Het Nederlandse voetbal kent een gepassioneerde aanhang, maar helaas ook incidenten die de sport overschaduwen. Echter, recent onderzoek toont een positieve trend: het aantal incidenten in de stadions is in het seizoen 2023/’24 verder gedaald. Deze daling is een bemoedigend signaal, maar benadrukt tegelijkertijd dat er nog steeds werk aan de winkel is om een veilige en respectvolle omgeving voor alle voetballiefhebbers te creëren.
Significante Daling van Incidenten
De cijfers liegen er niet om. Het aantal incidenten in de stadions is in het seizoen 2023/’24 significant gedaald. Dit cijfer ligt 11% onder dat van het seizoen 2022/’23 en zelfs 16% onder dat van het seizoen ervoor. Deze afname is een positieve ontwikkeling die de inspanningen van de KNVB, clubs, supporters en andere betrokken partijen lijkt te belonen.
Marianne van Leeuwen, directeur betaald voetbal KNVB, benadrukt dat incidenten begrijpelijkerwijs alle aandacht krijgen, omdat elk incident er een te veel is. Ze wijst er echter op dat de ontwikkeling van het aantal incidenten vaak minder helder in beeld is. "Kijken we namelijk over een heel seizoen, dan neemt het aantal incidenten in de stadions sinds de piek direct na de coronatijd verder af. We zijn er nog niet, maar het gaat wel de goede kant op en dat is een compliment voor alle samenwerkende partijen en alle supporters die wél een steun voor hun club zijn", aldus Van Leeuwen.
Onderzoek en Straffen: Daders Worden Aangepakt
In het afgelopen seizoen zijn er in totaal 816 wedstrijden gespeeld. De onafhankelijke aanklager betaald voetbal heeft 150 keer een (voor)onderzoek ingesteld naar wanordelijkheden. Ter vergelijking: in het seizoen 2022/’23 was dit 169 keer en het seizoen ervoor 179 keer. Het is belangrijk te vermelden dat tijdens het seizoen met 179 onderzoeken niet altijd publiek was toegestaan vanwege de coronamaatregelen.
De 150 zaken vonden plaats tijdens 134 wedstrijden, wat betekent dat er bij sommige wedstrijden meerdere incidenten hebben plaatsgevonden. Uiteindelijk heeft de aanklager 60 zaken geseponeerd, omdat de club voor, tijdens en na afloop van de wedstrijd niets te verwijten viel, ook niet wat betreft het opsporen van de daders.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
De daders komen niet weg met hun wangedrag. Ze worden opgespoord en gestraft. Er zijn 1.008 landelijke stadionverboden opgelegd, met een gemiddelde termijn van 24 maanden. Het aantal stadionverboden is met het aantal incidenten meegedaald, van 1.342 stadionverboden in 2021/’22, naar 1.086 in 2022/’23, naar 1.008 in 2023/’24.
De meeste stadionverboden zijn opgelegd voor openlijke geweldpleging (16%), gevolgd door het bezitten en/of dragen van gezichtsbedekkende materialen (13%) en het bezitten en/of afsteken van vuurwerk (11%). Het dragen van bijvoorbeeld bivakmutsen is de afgelopen jaren toegenomen. De KNVB stelt dat dit vaak een negatief doel dient en daarom verboden is. Dankzij onder meer de hoogwaardige camera’s in de stadions is de pakkans ook hiervoor verhoogd.
Een opvallende daling is te zien in het aantal incidenten waarbij voorwerpen op het veld zijn gegooid. Het aantal opgelegde stadionverboden hiervoor is gedaald van 242 naar 99. Deze daling is een direct gevolg van de aangescherpte regels die op 6 april 2023 zijn ingevoerd. Deze aanscherping was een reactie op het incident tijdens de halve finale voor de KNVB-beker tussen Feyenoord en Ajax, waarbij Ajax-speler Davy Klaassen geraakt werd door een aansteker. Sindsdien wordt een wedstrijd direct gestaakt wanneer een speler of scheidsrechter vanuit het publiek wordt geraakt door een voorwerp. Bij het gooien van voorwerpen zonder dat iemand geraakt wordt, gaan spelers en scheidsrechters bij een eerste keer naar de kleedkamers en wordt de wedstrijd tijdelijk stilgelegd. Bij een tweede keer wordt het duel direct gestaakt.
