Je kent het vast wel: je wandelt langs een hockeyveld en ziet het glinsteren van het water op het kunstgras. Het maakt je nieuwsgierig, nietwaar? Waarom is een hockeyveld eigenlijk altijd nat? In dit artikel duiken we in de wereld van hockeyvelden en onderzoeken we de redenen achter het besproeien, de impact op het milieu en de innovaties die de sport duurzamer proberen te maken.
De rol van water op een hockeyveld
Een hockeyveld is speciaal ontworpen voor het spelen van de sport. Maar naast de spelregels en de sticktechnieken, speelt water een belangrijke rol in het spel. Water op het veld heeft verschillende functies:
- Beheersing van de bal: Water op het veld zorgt ervoor dat de bal soepel over het gras kan rollen. De bal rolt sneller op een waterveld en stuitert vaak meer dan op andere velden.
- Voorkomen van blessures: Een nat veld dempt de impact bij vallen. Uniformiteit is een van de belangrijkste aspecten voor de veiligheid. Als het veld overal nat is, stelt een speler zich daarop in. Als het veld overal droog is net zo. Nat en droog door elkaar, en dus glad en stroef, dat leidt tot blessures, omdat spelers zich dan nergens op kunnen instellen.
- Verlenging van de levensduur van het veld: Door het veld regelmatig te besproeien, blijft het kunstgras in goede conditie.
Verschillende soorten hockeyvelden en hun waterbehoefte
We hockeyen tegenwoordig op zand-, semi- of watervelden, maar vroeger werd er gehockeyd op gewoon gras. Er zijn verschillende soorten kunstgras hockeyvelden, elk met hun eigen specifieke eigenschappen en waterbehoefte:
- Zandveld: Een zandveld is een hockeyveld van kunststof gras waar zandkorrels overheen zijn gestrooid. De hoeveelheid zand die er op een zandveld ligt is erg belangrijk voor hoe fijn het speelt. Spelers vinden het vaak fijn als er weinig zand ligt op het veld, dit is wel slechter voor het veld zelf. Veel zand op een zandveld zorgt ervoor dat de bal trager over het veld beweegt en niet stuitert. Een hockeywedstrijd op een zandveld eindigt vaak ook met schaafwonden, want als je valt schuurt het veld enorm!
- Semi-waterveld: Een semi-waterveld is een goedkoper alternatief voor een waterveld. Het veld heeft een klein laagje zand die eigenlijk niet echt te zien is door het kunstgras. Een semi-waterveld moet nat zijn om er op te spelen. Het veld wordt daarom gesproeid als het niet aan het regenen is. Als je op een goed semi-waterveld speelt, lijkt dat erg op een waterveld.
- Waterveld: Een waterveld is de duurste optie voor een hockeyveld en heeft geen zand op het veld liggen. Het veld moet nat zijn wanneer je erop speelt en wordt daarom ook besproeid met water. De sproeiers van deze velden zijn meestal in de grond langs de zijlijn verwerkt.
Waterverbruik: Een groeiend probleem
Door de verschuiving naar watervelden is er heel veel water nodig. Het verbruik loopt zo langzamerhand de spuigaten uit, zo is zijn ervaring. Veelal door onwetendheid of desinteresse - 'water kost maar weinig' - jagen clubs er veel te veel water doorheen. 'Ze blijven doorspuiten. De hoeveelheid kan oplopen tot wel 72 kuub per veld op één dag. Dit gebeurt vaak zonder goed na te denken. Maar dan ben je niet erg maatschappelijk verantwoord bezig, zeker als het gebeurt met leidingwater.' Per waterveld kan het watergebruik per jaar oplopen tot 6000 m3* water. (6000 m3 = 6.000.000 liter water). Deze hoeveelheid is een inschatting en is afhankelijk per situatie, er zijn veel vele variabele tot dit watergebruik.
Het besproeien van hockeyvelden kan aanzienlijke hoeveelheden water verbruiken. Op zogeheten “watervelden” wordt per wedstrijd tot wel 8.000 liter (drink)water uitgegoten om een balletje sneller te kunnen laten rollen.
Lees ook: Waarom draagt PSV rouwbanden? Een uitgebreide uitleg.
Dit waterverbruik is een groeiend probleem, zeker gezien de toenemende waterschaarste en de klimaatverandering. De internationale overkoepelende organisatie voor de hockeysport wil in de toekomst zonder water werken. Water wordt namelijk een schaars goed en hockey wordt ook populair in landen waar water niet altijd even vlot beschikbaar is.
Duurzame alternatieven en innovaties
Gelukkig zijn er steeds meer initiatieven en innovaties die gericht zijn op het verminderen van het waterverbruik en het verduurzamen van hockeyvelden.
- Waterretentie: Waterretentie is belangrijk bij hockeyvelden. Waterretentie is de manier waarop water wordt vastgehouden in het veld zodat er minder besproeiing nodig is. De speelkwaliteit van het veld verbetert erdoor.
- Minder sproeien met beleid: Vaak staat er 's morgens dauw op het veld. Niets is natter dan dauw, dus mooier kun je het niet hebben. Dan arriveert een team en het eerste wat ze doen, is de sproeiers aanzetten. Uit gewoonte en omdat ze niet beter weten.' Wat volgens hem zou kunnen helpen, zijn sensoren in het veld die de vochtigheid meten. Als die in orde is, staat de knop van de bijbehorende sproeier op rood. Wordt het op een plek te droog, dan springt deze op groen. Alleen dan kan de sproeier aan, wat al dan niet per sproeier geregeld kan worden.
