Hockey, een sport die wereldwijd miljoenen mensen beoefenen, kent een rijke en gevarieerde geschiedenis. Van de vroege vormen van stick-en-balspelen in oude beschavingen tot de moderne, gestructureerde sport van vandaag, hockey heeft een lange evolutie doorgemaakt. Dit artikel duikt in de ontstaansgeschiedenis van hockey, belicht de verschillende culturen die hebben bijgedragen aan de ontwikkeling ervan, en schetst de weg naar de populariteit die de sport nu geniet.
Primitieve vormen van hockey
De wortels van hockey reiken duizenden jaren terug. Al in de oudheid werden er spellen gespeeld die overeenkomsten vertoonden met de moderne sport.
- Perzië (het huidige Iran): Meer dan 5000 jaar geleden speelden rijke Perzen een spel dat sterk leek op polo. Dit was een soort hockey te paard, waarbij spelers met lange stokken een bal probeerden te manoeuvreren. Minder welgestelde mensen imiteerden dit spel te voet, met kortere stokken en een varkensblaas als bal.
- Griekenland: In het oude Griekenland werd 478 jaar voor Christus het spel "Horn" gespeeld, eveneens met een stok en een bal. Opgravingen in Athene hebben een marmeren reliëf blootgelegd uit de periode 510-500 v.Chr., waarop twee hockeyspelers met stokken te zien zijn.
- Romeinen: De Romeinen speelden een soortgelijk spel op het strand, maar gebruikten in plaats van een bal een mensenschedel.
- Afrika: In Afrika werd in de 17e eeuw door de Bahukastam het spel "Thepu" gespeeld, waarbij takken van palmbomen als hockeysticks dienden om een rubberen bal in het doel van de tegenstander te slaan. In het oude Egypte kende men het spel "Hocksha", eveneens gespeeld met palmboomtakken.
- Amerika: De Azteken speelden een vorm van hockey tegen andere stammen, met houten ballen en stokken van dierenbotten. De Mapuche-Huilliche Indianen speelden "chueca" als een ritueel om hun strijdlust te tonen.
De ontwikkeling van hockey in Europa
In Europa ontwikkelden zich verschillende varianten van stick-en-balspelen die uiteindelijk zouden bijdragen aan de moderne vorm van hockey.
- Ierland: In Ierland werd een spel met stok en bal gespeeld dat later de naam "hurley" (of "baire") kreeg. Dit spel is ontstaan uit de Keltische cultuur en wordt nog steeds in Ierland gespeeld.
- Frankrijk: In Frankrijk speelde men "crosse", een balspel met een kromme stok op een langwerpig veld.
- Engeland: In de 17e eeuw ging men in Engeland "bandy" spelen, een spel dat op ijsvlakten werd beoefend. Deze variant, ook wel "ice hockey" genoemd, werd snel populair. In de 18e eeuw werden diverse van deze spellen verboden vanwege hun gevaarlijke karakter. In de 19e eeuw werden beschermingsmiddelen ontwikkeld, waardoor de sporten weer beoefend konden worden, vooral op scholen en universiteiten.
De naam "hockey" is volgens sommigen afgeleid van het Engelse woord "hook" (haak), verwijzend naar de vorm van de stick. Anderen beweren dat het afkomstig is van het Franse woord "hoquet" (herdersstaf).
De introductie van hockey in Nederland
In 1891 bracht Pim Mulier het veldhockey van Engeland naar Nederland. Haarlem was de eerste stad waar hockey op gras werd gespeeld. Bandyspelers speelden in de zomermaanden veldhockey als alternatief. In 1895 werd al om het kampioenschap van Nederland gestreden, en in 1898 werd de Nederlandsche Hockey en Bandy Bond (NHBB) opgericht. De bandyspelers verlieten de bond kort na de oprichting om hun eigen weg te gaan.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Aanvankelijk hanteerde Nederland eigen regels. De stick had twee platte kanten, de bal was gemaakt van gevlochten touw en canvas, en was oranje van kleur, waardoor hij de bijnaam "sinaasappel" kreeg. Spelers mochten de bal met de voet stoppen en de tegenstander met de stick haken.
Standaardisatie en internationalisering
Om deel te kunnen nemen aan de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam, werden de Nederlandse regels aangepast aan de internationale standaard. In 1926 werd Nederland lid van de Internationale Hockey Federatie (FIH).
Groei en populariteit
Het zilver van het Nederlands herenteam op de Olympische Spelen van 1928 gaf hockey een enorme boost in populariteit. In 1932 werd het jeugdhockey georganiseerd. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er steeds meer toernooien, zoals de Europese- en Wereldkampioenschappen. Het wereldkampioenschap van de heren in Amstelveen in 1973, dat live op tv werd uitgezonden, zorgde voor een verdere toename van de populariteit van de sport.
De moderne hockeyuitrusting
De hockeyuitrusting heeft in de loop der jaren een aanzienlijke ontwikkeling doorgemaakt.
- De stick: Vroeger waren hockeysticks gemaakt van één stuk hardhout en hadden ze twee platte kanten. Sinds 1927 heeft de stick een bolle en een platte kant. Tegenwoordig worden sticks vaak verstevigd met kunststof.
- De bal: Rond 1950 speelde men met een bal van kurk of paardenhaar met een laagje kurk of leer. Tegenwoordig worden kunststofballen gebruikt.
- Bescherming: Spelers dragen scheenbeschermers en een bitje ter bescherming. Keepers hebben uitgebreidere bescherming nodig, waaronder legguards, klompen, handschoenen, een body-protector en een helm.
Spelregels en speelveld
Hockey wordt gespeeld op een rechthoekig veld van 91,4 meter lang en 55 meter breed. Het veld is voorzien van diverse lijnen, waaronder de middenlijn, de 23-meterlijn en de slagcirkels. Doelpunten kunnen alleen worden gescoord vanuit de slagcirkel. Een team bestaat uit tien veldspelers en een keeper. De wedstrijden duren 2 keer 35 minuten met een pauze van 5 tot 10 minuten.
Lees ook: Complete gids volleybal inslaan
Varianten van hockey
Naast veldhockey is er ook zaalhockey, dat voornamelijk in de winter wordt gespeeld. Zaalhockey kent afwijkende regels en een kleiner speelveld met balken langs de zijlijnen.
Hockey voor de jeugd
Kinderen kunnen vanaf 6 jaar lid worden van een hockeyclub. Er zijn verschillende jeugdteams, ingedeeld naar leeftijd. Trainingen zijn gericht op het aanleren van de basisvaardigheden, zoals de stick vasthouden, dribbelen, passen en schieten.
Aansprakelijkheid bij hockey
Hockey is een sport met risico's, en aansprakelijkheid kan een belangrijk onderwerp zijn bij blessures. Er geldt een verhoogde aansprakelijkheidsdrempel, wat betekent dat niet elke actie automatisch tot juridische consequenties leidt.
Lees ook: Jouw gids om lid te worden van de KNVB
tags: #wanneer #ontstond #hockey #geschiedenis