Voetbal is de grootste sport van Nederland, waar miljoenen mensen actief en passief van genieten. De KNVB streeft ernaar een plek te bieden aan iedereen die wil voetballen. Echter, de boetes en administratiekosten die door de jaren heen zijn ontstaan, laten zien dat de KNVB en HVB niet altijd terughoudend zijn geweest in het confronteren van voetballers en verenigingen met aanzienlijke boeteposten.
De spelerspas: Een belangrijk document
Bij RKVVO wordt er nogmaals op geattendeerd dat de spelerspas een belangrijk document is. Het bestuur neemt passen in van leden met een contributieachterstand. RKVVO heeft recentelijk een boete ontvangen omdat een seniorenteam een speler heeft laten spelen die (nog) geen lid was van de vereniging. De speler, die inmiddels wel lid is van RKVVO, krijgt een schorsing van 3 wedstrijden. Het team krijgt 3 punten in mindering en een boete van ongeveer € 300,00. Deze straffen zijn opgelegd door de KNVB en worden verhaald op het betreffende team of individu. Het team en de speler hebben tevens een officiële waarschuwing ontvangen van het bestuur van RKVVO, omdat de gouden regels van RKVVO overtreden zijn.
De rol van de spelerspas
De KNVB hanteert een duidelijke regel: wie geen spelerspas bij zich heeft, mag niet spelen. Elk KNVB-lid van 11 jaar en ouder is verplicht een geldige spelerspas tijdens de wedstrijd in te leveren. De spelerspas draagt bij aan het stimuleren van Fair Play in het voetbal. Bij ongeregeldheden tijdens de wedstrijd kan een spelerspas helpen om de betreffende personen te achterhalen. De scheidsrechter kan de identiteit van de spelers vaststellen, zodat niet-gerechtigde spelers (verkeerde leeftijdscategorie, geen KNVB-lid of lid van een andere vereniging) worden ontmaskerd en niet kunnen spelen. De spelerspas is ingevoerd om wangedrag op en rondom het veld en overtredingen ten aanzien van de speelgerechtigheid te bestrijden. De spelerspas heeft als doel de controlemogelijkheden te verbeteren.
Het is de taak van de scheidsrechters om voor de wedstrijd, in het bijzijn van de aanvoerders/begeleiders, de passen te controleren. Met een spelerspas is het makkelijker de identiteit vast te stellen van een speler die zich voor, tijdens of na de wedstrijd heeft misdragen. Ook kan de controle op speelgerechtigdheid van spelers bij bindende wedstrijden verbeterd worden.
Boetes en straffen voor het spelen met een niet-gerechtigde speler
Indien een niet-gerechtigde speler (geen lid van de KNVB) zonder naam of met een verkeerde naam op het wedstrijdformulier staat vermeld en meespeelt met een team, kan de vereniging een boete krijgen van € 350,-. Het team kan ook nog eens 5 winstpunten in mindering worden gebracht. Het bestuur van RKVVO zal de boete verhalen op het gehele team of individu. De aanvoerder en/of de trainer van het betreffende team kan voor 4 wedstrijden uit zijn ‘functie’ ontzegd worden. Indien de niet-gerechtigde speler is uitgesloten, geschorst of lid is van een andere vereniging, kan hij worden geschorst voor 10 wedstrijden.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Spelen zonder of met een ongeldige spelerspas
De KNVB maakt geen onderscheid tussen het spelen zonder pas en het spelen met een ongeldige spelerspas. Een verlopen spelerspas wordt aangemerkt als ongeldig. De betrokken speler riskeert een schorsing van 3 t/m 6 wedstrijden. De vereniging van de speler loopt bij deze overtreding het risico - tenzij er een bevrijdend verweer wordt gevoerd - een boete van € 74,- te moeten betalen, of zelfs € 148,- indien er meerdere spelers met een ongerechtigde pas spelen. Daarnaast kan 1 winstpunt in mindering worden gebracht bij het betreffende team. Ook een scheidsrechter loopt het risico bij het onvoldoende controleren van de spelerspassen dat hij geschorst wordt. Bij de eerste overtreding zal het blijven tot een berisping of een schorsing van 1 wedstrijd.
