Hockey, een sport die bekend staat om zijn snelheid, precisie en strategisch inzicht, vereist niet alleen getalenteerde spelers, maar ook bekwame scheidsrechters. Hoewel de focus vaak ligt op de prestaties van de teams, spelen scheidsrechters een cruciale rol in het waarborgen van een eerlijk en vlot verloop van de wedstrijd. Dit artikel belicht de positie van vrouwelijke scheidsrechters in de Nederlandse hockeywereld, hun ervaringen, uitdagingen en de inspanningen om hun aantal en vertegenwoordiging te vergroten.
De Verplichte Start en de Ontdekking van een Passie
Voor velen begint de reis als scheidsrechter noodgedwongen. Zo ook voor Hannah, die als klein meisje begon met hockeyen. Zoals vele jeugdleden werd Hannah door haar vereniging verplicht een scheidsrechterscursus te volgen. Aanvankelijk was ze niet enthousiast, maar de cursus bleek een positieve ervaring. Ze realiseerde zich dat een wedstrijd niet mogelijk is zonder scheidsrechter, en dat er in feite drie teams zijn: het thuisspelende team, de gasten en de twee scheidsrechters.
De snelheid van het spel vereist snelle beslissingen en concentratie. Het is essentieel om niet bang te zijn om beslissingen te nemen. Kritiek op beslissingen is onvermijdelijk, maar Hannah leerde het gesprek aan te gaan en haar visie te geven. Het is een continu leerproces. Openheid, contact leggen, beslissingen nemen en concentratie zijn belangrijke eigenschappen voor een scheidsrechter. Hannah is momenteel bezig met een extra opleiding bij de bond. Een hoogtepunt was het fluiten van de finale van meisjes onder veertien jaar op het NK.
Fluiten als Meer dan een Dienst: De Liefde van Lorijn de Kraker
Lorijn de Kraker (25), die al negen jaar scheidsrechter is en debuteerde in de Euro Hockey League, beschrijft fluiten als meer dan alleen een wedstrijd begeleiden. Ze fluit niet alleen om het spel te faciliteren en de teams een dienst te bewijzen, maar ook voor zichzelf. Het is een uitdaging om buiten haar comfortzone te treden en de lat steeds hoger te leggen.
Toen ze zestien was, floot ze haar eerste wedstrijd, Meisjes D5, op haar club Naarden. Het was spannend om beslissingen te nemen, maar gedurende de wedstrijd groeide haar zelfvertrouwen. Ze merkte dat ze stappen zette. Lorijn is nu scheidsrechter in de Tulp Hoofdklasse. Ze floot eerst jeugdwedstrijden, maar kreeg al snel de kans om Dames 2 te fluiten. Een ander hoogtepunt was haar eerste wedstrijd op veld één, met veel supporters langs de lijn. Op haar twintigste stopte ze met hockeyen om zich volledig op het fluiten te richten.
Lees ook: Vrouwelijke voetballers: een blik op talent en schoonheid
De Kracht van een Team: Samenwerking en Ondersteuning
In tegenstelling tot het idee dat fluiten eenzaam is, ervaart Lorijn de Kraker het als onderdeel van een team. Scheidsrechters vormen onderling een hechte groep, op elk niveau. Ze gaan met elkaar om als vrienden en waarderen elkaars support. Ze kijken naar elkaars wedstrijden en praten erover, en ze doen vaak workshops met elkaar, zoals Lorijn samen met collega-scheidsrechter Steven Bakker.
Fluiten kan mentaal zwaar zijn, en het is fijn om andere scheidsrechters te hebben met wie je een klik voelt. Je kunt met elkaar praten over moeilijke beslissingen. Lorijn begon op haar achttiende met fluiten voor de bond en hield bij wat goed ging en wat beter kon. Ze kreeg tips van scheidsrechterscoaches en andere scheidsrechters. Elkaar beter willen maken is een mooie eigenschap van de scheidsrechterscoaches en scheidsrechters om haar heen. Je hebt anderen nodig om beter te worden.
De Kunst van het Faciliteren: Een Evenwicht Vinden
De kunst van het fluiten is het faciliteren van het spel, het in goede banen leiden van een wedstrijd zodat de spelers er een mooi duel van kunnen maken. In een recente wedstrijd in de Euro Hockey League tussen TJ Plzeň Litice uit Tsjechië en SV Arminen uit Oostenrijk, was de wedstrijd erg fysiek. Door op tijd de grens aan te geven, konden de spelers op de juiste manier reageren en ging het niveau van het hockey omhoog.
Het aangeven van je grens kan op verschillende manieren. Je hoeft niet altijd met kaarten te zwaaien. Als scheidsrechter heb je veel opties. Je kunt zachter fluiten bij kleine overtredingen, of harder fluiten om een grens aan te geven. Je kunt op een rustig moment ook naar een speler toelopen en zeggen dat je bepaald gedrag niet tolereert. Tijdens diezelfde wedstrijd botsten twee spelers tegen elkaar op. De verdediger reageerde overdreven, maar de scheidsrechter koos ervoor hem erop te wijzen dat er nog maar drie minuten te spelen waren en dat de wedstrijd tot nu toe netjes was verlopen. De verdediger stopte direct met protesteren.
Laurine Delforge: Een Toparbiter die Zelf Hockeyt
Laurine Delforge (31) is een internationale toparbiter uit Brussel die zelf ook nog in de Belgische hoofdklasse hockeyt en als zaalinternational speelt. Ze fluit regelmatig in de Nederlandse hoofdklasse en op EK's en WK's. In Rio 2016 en Tokio 2021 leidde ze de olympische vrouwenfinale.
