Volleybal is een dynamische teamsport waarin strategie, coördinatie en specialisatie cruciaal zijn voor succes. Elke speler heeft een specifieke rol en positie op het veld, wat bijdraagt aan een gecoördineerde aanval en een solide verdediging. Een van de meest cruciale posities in een volleybalteam is die van de spelverdeler. Deze speler fungeert als de tactische leider op het veld en is verantwoordelijk voor het orkestreren van de aanval.
De Essentiële Taken van een Spelverdeler
De primaire taak van de spelverdeler is het nauwkeurig plaatsen van de bal voor de aanvallers. Dit vereist niet alleen technische vaardigheid, maar ook een scherp tactisch inzicht. De spelverdeler speelt (nagenoeg altijd) de tweede bal in een aanvalsopzet, meestal door middel van een set-up.
Leidinggeven aan de Aanval
De spelverdeler leidt de aanval en zorgt ervoor dat de spelers op de juiste plaatsen staan. Voordat er wordt gespeeld, bepalen de spelverdelers hoe ze gaan aanvallen. Ze vertellen hun teamgenoten met behulp van handsignalen of cijfers waar ze heen moeten en welke bewegingen ze moeten maken als de bal eenmaal in het spel is.
Besluitvorming en Snel Denken
Spelverdelers kunnen heel snel denken. Ze maken in een hele korte tijd beslissingen zonder hun beheersing te verliezen. Ze bepalen het tempo en de strategie van het spel. Een effectieve spelverdeler kan de verdediging van de tegenstander misleiden en zwakke punten in hun blokkering blootleggen. Bovendien moet een spelverdeler de sterke punten van elke teamgenoot kennen en benutten.
Verdedigende Taken
Als de bal over het net wordt geslagen, verdedigt een speler door de bal omhoog de lucht in te slaan. Behalve in gevallen waarin de spelverdeler degene is die de bal de lucht in heeft geslagen, is de spelverdeler de volgende speler die de bal aanraakt.
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen
Teamleiderschap
Net als quarterbacks zijn spelverdelers teamleiders. Spelverdelers leiden het team en nemen beslissingen op het veld over wie een set krijgt en wie niet. Ze raken de bal bij iedere speelbeurt aan en beslissen waar de bal vervolgens heen gaat.
De Positie van de Spelverdeler op het Veld
Na de service mag iedere speler zich vrij door het veld verplaatsen. Het is gebruikelijk dat de spelverdeler zich opstelt aan de rechterkant van het veld (rechtsachter of rechtsvoor). Als hij links- of midvoor is op het moment dat er geserveerd wordt, dan verplaatst hij na de service naar rechtsvoor.
De Vergelijking met een Quarterback
Het is een cliché vergelijking in de sport, maar de spelverdeler is als de quarterback van het team. Ze verdelen de bal en zorgen ervoor dat de spelers op de juiste plaatsen staan.
Andere Spelers en Hun Taken
Naast de spelverdeler zijn er nog andere belangrijke spelers in een volleybalteam, elk met hun eigen taken en verantwoordelijkheden.
Buitenaanvaller (Passer/Loper)
De buitenaanvaller, ook wel passer/loper genoemd, speelt linksvoor. De buitenaanvaller is traditioneel de beste van het team in het maken van smashes om te scoren. Dat komt omdat ze op een plek op het veld staan waar het voor de spelverdeler het gemakkelijkst is om een set-up te geven. Bij de aanval kunnen buitenaanvallers worden opgesteld om te lopen en een mooie pass te maken als de spelverdeler tijd heeft om in positie te komen en een set-up te maken zodat de buitenaanvaller de bal kan smashen. Buitenaanvallers moeten goed zijn in springen en smashen, en ze blijven meestal voor elke rally in het spel. Als ze achterin spelen, moeten buitenaanvallers ook goed zijn in passen om de bal naar voren te kunnen spelen.
