er is een sterke nadruk op sportiviteit en teamgeest. Zo is er de erehaag die de spelers na de wedstrijd voor elkaar maken. Eerst gaan de winnaars in twee rijen klaarstaan, waartussen de verliezers lopen terwijl ze met de steeds terugkerende en ritmisch uitgesproken kreet ‘hiep hoi’ worden toegejuicht. De verliezers sluiten vervolgens aan het einde van de rijen aan, waarna de scheidsrechter dezelfde eer ten beurt valt. De winnaars mogen als laatste door de erehaag heen. Het is een prachtig vertoon van sportiviteit.
Tijdens een wedstrijd wordt het als onwenselijk gezien dat de beslissingen van de scheidsrechter worden bekritiseerd door spelers. De enige van wie het wordt gedoogd is de teamcaptain. Bij rugby mogen de scheidsrechters bij openlijke kritiek een penalty geven door de overtredende partij de bal te ontnemen en tien meter terug te laten gaan op het eigen terrein.
Rugby in Nederland
De eerste rugbyclub in Nederland was HFC uit Haarlem, opgericht in 1879 door Pim Mulier. De club koos vier jaar later echter voor voetbal. In 1918 werd de Delftsche Studenten Rugby-Club opgericht (nu de oudste rugbyclub van Nederland), binnen een paar jaar gevolgd door studentenclubs in Amsterdam en Groningen. In 1920 werd de Nederlandse Rugby Bond opgericht. In Nederland telt een kleine 17.000 rugbyers, die bij iets minder dan honderd clubs spelen. In Nederland wordt rugby niet alleen door heren gespeeld, maar sinds 1975 ook door dames.
Rugbyclub Phoenix
Rugbyclub Phoenix speelt sinds 1974 rugby in Delfzijl.