Misbruik van spelerspassen
Het komt bij het recreatievoetbal vaak voor dat spelers gaan voetballen met de spelerspas van een ander. Indien een speler dit doet, hangt hem een zware straf boven het hoofd, namelijk een schorsing van 6 t/m 10 wedstrijden. De speler die zijn spelerspas afstaat aan een ander, loopt het risico 4 t/m 8 wedstrijden geschorst te worden. De vereniging kan in dit geval een boete krijgen van € 184,- plus het feit dat 3 winstpunten in mindering worden gebracht bij het betreffende team.
Aanzetten tot overtredingen en niet meewerken aan controle
Het aanzetten tot het spelen zonder spelerspas of met een ongeldige pas of de pas van een ander wordt ook bestraft. Het niet meewerken aan een controle van de scheidsrechter wordt ook door de KNVB bestraft. De betreffende speler riskeert een schorsing van 6 t/m 10 wedstrijden. De vereniging kan in dit geval een boete van € 184,- opgelegd krijgen en mogelijk kunnen er 3 punten in mindering worden gebracht bij het betreffende team.
Vernietiging of zoekmaken van spelerspassen
Indien spelerspassen bewust worden vernietigd of zoek worden gemaakt, hanteert de KNVB zelfs een strafmaat van 3 tot 6 maanden. Het betreffende team kan 5 winstpunten in mindering krijgen en de vereniging kan in dat geval een boete van € 369,- worden opgelegd.
Herhaaldelijke overtredingen
Indien er herhaaldelijk overtredingen plaatsvinden, zal de Tuchtcommissie zich over de zaak buigen. Zij kunnen bijvoorbeeld bij het herhaaldelijk opstellen van niet-gerechtigde spelers bepalen om een elftal uit de competitie te nemen.
Lees ook: Vorst en sportwedstrijden
Naleving en verantwoordelijkheid
Het naleven van de overtredingen blijft een zaak van de scheidsrechters, clubs en de spelers zelf. De KNVB heeft niet de mankracht om wekelijks honderden controleurs op pad te sturen. Toch is het verstandig - gezien de hoge straffen, boetes en mogelijke schorsingen die gegeven kunnen worden indien een lid zonder (geldige) spelerspas speelt - om het devies van de KNVB op te volgen.
Historisch perspectief op boetes en straffen
Door de decennia heen zijn de boetes en administratiekosten in het voetbal aanzienlijk veranderd. In 1915 deelde de KNVB al boetes uit voor diverse overtredingen, zoals het niet doorgeven van vriendschappelijke wedstrijden, het niet op tijd inzenden van ruilformulieren en het niet inzenden van saldobiljetten. Boetes van vijf gulden werden uitgedeeld voor het niet opkomen voor een wedstrijd, het laten meespelen van niet-gerechtigde spelers en het te laat aanvangen van wedstrijden.
In het seizoen 1924/1925 kwamen boetes vaak voor vanwege onvolledige of onjuist ingevulde ruilformulieren. Dit leidde tot boetes voor het niet invullen van de naam van de scheidsrechter, missende verenigingscodes, ontbrekende namen van grensrechters, het niet overhandigen van het ruilformulier, het verkeerd invullen van het ruilformulier, het niet tijdig inzenden van het verenigingssaldo, te late inzending van ledenlijsten en specifieke formulieren, het niet overeenstemmen van wedstrijd- en ruilformulieren, onvolledig ingevulde spelersinformatie, onduidelijk ingevulde einduitslagen, het onvolledig invullen van tijdens de wedstrijd uit het veld gezonden spelers en gewaarschuwde spelers, te laat aanvangen van wedstrijden en het intrekken van overschrijvingen naar andere verenigingen.
In 1945 konden boetes worden opgelegd als een senior meer dan één keer per 24 uur aan een wedstrijd deelnam, of als een junior meer dan één keer per 48 uur deelnam. Ook werd er 25 gulden in rekening gebracht voor het zonder toestemming spelen van seriewedstrijden.