Gezamenlijke Routekaart voor Verbetering
Ondanks de positieve trend is de KNVB zich ervan bewust dat er nog een lange weg te gaan is. Marianne van Leeuwen verwoordt dit als volgt: “We zijn nog niet waar we willen zijn. Voor de weg die we samen met onze partners zoals het OM, politie, gemeentes, kabinet en ministeries willen afleggen, hebben we een gezamenlijke routekaart met 50 maatregelen. Deze zijn gericht op preventie, opsporing, straffen én het stimuleren van goed gedrag.”
De Veiligheidsmonitor blikt cijfermatig terug op de ontwikkelingen, gebeurtenissen en activiteiten die het afgelopen seizoen hebben plaatsgevonden.
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
Racisme in Stadions: Een Onacceptabel Probleem
Helaas blijven racistische incidenten een donkere vlek op het voetbal. Een recent voorbeeld is het incident tijdens de wedstrijd tussen SC Cambuur en Willem II, waarbij Willem II-speler Samuel Bamba racistisch werd bejegend door supporters van de thuisploeg.
Willem II heeft in een statement zijn steun uitgesproken aan Samuel Bamba en veroordeelt het incident met klem. "Dit gedrag is onacceptabel en staat haaks op de waarden van de club en van het voetbal", aldus de club. "Racisme en discriminatie hebben daar geen enkele plaats in. Samen met spelers, supporters en andere clubs blijft Willem II werken aan een sportomgeving waarin de Vriendschapsband voorop staat. Wij danken SC Cambuur voor het adequate handelen na de wedstrijd. We staan in nauw contact met SC Cambuur in hun zoektocht om de verantwoordelijken op te sporen en te straffen. Samen moeten we ervoor zorgen dat stadions plekken blijven waar iedereen zich welkom voelt." Willem II geeft aan het hoofdstuk af te willen sluiten en zich te richten op het vervolg in de Keuken Kampioen Divisie.
SC Cambuur heeft eveneens stevig gereageerd op het incident. In een verklaring laat de club weten: "Het mag voor zich spreken dat we dit ten zeerste afkeuren. Dergelijk gedrag past absoluut niet bij SC Cambuur en mag geen enkele plaats hebben binnen het voetbal of de samenleving. Het incident wordt momenteel verder onderzocht en waar daders kunnen worden opgespoord, zullen passende maatregelen volgen."
Voor de 21-jarige Bamba, die zijn debuut maakte voor Willem II, was het een teleurstellende avond. Op Instagram reageerde hij boos en verdrietig: "Wij zijn allemaal mensen. De scheidsrechter, de fans, wij spelers of de coach, we zijn allemaal mensen. Ik ben teleurgesteld en boos dat ik in mijn allereerste wedstrijd voor Willem II al over zoiets moet praten."
Deze incidenten tonen aan dat er nog een lange weg te gaan is in de strijd tegen racisme en discriminatie in het voetbal.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
Meer Gevangenisstraffen voor Voetbalgerelateerde Misdrijven
Het Openbaar Ministerie (OM) meldt dat het afgelopen seizoen 323 verdachten geregistreerd zijn die voetbalgerelateerde feiten hebben gepleegd. Het gaat vooral om overtredingen op het gebied van geweld, vernieling, discriminatie, vuurwerk, drugs en het niet opvolgen van bevelen. Een seizoen eerder waren dat er nog 422.
Het OM heeft in 287 zaken een beslissing genomen voor misdrijven met als classificatie "voetbal". Bij de 107 eindbeslissingen van de rechter die bij het meetmoment bekend waren, is in de helft van de gevallen een gevangenisstraf opgelegd. Dit is een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. Deze trend laat zien dat de autoriteiten steeds strenger optreden tegen voetbalgerelateerde misdrijven.
Verschillen tussen Eredivisie en Keuken Kampioen Divisie
De politie meldt dat de daling van het aantal incidenten vooral terug te zien is in de Eredivisie. De Keuken Kampioen Divisie (KKD), het tweede profniveau, vergde het afgelopen seizoen juist meer politie-inzet. Dit verschil kan te maken hebben met verschillende factoren, zoals de supportersgroepen, de veiligheidsmaatregelen en de algehele sfeer rond de wedstrijden.