- Shockpad die water opneemt: In Gemert en op de Zuid-Hollandse Vinex-locatie Ypenburg legde Tarkett voor clubs watervelden aan met een shockpad die water opneemt. Dat gaat door tot het verzadigingspunt is bereikt. Een teveel aan water, bijvoorbeeld bij langdurige neerslag, zakt er aan de onderkant uit en gaat zo de bodem in. Deze shockpad zorgt ervoor dat de mat ook van onderaf wordt bevochtigd. De bovenkant sluit direct aan op het kunstgras, zodat de mat veel langer vochtig blijft. De ervaringen zijn positief, weet Van Genugten. 'Zowel sporttechnisch als qua waterhuishouding zijn het goede, fijne en vooral uniforme velden.'
- Recycleerbare backing: Zoeken naar duurzame ontwikkelingen is belangrijk voor het familiebedrijf. 'Onze familieleden en kinderen spelen ook op ons kunstgras. Daarom is het onze oprechte wens dat er in de nabije toekomst 100 procent recycleerbaar kunstgras op de markt komt, zodat onze kinderen in een ecologische wereld zullen wonen.
- Watervrije hockeyvelden: Utrecht heeft sinds een paar weken een watervrij hockeyveld. Op dit veld is geen water nodig, omdat kunstgrasvezels in lusjes zijn geweven.
Initiatieven van de KNHB en FIH
De Nederlandse hockeybond (KNHB) en de internationale hockeyfederatie (FIH) spelen een belangrijke rol in het stimuleren van duurzaamheid in de hockeysport.
De internationale norm van de Fédération Internationale de Hockey (FIH) is dat er maximaal 3 mm water mag worden gebruikt om tot bepaalde speleigenschappen te komen. Daarvoor zijn al verschillende initiatieven, en er zijn meer in ontwikkeling. 'Op onze velden, met de shockabsorberende laag, de sporttechnische laag die wij aanbevelen, is 1 mm water voldoende voor deze optimale speelomstandigheden. Dat is minder dan 6000 liter water. Hiermee wordt een enorme waterbesparing gerealiseerd.'
De KNHB adviseert clubs die een nieuw veld willen aanleggen om voor een duurzaam alternatief te gaan. “We staan nu bovenop een waterreservoir waar een miljoen liter in kan”, zegt Roelof Hol trots, terwijl hij over een van de drie velden van Roomburg loopt. De voorzitter van de accommodatiecommissie laat vervolgens met zijn steun en toeverlaat Martin Ouwerkerk zien hoe alles in zijn werk gaat. “Dit veld steunt op kratjes die in het reservoir staan”, begint Hol de uitleg. “Het reservoir vult zich met hemelwater. Het komt ook nergens anders vandaan, alleen maar van bovenaf. Vanuit daar gaat het in een systeem waarin het wordt gezuiverd en over alle drie de velden wordt gesproeid. Een gedeelte van wat er op de velden terechtkomt, gaat via drainage weer in het systeem.
Lees ook: Strategie en realtime feedback met koptelefoons in hockey
De toekomst van hockeyvelden
De tendens wordt bepaald door externe factoren', antwoordt Balcaen desgevraagd. 'De FIH heeft nu bepaald dat het waterverbruik wereldwijd teruggedrongen moet worden, omdat water een schaars goed wordt en omdat hockey in steeds meer landen in de wereld beoefend wordt, ook in landen waar de aanwezigheid van water niet vanzelfsprekend is. We zijn nog niet zover, al hebben we wel al veel bereikt. Wij hebben nu velden waarmee ook in droge toestand goede speeleigenschappen behaald worden. Wil je tijdens een wedstrijd alsnog de allerbeste eigenschappen bereiken, dan moet er wel water op.
De wereldhockeybond FIH heeft besloten dat het WK 2026 in Nederland en België alsnog op een waterveld gespeeld gaat worden, en niet op het nieuwe type droog kunstgras. Dat toernooi van eind januari in Oman was het eerste grote internationale hockeytoernooi op een droog veld, een nieuw type kunstgras dat niet meer met duizenden liters water besproeid hoeft te worden. Het veld tijdens het WK Hockey5s in Oman. De FIH zegt de keuze nu te maken, om zo een optimale voorbereiding te garanderen voor de organisatoren en de deelnemende teams aan het WK 2026.
De aanstaande Olympische Spelen in Parijs zou het laatste mondiale toernooi worden op een waterveld. Het WK voor mannen en vrouwen wordt gespeeld in het Wagener Stadion in Amstelveen en het nog te bouwen stadion in Waver, in de buurt van Brussel. Het geeft de topsporters en hun begeleidingsteams duidelijkheid dat het WK 2026 op een te besproeien veld gespeeld gaat worden, met dezelfde speelkwaliteit en -ervaring zoals zij dat gewend zijn. Tegelijkertijd laat de bond weten teleurgesteld te zijn dat de duurzaamheidsdoelstellingen nog niet volledig gerealiseerd kunnen worden. De bond gaat de komende periode uitzoeken op welk moment in de toekomst er wél op een watervrij kunstgrasveld gespeeld kan gaan worden.
Lees ook: De betekenis achter de naam 3x3
tags: #waarom #hockeyvelden #besproeid