In 1955 waren er boetes voor het ontbreken van een grensrechter (1 gulden), het ontbreken van een legitimatiebewijs bij de grensrechter (1 gulden), het ontbreken van een verenigingsnaam op het ruilformulier (1 gulden), het te laat aanbieden van het ruilformulier (5 gulden), het niet op tijd voldoen van de rekening aan de KNVB (5 gulden), het opstellen van een speler zonder overschrijving (5 gulden), het uitkomen in een lager elftal terwijl al elf keer voor het eerste elftal was gespeeld (5 gulden boete), het niet opkomen (2,50 gulden), het schuldig zijn aan het staken van een wedstrijd (10 gulden), het trainen zonder licentie (50 gulden), het niet op tijd inzenden van het trainerscontract (5 gulden), het niet tijdig inzenden van het ruilformulier (1 gulden), het ontbreken van een verbandtrommel bij de voetbalvereniging (2,50 gulden), het te laat aanvangen van wedstrijden (10 gulden), het opgeven van een verkeerd elftal (5 gulden), het niet vermelden van de naam van de scheidsrechter (1 gulden), ongerechtigd meespelen (5 gulden), onjuist invullen van het formulier (2,50 gulden) en het niet aan de KNVB opleveren van saldobiljetten.
Lees ook: Problemen met de KNVB widget
Met de introductie van betaald voetbal in Nederland schoten de boetes als paddenstoelen uit de grond. Er werd een boete van 100 gulden opgelegd voor het laten deelnemen aan betaald voetbal door een speler die daartoe niet gerechtigd was, en voor het niet betalen van een transfersom.
Tot 1970 werden straffen en boetes van de HVB in de sportkroniek opgenomen, en na 1970 in Voetbal West. Door de jaren heen zijn de boetes en administratiekosten meegegroeid met de inflatie.
In 1915 was er nog geen sprake van gele of rode kaarten. Dit werd afgedaan met het opschrijven in het boekje van de scheidsrechter, wat in de KNVB-administratie werd opgenomen als een registratie met een boete van 1 gulden. Tegenwoordig werkt men met gele en rode kaarten, waarbij de voortdurende verhogingen in het oog vallen.
Tijdens het seizoen 2011/2012 kostte de eerste tot en met de derde gele kaart bij de senioren 13,50 euro, en bij de jeugdspelers 6,10 euro. De vierde gele kaart bij senioren kostte 21,30 euro, bij de jeugd 12,10 euro. Een rode kaart bij de senioren kostte 21,30 euro, bij de jeugd 12,10 euro. In 2015/2016 kostte een gele kaart bij de senioren al 14,70 euro, de vierde gele en daaropvolgende 23,20 euro, en een rode kaart 23,20 euro. In 2020/2021 kostte een gele kaart bij de senioren al 16,20 euro, de vierde gele 28,60 euro, en een rode kaart 28,60 euro. In 2022/2023 was dit 16,60 euro voor geel en 29,40 euro voor rood.
In het seizoen 2016/2017 werden in West II 28.862 gele en 2590 rode kaarten uitgedeeld. Er werd twaalf keer niet opgekomen en veertien keer gestaakt vanwege te weinig spelers. Er werd 223 keer gestaakt vanwege wanordelijkheden, 29 keer was er sprake van ongerechtige spelers, en inlichtingen werden tien keer niet tijdig aan de KNVB verstrekt. Ook ontbrak de handtekening van de scheidsrechter of aanvoerder diverse keren.
Preventie en verantwoordelijkheid
Om hoge KNVB-boetes te voorkomen, is het belangrijk om geen vuurwerk, alcohol, agressief schreeuwende supporters, trainers zonder licentie en discriminerende uitlatingen langs de lijn te hebben. Binnen de kalklijnen zijn aanhangers op het veld, het lastig vallen van de scheidsrechter, knokpartijen, discriminerende of beledigende uitlatingen en een elftal met minder dan zeven spelers of speelsters niet toegestaan.