Amateurvoetbal: Lichte Daling van Zware Tuchtzaken
Ook in het amateurvoetbal wordt er hard gewerkt aan het terugdringen van incidenten. Het aantal zware tuchtzaken in het amateurvoetbal is afgelopen seizoen (2024/’25) iets afgenomen, terwijl het aantal wedstrijden juist is gestegen. Vanwege de stijging van het aantal geweldsincidenten heeft de KNVB ingegrepen en extra maatregelen genomen om de kernwaarden Sportiviteit en Respect te beschermen.
Het aantal gespeelde wedstrijden is gestegen van 781.942 vorig seizoen naar 821.034 in 2024/’25. Voor een deel zal dat te maken hebben met het vorig seizoen gestegen aantal KNVB-leden.
Het aantal individuele of collectieve zware tuchtzaken (fysiek geweld) was in seizoen 2024/’25 1.058. Het seizoen ervoor waren dit er 1.161. Het aantal zware tuchtzaken als percentage van het aantal gespeelde wedstrijden nam af van 0,148% naar 0,129%.
Iets geldt als zware tuchtzaak als een individu meer dan 4 maanden wordt geschorst (het maximum is 60 maanden schorsing en/of ontzetting uit het lidmaatschap van de KNVB). Als het om collectief wangedrag gaat, dan is het een zware tuchtzaak bij boetes vanaf 300 euro met 3 wedstrijdpunten in mindering en het voorwaardelijk uit de competitie nemen van een elftal (maximaal 5 wedstrijdpunten in mindering of onvoorwaardelijk uit de competitie nemen).
Maatregelen in het Amateurvoetbal
Om incidenten in het amateurvoetbal terug te dringen, heeft de KNVB verschillende maatregelen genomen:
- Spelregelbewijs: Kennis van de spelregels voorkomt onnodige discussies. In het veldvoetbal is het voor spelers geboren in 1998 t/m 2007 verplicht om voor 1 januari 2025 het Spelregelbewijs te halen. Inmiddels heeft 99,1% van deze groep dit gedaan. Hierdoor hebben in totaal 393.655 personen inmiddels het Spelregelbewijs behaald.
- Overleg met scheidsrechters: Alleen aanvoerders mogen nog (op respectvolle wijze) overleggen met de scheidsrechters om zo te voorkomen dat een hele groep zich aan de scheidsrechter opdringt. Een speler kan nu een gele kaart krijgen voor een niet respectvolle benadering van de scheidsrechter. De KNVB heeft de eerste reacties gepolst bij diverse officials en de COVS en het beeld daarbij is dat deze maatregel vooral een positieve en preventieve werking heeft.
- Begeleiding risicoverenigingen: Vanuit de KNVB zijn er meer verenigingen intensief begeleid met als doel om dreigende risico’s te verkleinen: 95 verenigingen in 2024/’25 ten opzichte van 23 verenigingen in het seizoen ervoor. Nederland telt in totaal 2.780 voetbalverenigingen.
- Twee weken ‘stil’: Na verbaal of fysiek geweld tegen een scheidsrechter mag een team twee weken geen competitie spelen. Die tijd moet worden benut voor een plan om herhaling te voorkomen. Deze bestuurlijke maatregel is dit seizoen 431 keer gebruikt en in bijna alle gevallen vond hierna geen herhaling van het incident plaats.
- Initiatieven verenigingen: Met als doel een brede cultuurverandering in gang te zetten en verenigingen handvatten te bieden, heeft de KNVB landelijke en regionale bijeenkomsten georganiseerd: ‘Samen voor ons voetbal’ en ‘Samen voor de vereniging’. Tegelijkertijd zijn steeds meer verenigingen hiermee zelf aan de slag gegaan, zoals bijvoorbeeld 15 verenigingen in Noord-Holland, 14 verenigingen in de streek Liemers, 15 verenigingen in Eindhoven en 14 verenigingen in Breda.
tags: #voetbal #incidenten #vandaag