Voetbal is een sport met een uitgebreid regelboek, en de regels met betrekking tot handspel, in het bijzonder voor de keeper, zijn een bron van discussie en verandering. Dit artikel gaat dieper in op de specifieke regels die gelden voor keepers met betrekking tot het gebruik van hun handen, evenals recente wijzigingen in de spelregels die van invloed zijn op het spel van de keeper.
Basisregels voor Handspel in het Voetbal
Een van de meest fundamentele regels in het voetbal is dat veldspelers de bal niet opzettelijk met hun handen of armen mogen aanraken. Dit wordt over het algemeen beschouwd als een overtreding, tenzij de bal onbedoeld tegen de hand of arm komt en de arm zich in een natuurlijke positie bevindt. De interpretatie van wat een "natuurlijke positie" is, kan echter subjectief zijn en leidt vaak tot discussies.
De Keeper: Een Uitzondering op de Regel
Keepers vormen een uitzondering op de algemene handspelregel. Binnen hun eigen strafschopgebied mogen ze de bal met hun handen of armen aanraken. Deze bevoegdheid is essentieel voor hun rol als laatste verdedigingslinie. Er zijn echter beperkingen. Een keeper mag de bal niet oppakken als deze opzettelijk naar hem wordt teruggespeeld door een teamgenoot met de voet. Doet hij dit wel, dan resulteert dit in een indirecte vrije trap voor de tegenpartij binnen het strafschopgebied.
De 8-Secondenregel: Tijdrekken Tegengaan
Om het spel aantrekkelijker en dynamischer te maken, is de 8-secondenregel van kracht. Deze regel beoogt tijdrekken door keepers te voorkomen. Als een keeper de bal langer dan acht seconden vasthoudt met de handen of armen binnen het eigen strafschopgebied, wordt een hoekschop toegekend aan de tegenpartij. De scheidsrechter bepaalt wanneer de keeper in balbezit is en telt de laatste vijf seconden zichtbaar af met een omhooggehouden hand. Een keeper wordt geacht de bal in bezit te hebben als:
- De bal zich tussen zijn handen/armen bevindt of tegen een oppervlak (zoals de grond of zijn lichaam).
- Hij de bal op een open hand draagt.
- Hij de bal stuit of in de lucht gooit.
Hands: Wat Wordt Beschouwd als de Arm?
De officiële regels bepalen dat de arm begint onder de oksel. Contact met de schouder is dus geen hands. Bij twijfelgevallen op het grensgebied tussen schouder en arm beslissen de scheidsrechter en VAR (video assistant referee) op basis van hun interpretatie.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Aanvallend versus Verdedigend Hands
Sinds 2020 wordt er onderscheid gemaakt tussen aanvallend en verdedigend hands. Bij verdedigend hands mag de bal de arm raken als deze in een natuurlijke positie is. Aanvallend Hands De handsregel is het strengst in aanvallende situaties. Er mag geen voordeel worden gehaald uit het contact met de arm. Deze regel, ingevoerd in 2020, heeft voor meer duidelijkheid gezorgd en leidt tot minder discussie op het veld. Een doelpunt wordt altijd afgekeurd als de bal een arm of hand heeft beroerd, ook al is het onbedoeld. Hands is hands. Bijvoorbeeld: als een speler de bal met de hand raakt en daaruit scoort, of met een handsbal een aanval opzet waaruit wordt gescoord, dan wordt dat moment afgefloten. Er wordt niet meer gekeken of er opzet in het spel is. Verdedigend Hands Verdedigend hands is eigenlijk allesbehalve niet-aanvallend hands. Het is meestal hands als de bal de arm raakt terwijl deze niet in een natuurlijke positie is, dat wil zeggen langs het lichaam. Hoewel reflexen natuurlijk zijn, wordt de positie van de arm beoordeeld. Slechts zelden wordt een reflexbeweging van de arm - bijvoorbeeld bij een van richting veranderd schot - niet als hands beschouwd. Dit hangt grotendeels af van de interpretatie van de scheidsrechter en VAR.
Wanneer Volgt een Kaart?
In principe wordt bij onopzettelijk hands geen kaart getrokken, tenzij de handsbal een veelbelovende aanval onderbreekt. Het is moeilijk voor een scheidsrechter om te beoordelen of een speler bewust zijn arm in een onnatuurlijke positie houdt. Daarom wordt er soms wel en soms geen geel gegeven bij vergelijkbare situaties. Een rode kaart volgt als een handsbal een duidelijke scoringskans ontneemt, zoals de actie van Luis Suarez op het WK 2010.
Praktijkvoorbeelden van Hands
- Penalty voor Everton In de wedstrijd Crystal Palace tegen Everton kopt een speler van Everton de bal van dichtbij tegen de arm van een Palace-verdediger. De VAR grijpt in en de scheidsrechter geeft een penalty omdat de arm niet in een natuurlijke positie zou zijn.
- Geen Hands bij Manchester United tegen Liverpool Tijdens een corner in de wedstrijd Manchester United tegen Liverpool schiet een Liverpool-speler de bal tegen de handen van McTominay. Er wordt geen hands gegeven omdat McTominay zijn handen voor/langs zijn lichaam had, wat in verdedigend opzicht geen hands is.