Lees ook: Overzicht handbal dames
Als kind klaagde ze altijd op het veld, maar als tiener viel ze in als noodscheidsrechter bij een wedstrijd van haar zus. Het was een succesvolle invalbeurt. Haar eerste officiële wedstrijd floot ze op haar zestiende. Vier jaar later was ze een van slechts drie vrouwelijke scheidsrechters in de Belgische hoofdklasse bij de vrouwen en de mannen. In de tien jaar daarna floot ze finales op het WK, EK en in de Pro League. In 2016 werd ze door de FIH uitgeroepen tot beste scheidsrechter ter wereld.
Delforge speelt nog steeds op hoog niveau, omdat het spelen haar beter maakt als scheidsrechter. Het helpt haar spelers te begrijpen. Ze herkent spelmomenten, sticktechnieken en de emotie van de spelers. Ze kan zien wanneer een foute beslissing impact heeft op een speler en opener zijn over die foute beslissing. Ook ziet ze het als iets met intentie gebeurt, of niet. Ze herkent het makkelijk, omdat ze het zelf op de training doet. Ze probeert het spelletje te lezen en te begrijpen wat een speler probeert te doen.
Spelers die Fluiten: Een Zeldzaamheid met Potentie
Spelers die fluiten is een zeldzaamheid in de professionele sportwereld. De Belgische hockeybond is er niet per se naar op zoek, maar Delforge zou het toejuichen als die poging wel wordt gedaan. Coen van Bunge zoekt namens de Nederlandse scheidsrechtersopleiding actief tussen hockeyers die de absolute top misschien net mislopen en ervoor openstaan hun stick in te wisselen voor een fluit. Een oud-speler heeft onlangs de keus gemaakt om te gaan fluiten en kreeg een versnelde opleiding tot bondsscheidsrechter.
De bond probeert de band tussen scheidsrechters en spelers en coaches te verbeteren. Arbiters worden zo nu en dan meegestuurd naar trainingen van clubs, om te leren van de spelers. Om 'hockey smart' te worden, zo noemt Van Bunge het. Zo leren arbiters en spelers elkaar beter begrijpen. Andersom kan fluitervaring de speler ook helpen, volgens Delforge. "Ik begrijp wat scheidsrechters denken."
Initiatieven voor Meer Vrouwelijke Scheidsrechters
Er zijn diverse initiatieven om meer vrouwelijke scheidsrechters te werven en te ondersteunen. In oktober worden er thema-avonden georganiseerd over weerbaarheid, gericht op (potentiële) vrouwelijke scheidsrechters. Oud-hockeyscheidsrechter Karen Dollé, die jarenlang actief was op het hoogste niveau, neemt de deelnemers mee in haar verhaal. Er zijn ook ambassadeurs voor meer vrouwelijke scheidsrechters aanwezig, zoals Agnes de Boer, Diana Boogaard, Wietske Jongbloed en Mireille van Zoggel-Foolen.
Lees ook: Vrouwen in de Nederlandse sportjournalistiek: voetbal
Yolande, een umpire professional, heeft grote stappen gemaakt voor de scheidsrechters gemeenschap in het hockey, zowel in Nederland als in het buitenland. Ze vond het vanaf het allereerste moment ontzettend leuk en was gedreven om alle dingen zo goed mogelijk te doen. Na haar carrière als scheidsrechter is ze overgestapt naar het beoordelen en coachen. Ze is projectleider van het project ‘Meer vrouwelijke bondsscheidsrechters in de sport’ vanuit NOC*NSF en organiseert maandelijks een Masterclass voor jonge vrouwelijke scheidsrechters.
Het thema #zijfluittop staat hierin centraal. In de praktijk is gebleken dat veel meiden na afloop van de masterclasses het fluiten ‘nog leuker vinden’. Zelf geven deze jonge vrouwen ook aan dat ze vooral gebaat zijn bij persoonlijke begeleiding en dat clubs daar een belangrijke rol in kunnen spelen.
Uitdagingen en Kansen
Ondanks de inspanningen om het aantal vrouwelijke scheidsrechters te vergroten, blijven er uitdagingen bestaan. Een van de uitdagingen is de concurrentie op internationaal niveau. Voor het WK Dames in Londen waren bijvoorbeeld geen Nederlandse scheidsrechters geselecteerd. De scheidsrechters worden aangewezen door het Official Committee van de internationale hockeybond FIH en ingedeeld in categorieën. Er worden rapporten gemaakt van de wedstrijden die ze fluiten.
Een andere uitdaging is dat fluiten in Nederland niets oplevert. Als je coach wordt, dan krijg je geld. Toch probeert de bond de band tussen scheidsrechters en spelers en coaches te verbeteren.
De Impact van Technologie: De Video Umpire
De introductie van de video umpire heeft een grote impact gehad op de hockeywereld. Het is een hulpmiddel voor de scheidsrechters en wordt tegenwoordig door alle partijen op de juiste momenten ingezet. Het is natuurlijk fantastisch als video umpiring ingezet kan worden bij hoofdklasse wedstrijden, maar voor 12 wedstrijden per speeldag en de benodigde camera’s en specialisten wordt het jammer genoeg onbetaalbaar.
tags: #vrouwelijke #scheidsrechters #hockey #Nederland