Er zijn gevallen bekend van spelers die tijdens hun schorsing onder een andere naam bij een andere club hebben gespeeld. De geschiedenis van het voetbal is rijk aan incidenten die raakvlak hebben met de straffen die worden uitgedeeld. Elk nieuw incident is blijkbaar input voor de uitbreiding van het aantal straffen.
Nieuwe boeterijke items
Het wordt wellicht tijd dat de KNVB het gebruik van drugs en lachgas aan de lijst toevoegt, of dit al heeft gedaan. Tegenwoordig kunnen er ook boetes worden opgelegd inzake het roken op het sportcomplex. Alle voetbalkantines in Nederland behoren rookvrij te zijn. Er mag alleen gerookt worden in speciaal daarvoor aangewezen en afgesloten rookruimten. Buiten deze rookruimten mag er geen hinder of overlast van tabaksrook zijn. Clubs die de Tabakswet overtreden, kunnen een boete verwachten die kan variëren tussen de 300 en de 4.500 euro, afhankelijk van de aard en de ernst van de overtreding. Boa’s kunnen onverwachte steekproefbezoekjes afleggen, wat tot kostenposten kan leiden. In de praktijk is het zelfs mogelijk dat een scheidsrechter melding maakt van rokende mensen in het clubhuis.
Er zijn verenigingen die op papier over een hoofdtrainer beschikken, maar in de praktijk staat er een andere trainer voor de groep. Voor een vereniging kan een boete zomaar tot 1250 euro oplopen, terwijl de betreffende trainer met een beetje pech 400 euro kan ophoesten.
Inkomsten uit boetes
De KNVB en de HVB zouden rijk zijn geworden van de opgelegde boetes en administratiekosten. De KNVB-boekhouding uit 1961 geeft aan dat er 10.000 gulden aan boetes was begroot en dat er 15.000 gulden werd ontvangen. Het terugtrekken van elftallen is zonder twijfel een dilemma voor veel voetbalverenigingen. Het komt jaarlijks voor dat elftallen om moverende redenen door de voetbalvereniging zelf uit competitie worden genomen en dat de bijbehorende boetes dan maar worden geaccepteerd.
Hoewel de kosten voor gele en rode kaarten hoog zijn, is het te kort door de bocht om te stellen dat men op de KNVB-burelen persoonlijk profiteert van de betaalde boetes.
Juridische gevolgen en redelijkheid
Nadat de KNVB een team van een amateurvoetbalvereniging uit de competitie neemt, kan een concurrerend team naar de rechter stappen. Door het besluit van de KNVB worden zij namelijk geen kampioen. De club stelt dat het besluit van de KNVB in strijd is met de reglementen, of in ieder geval in strijd met de redelijkheid en billijkheid.
Een voorbeeld hiervan is de zaak tussen FC Maense en HWD, twee Rotterdamse amateurvoetbalverenigingen die in dezelfde competitie uitkomen. In oktober 2017 speelden beide clubs tegen elkaar, waarbij FC Maense constateerde dat HWD twee niet-speelgerechtigde spelers liet meespelen. Beide spelers waren afkomstig van FC Maense. De ene speler (A) was afgemeld als lid, maar had een financiële blokkade wegens een contributieachterstand. Hij had ook geen overschrijving naar HWD aangevraagd. De andere speler (B) had ook nog een rekening open staan bij FC Maense.
Eind maart 2018 verklaarde de tuchtcommissie de overtredingen bewezen. HWD kreeg een geldboete (€ 500,-). Ook moesten alle wedstrijden (7) waarin de niet-speelgerechtigde speler A had deelgenomen, worden overgespeeld. Ondanks dat HWD stelde dat het bijna niet mogelijk was om zo kort voor het einde van de competitie nog zeven extra wedstrijden in te plannen, werden begin mei de wedstrijden tussen FC Maense en HWD opnieuw gespeeld.