- Penalty voor Portugal op het WK in Qatar In de poulewedstrijd Portugal tegen Uruguay valt een Uruguayaanse speler en raakt de bal met zijn arm. De VAR grijpt in en de scheidsrechter geeft een penalty, ondanks dat de speler moeilijk zijn handen ergens anders kon laten tijdens zijn val.
De Hand van God
Een van de beroemdste handsballen in de geschiedenis is de handsbal van Diego Maradona in de kwartfinale van het WK 1986 tussen Argentinië en Engeland. Deze goal, ook wel 'de hand van god' genoemd, hielp Argentinië de wedstrijd te winnen. Met de huidige VAR zou dit soort momenten niet meer voorkomen.
Verdere Taken van de Keeper
Naast het volgen van de spelregels hebben keepers nog een aantal taken. Uiteraard is de belangrijkste taak om geen tegengoals te krijgen tijdens de wedstrijd. Daarnaast is coachen ook zeer belangrijk. De keeper is namelijk de enige die een volledig overzicht over het veld heeft. Alle spelers staan namelijk voor hem. Hierdoor kan hij iedereen op de juiste plek neerzetten. Bovendien is het bij een corner ook belangrijk dat de keeper zijn spelers op de goede plek neerzet en duidelijk coacht. Het is ook belangrijk dat keepers beschikken over de nodige voetbal kwaliteiten. Indien de verdediging de bal niet kwijt kan aan andere veldspelers, dan moet er altijd een optie zijn om de bal over te spelen naar de keeper.
Recente Wijzigingen in de Spelregels (2025/2026)
Met ingang van het seizoen 2025/'26 heeft het IFAB (International Football Association Board) enkele wijzigingen in de spelregels doorgevoerd. Deze wijzigingen gelden voor alle categorieën en wedstrijdvormen en hebben als doel het spel eerlijker, sportiever en vloeiender te maken.
Lees ook: Complete gids volleybal inslaan
Aangescherpte Regels Rondom de Scheidsrechtersbal
De regels rondom de scheidsrechtersbal zijn aangescherpt om verwarring en oneerlijkheid te minimaliseren. De volgende richtlijnen gelden:
- Bevond de bal zich in het strafschopgebied bij het onderbreken? Dan wordt de bal toegekend aan de doelverdediger van het verdedigende team.
- Bevond de bal zich buiten het strafschopgebied? Dan krijgt een speler van het team dat balbezit had (of zou krijgen) de bal. Is dat niet duidelijk, dan gaat de bal naar het team dat de bal als laatste raakte.
- De bal wordt altijd terug in het spel gebracht op de plek waar de bal was bij de onderbreking.
Sancties bij Ingrepen van Officials en Wisselspelers
Als een teamofficial, wisselspeler of uit het veld gestuurde speler de bal raakt terwijl de bal duidelijk het veld verlaat, wordt dit bestraft met een indirecte vrije trap. Er volgt geen disciplinaire sanctie, tenzij er sprake is van opzet.
Alleen de Aanvoerder
De richtlijn dat alleen de aanvoerder het gesprek met de scheidsrechter voert, blijft van kracht.
Andere Regelwijzigingen
Spelers die worden gewisseld, moeten het veld via de kortste route verlaten. Bij vrije trappen mag een speler van de aanvallende partij niet meer in de muur van de tegenstander staan. Bij een doeltrap is het niet meer verplicht om de bal pas buiten het zestienmetergebied aan te raken. Scheidsrechters kunnen nu ook een gele of rode kaart geven aan teamofficials voor ‘onbehoorlijk’ gedrag. De scheidsrechtersbal wordt aangepast: de bal wordt voor slechts één speler laten vallen, en alle andere spelers moeten op minstens vier meter afstand staan. Als het spel werd onderbroken terwijl de bal, of het laatste contact met de bal, in het strafschopgebied was, dan geeft de scheidsrechter de bal aan de keeper van de verdedigende partij.
Rol van de VAR
Bij een wedstrijdincident dat door de VAR als een duidelijke fout wordt aangemerkt, wordt van de scheidsrechter verwacht dat hij altijd naar de beelden gaat kijken langs de kant van het veld. Dat betekent dus niet dat de scheidsrechter bij elke discutabele situatie naar de monitor moet kijken.
Lees ook: Jouw gids om lid te worden van de KNVB
Strafschoppen: Gedrag van de Keeper
Sinds de zomer van 2023 is het niet toegestaan dat een doelman of -vrouw bij een strafschop tegen de nemer uit zijn concentratie mag brengen door lang bij de bal te blijven staan. Keepers mogen zich niet gedragen op een manier die een strafschopnemer unfair beïnvloedt, zoals door het aantikken van paal en lat of door treuzelen. Als de keeper bestraft wordt voor het te vroeg van zijn lijn komen, krijgt hij in het vervolg niet meer direct geel, maar volgt er eerst een waarschuwing. Gele kaarten uit de reguliere speeltijd of verlenging tellen overigens niet mee tijdens een eventuele strafschoppenserie. Een speler die al geel heeft en tijdens een strafschoppenserie opnieuw geel krijgt, zal niet worden weggestuurd met een rode kaart. Op het wedstrijdformulier registreert de scheidsrechter wel twee keer geel voor de betreffende speler.