Lees ook: Alles over zand sokken en volleybal
Diagonaalspeler
De diagonaalspeler speelt aan de netpaal aan de rechterkant van het veld. Diagonaalspelers moeten goede blokkeerders zijn, want ze blokkeren de buitenaanvaller van de tegenpartij. Vanwege hun positie op het veld spelen linkshandige spelers vaak als diagonaal. Ze moeten kunnen passen en set-ups kunnen maken. Als de rally’s gaan zoals verwacht, wordt de bal door een speler van de verdediging geraakt, waarna de spelverdeler de bal raakt en een set-up voor een van de aanvallers opzet. Diagonaalspelers moeten kunnen springen en de bal kunnen raken vanaf de voorste rij, maar ook vanaf de achterste rij.
Middenaanvaller
De middenaanvaller doet al het zware werk. Ze moeten het hele net verdedigen, dus zijn ze verantwoordelijk voor het blokkeren aan beide kanten. Omdat blokkeren een belangrijk deel van hun rol vormt, behoren de middenaanvallers van oudsher tot de langste spelers op het veld. Buitenaanvallers en diagonaalspelers hoeven alleen in hun zone te kunnen blokkeren, waardoor ze niet zoveel zijwaartse bewegingen hoeven te maken. Tijdens de aanval staat de middenaanvaller op de moeilijkste positie voor de spelverdeler om een set-up aan te geven. Een set-up in de buurt van een van de palen maken, waar de diagonaalspelers en buitenaanvallers staan, is gemakkelijker dan in het midden.
Libero
De libero is gemakkelijk te herkennen op het veld: het is de speler die een andere kleur shirt draagt dan de rest van diens teamgenoten. De libero, dat van het Italiaanse woord voor ‘vrij’ komt, kan vrij in en uit het spel worden gewisseld. Dus als middenaanvallers of andere aanvallers naar de achterste rij rouleren, kunnen ze voor de libero in- en uitgewisseld worden zonder dat de wissels meetellen voor het team. Dit helpt ook bij de verdediging van het team. Meestal zijn libero’s vervanging voor de middenaanvallers, die soms de zwakkere verdedigers en passers van het team zijn. Libero’s zijn verdedigingsgoeroes. Hoewel je ze onbeperkt kan wisselen, zijn libero’s aan enkele beperkingen gebonden: ze mogen een rally alleen op de achterste rij beginnen, wat betekent dat ze nooit voor de driemeterlijn mogen springen en smashen. En afhankelijk van waar het spel wordt gespeeld, mogen ze óf niet serveren óf alleen serveren als ze worden gewisseld voor een van hun medespelers. Bij internationale wedstrijden mogen libero’s niet serveren.
Rotatie en Posities
Hoewel de posities hun ideale plaatsen op het veld hebben; buitenaanvaller links, diagonaalspeler rechts, middenaanvaller in het midden, enz. Zodra je een punt verdient, moet je rouleren en draai je één plaats door in een grote cirkel. Spelers doen dit met de klok mee nadat het team met de service een punt wint en voordat hun team weer mag beginnen met serveren. Bij de eerste roulatie zal bijvoorbeeld de buitenaanvaller opschuiven naar het midden. De middenaanvaller gaat naar de positie rechtsvoor, waar normaal de diagonaalspeler staat. Nadat de bal is geserveerd, gaat iedereen vlug terug naar hun normale positie. Het is lastiger in de verdediging, want het team moet de opslag proberen te blokkeren en weer in positie komen. Als spelers naar de achterste rij rouleren, mogen ze bij het net niet springen en slaan.
De Betekenis van Specialisatie
Waar ‘in den beginne’ iedere speler binnen het volleybal nog iedere positie innam, is er in de loop der jaren steeds meer gespecialiseerd. Iedere speler heeft natuurlijk zijn of haar eigen kenmerken. De ene speler is langer dan de ander, de ander is weer sneller of behendiger dan de een. Sommige spelers kunnen zeer goed aanvallen en andere zijn beter in verdedigen of bovenhands spelen.
Lees ook: Alles over Vrije Ruimte Volleybal
De Spelverdeler in het 5-1 Systeem
In het 5-1 systeem is de spelverdeler de spil van het systeem, met de taak om nauwkeurige ballen aan de aanvallers te geven. Het 5-1 systeem is gestructureerd rond één spelverdeler en vijf aanvallers.