Na de wedstrijd berichtte HWD de KNVB dat zij een niet-speelgerechtigde speler (C) had laten meespelen. Medio mei trok HWD het team terug uit de competitie omdat het inhalen van zoveel wedstrijden niet mogelijk was gebleken. Door het terugtrekken van HWD vervielen alle behaalde punten tegen HWD en werd niet FC Maense, maar een ander team kampioen. Hierdoor liep FC Maense ook promotie mis.
FC Maense voelde zich benadeeld en stelde bij de KNVB dat het terugtrekken van een eerste team niet mogelijk is. Ondertussen speelde nog de tuchtzaak over het meespelen van C. Hij bleek zes wedstrijden onrechtmatig te hebben gespeeld. De aanklager van de KNVB achtte het belang om te voorkomen dat dergelijke misstanden zich in de toekomst weer voordoen groter, dan het belang van de andere clubs. Hij vond het dan ook passend om het elftal van HWD alsnog uit competitie te halen.
FC Maense stapte naar de rechter en eiste schorsing van het besluit en alsnog promotie naar een hogere klasse. Het besluit was volgens de advocaat in strijd met de reglementen van de KNVB. Daarnaast zouden de eisen van redelijkheid en billijkheid aan dit besluit in de weg staan.
De rechter concludeerde dat het besluit van de KNVB afweek van de handleiding voor straffen. De aanklager mag hier echter, mits gemotiveerd, van afwijken. In verband met het herhaaldelijk overtreden van de regels is het afwijken in dit geval niet onreglementair of onredelijk. De rechter was het ermee eens dat eerder en effectiever gehandeld had kunnen worden. Deze onzorgvuldigheden maakt echter nog niet dat het besluit als onredelijk moet worden beschouwd. De tuchtzaak tegen C speelde pas aan het einde van de competitie. Pas toen kon er dus passend worden opgetreden tegen de reeks aan overtredingen. Bovendien zou een besluit van de KNVB hoe dan ook gevolgen hebben voor de uitslag van de competitie. FC Maense was in dit geval de benadeelde. Dat HWD met opzet een niet-speelgerechtigde speler heeft opgesteld acht de rechter onvoldoende aannemelijk. De KNVB had dus niet gehandeld in strijd met de reglementen.
Conclusie
Het spelen met een niet-gerechtigde speler kan ernstige gevolgen hebben voor zowel de speler als de vereniging. De KNVB hanteert strenge regels en boetes om de integriteit van het voetbal te waarborgen en Fair Play te stimuleren. Het is van essentieel belang dat clubs, spelers en scheidsrechters zich bewust zijn van deze regels en hun verantwoordelijkheid nemen om overtredingen te voorkomen. De geschiedenis laat zien dat de KNVB altijd streng is geweest in het handhaven van de regels, en dat de boetes en straffen door de jaren heen alleen maar zijn toegenomen. Het is daarom belangrijk om te bezinnen voor je begint, zodat de KNVB-boetespotten niet onnodig hoog oplopen.
Tuchtzaken en consequenties
Wat zijn de consequenties van twee keer geel?
Een speler die wegens twee keer geel de rode kaart heeft gekregen, is automatisch voor de eerstvolgende wedstrijd uitgesloten in het veldvoetbal. Wanneer een speler twee gele kaarten krijgt in een competitiewedstrijd of een daarmee samenhangende wedstrijd heeft dit tot gevolg dat de speler is uitgesloten van deelname aan competitiewedstrijden en daarmee samenhangende wedstrijden totdat zijn team de eerstvolgende competitiewedstrijd of daarmee samenhangende wedstrijd heeft gespeeld. Deze speler is dus niet uitgesloten voor bekerwedstrijden. De twee gele kaarten worden niet geregistreerd op de staffel.
Wanneer een speler twee gele kaarten krijgt in een bekerwedstrijd heeft dit tot gevolg dat de speler is uitgesloten van deelname aan bekerwedstrijden totdat zijn team de eerstvolgende bekerwedstrijd heeft gespeeld. Deze speler is dus niet uitgesloten voor competitiewedstrijden of daarmee samenhangende wedstrijden. De twee gele kaarten worden niet geregistreerd op de staffel.
In het futsal is een speler die wegens twee keer geel de rode kaart heeft gekregen in de eredivisie mannen/vrouwen of eerste divisie vrouwen automatisch voor de eerstvolgende wedstrijd uitgesloten.
Wanneer mag een speler weer spelen na een directe rode kaart?
Een speler of wisselspeler die voor, tijdens of na een bindende wedstrijd door de scheidsrechter disciplinair is bestraft met een directe veldverwijdering, is voor geen enkel team speelgerechtigd om deel te nemen aan bindende wedstrijden tot en met de dag waarop het team de eerstvolgende bindende wedstrijd heeft gespeeld. Onder een bindende wedstrijd wordt verstaan een competitiewedstrijd, een daarmee samenhangende wedstrijd en een bekerwedstrijd. De club en speler zijn overigens zelf verantwoordelijk voor naleving van deze regel.
Als gevolg van de directe rode kaart kan betrokkene vóór de eerstvolgende bindende wedstrijd een schikkingsvoorstel van de aanklager of een uitspraak van de tuchtcommissie ontvangen. Indien betrokkene in verweer gaat tegen het schikkingsvoorstel van de aanklager of in beroep gaat tegen de uitspraak van de tuchtcommissie, blijft de directe rode kaartregeling van kracht. Dit betekent dat betrokkene ondanks het ingediende verweerschrift of beroepschrift niet speelgerechtigd is voor de eerstvolgende bindende wedstrijd. Enkel in het geval dat de aanklager vóór de eerstvolgende bindende wedstrijd de tuchtzaak seponeert of wanneer de tuchtcommissie, dan wel de commissie van beroep betrokkene vóór de eerstvolgende bindende wedstrijd vrijspreekt, is betrokkene speelgerechtigd voor de eerstvolgende bindende wedstrijd.
Heeft de speler na de eerstvolgende gespeelde officiële wedstrijd nog geen schikkingsvoorstel van de aanklager ontvangen, dan is meespelen weer toegestaan. Als de directe rode kaartregeling is toegepast, dan mag deze wedstrijd van de uiteindelijke straf worden afgetrokken. In het schikkingsvoorstel van de aanklager wordt dit ook vermeld.
Geldt de directe rode kaartregeling ook voor bijvoorbeeld een trainer of leider?
De directe rode kaartregeling is met ingang van het seizoen 2021/'22 eveneens van toepassing op teamofficials. Dus ook functionarissen (trainer, leider, verzorger etc.) op de bank kunnen een rode kaart krijgen en worden weggestuurd.
Worden gele kaarten van bekerwedstrijden ook meegeteld voor competitiewedstrijden?
Bij het registreren van waarschuwingen is er een onderverdeling in drie categorieën:
- Registraties uit competitiewedstrijden (inclusief beslissingswedstrijden voor promotie, degradatie of periodekampioenschap en kampioenswedstrijden);
- Registraties uit bekerwedstrijden;
- Registraties uit promotie- en degradatiewedstrijden/play-offs.
Uitsluitingen vanuit de bekercompetitie gelden niet voor de overige competities en omgekeerd.
Wat is een met de competitie samenhangende wedstrijd?
Een met de competitie samenhangende wedstrijd is een promotie- en degradatiewedstrijd/play-offwedstrijd, maar bijvoorbeeld ook een beslissingswedstrijd voor promotie, degradatie of periodekampioenschap en een kampioenswedstrijd.
Voor welke competities ben ik uitgesloten na een directe rode kaart?
Uitsluitingen die worden opgelegd als gevolg van overtredingen in het veldvoetbal zijn niet van toepassing op futsal en omgekeerd, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan gelet op de ernst van de overtreding anders beslist. Uitsluitingen die worden opgelegd naar aanleiding van overtredingen in competitiewedstrijden of met de competitie samenhangende wedstrijden, zijn ook van toepassing op bekerwedstrijden en omgekeerd, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan gelet op de ernst van de overtreding anders beslist.