De geschiedenis van Zuid-Soedan en basketbal is een verhaal van veerkracht, doorzettingsvermogen en de transformerende kracht van sport. Het is een verhaal dat zich afspeelt tegen de achtergrond van burgeroorlog, armoede en onafhankelijkheidsstrijd, maar ook van dromen, talent en de hoop op een betere toekomst.
Samuel Sooleyman: Een droom geboren uit conflict
Het verhaal begint met Samuel Sooleyman, een zeventienjarige jongen uit een door oorlog verscheurd dorp in Zuid-Soedan. In een land geteisterd door conflict, vindt Samuel zijn toevlucht en passie in basketbal. Zijn uitzonderlijke sprongkracht en snelheid maken hem tot een opmerkelijke speler, een lichtpuntje in een donkere omgeving.
Wanneer Samuel wordt geselecteerd voor het nationale jeugdteam dat naar Amerika reist voor een toernooi, beseffen hij en zijn familie dat dit een kans is die zijn leven voorgoed kan veranderen. De aanwezigheid van scouts van prestigieuze universiteiten biedt de mogelijkheid van een studiebeurs en een plek in een van de college teams. Echter, Samuel staat voor een enorme uitdaging: zal hij opvallen tussen de vele andere getalenteerde spelers, die al jarenlang gevolgd worden door experts, terwijl niemand ooit van hem heeft gehoord?
Tegen alle verwachtingen in weet Samuel de aandacht op zich te vestigen. Maar dan bereikt hem het vreselijke nieuws dat het oorlogsgeweld zijn dorp heeft bereikt, met fatale gevolgen. Wanneer duidelijk wordt dat hij niet meer terug kan naar huis, blijft er nog maar één manier over om zijn familie ooit weer terug te zien: zij moeten naar Amerika komen.
Dirk Nowitzki: Een inspiratiebron en rolmodel
Hoewel Samuel Sooleyman een fictief personage is, belichaamt zijn verhaal de realiteit van veel jonge Zuid-Soedanese basketballers. Een van de meest inspirerende figuren in de basketbalwereld, en een rolmodel voor velen, is Dirk Nowitzki.
Lees ook: Uitslagen en finales Districtsbeker Zuid II
Dirk Nowitzki, geboren op 19 juni 1978 in Duitsland, verhuisde in 1989 naar Dallas, Texas, om professioneel basketballer te worden voor de Dallas Mavericks. Na 21 seizoenen bij dezelfde club te hebben gespeeld, beëindigde hij een indrukwekkende carrière. Nowitzki stond bekend om zijn simpele maar effectieve basketbalstijl, waarbij hij de bal gewoon door de ring gooide, en dat deed hij zo goed dat hij nu de 6e topscorer ooit in de NBA is.
Zijn moeder, Helga Bredenböcker, was een goede basketbalspeelster, en zijn vader, Jörg-Werner Nowitzki, was Duits handbalinternational. Zijn zus, Silke, was een goede atlete die ook kon basketballen. De familie hechtte veel waarde aan sport, studie, bescheidenheid en een sociaaldemocratische levensstijl.
Op 15-jarige leeftijd begon Dirk met basketbal, maar zijn lengte leek hem aanvankelijk in de weg te zitten. Hij leek onhandig, totdat een Duitse international, Holger Geschwindner, hem onder zijn hoede nam en dagelijks ging trainen. Na acht maanden in de Wehrmacht te hebben gediend, richtte hij zijn blik op Amerika, waar het allerbeste basketbal ter wereld werd gespeeld.
Geschwindner leerde hem meer dan alleen basketbal. Om een completer mens te worden, adviseerde hij Dirk om een muziekinstrument te leren bespelen (het werd de saxofoon) en veel wereldliteratuur te lezen. Geschwindner vond dat sportmensen meer moesten zijn dan alleen sporters; de wereld was groter dan alleen een basketbalveld.
Tegenwoordig bestaat de Dirk Nowitzki Foundation, die zich richt op armoede in Afrikaanse landen en de jeugd aanmoedigt om te sporten. Dirk is getrouwd met een Zweedse vrouw, Jessica, en heeft drie kinderen die Engels, Zweeds en Duits spreken.
Lees ook: Overzicht volleybal Zuid-Holland
Nowitzki speelde 1680 NBA-wedstrijden en scoorde 31.560 punten. Hij stond bekend om zijn unieke manier van schieten, vaak vanaf één been. Voor zijn verdiensten in Dallas ontving hij meer dan 251 miljoen dollar. In zijn laatste seizoen nam hij genoegen met een salaris van 5 miljoen dollar.
Nowitzki was niet alleen een speciale speler, maar ook een bijzonder mens. Interviews met hem waren intelligent en zinvol. Hij hield niet van sportieve prietpraat en zelfverheerlijking was hem vreemd. Journalisten die voor hun beurt spraken, werden genegeerd.
Zijn beginsalaris in Dallas was 1.6 miljoen dollar, zijn hoogste salaris was 26 miljoen dollar per jaar. In 21 seizoenen speelde hij slechts twee seizoenen volledig, wat aangeeft hoe zwaar het is om een compleet NBA-seizoen te spelen. Hij was ook fysiek kwetsbaar en had last van knie-, achillespees- en neusblessures.
Hoewel hij spottend "Irk Nowitzki" werd genoemd vanwege zijn gebrek aan verdediging, leerde hij verdedigen. Hij deed ook nooit aan gewichtentraining, omdat hij en Geschwindner vonden dat te veel ontwikkelde spieren niet goed waren voor zijn schietvaardigheid.
Geschwindner adviseerde hem ook om niet te veel aandacht te besteden aan tactische besprekingen voor wedstrijden. Het belangrijkste was om de bal erin te schieten, wat de basis was voor Dirks succes. Het is bijzonder dat een Europeaan dit in de NBA voor elkaar kreeg.
Lees ook: Keepersavontuur in Zuid-Afrika
Francisco Elson: Een Nederlandse NBA-kampioen
Een ander inspirerend verhaal is dat van Francisco Elson, een Nederlandse basketballer die in 2007 NBA-kampioen werd met de San Antonio Spurs. Hij is de enige Nederlander die deze prestatie heeft geleverd.
Elson begon met basketballen door zijn broer, die echter overleed toen Francisco ongeveer 12 jaar oud was. Dit was een bepalende gebeurtenis in zijn leven. Na de dood van zijn broer wilden zijn ouders dat Francisco zou stoppen met sporten. Medisch onderzoek wees uit dat hij een lekkende aorta had, waardoor sporten werd afgeraden.
Toch ging hij naar Amerika, waar hem opnieuw werd afgeraden om te sporten. Uiteindelijk constateerde een andere arts dat hij met regelmatige controles wel kon sporten. Zo trad hij in de voetsporen van zijn broer en greep hij de kans die zijn ouders hem boden.
Luol Deng en de opkomst van Zuid-Soedan in het basketbal
Luol Deng, een voormalige NBA-speler, speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van basketbal in Zuid-Soedan. Na een succesvolle carrière bij onder meer Chicago Bulls en Los Angeles Lakers, keerde hij in 2019 terug naar Zuid-Soedan om leiding te geven aan de basketbalbond.
Deng beschouwt basketbal als iets dat hem alles heeft gegeven: een opleiding aan Duke University en een comfortabel leven. Hij wil iets terugdoen voor zijn land. Deng was een paar jaar oud toen zijn gezin op de vlucht sloeg, eerst naar Egypte en later naar het Verenigd Koninkrijk. In Egypte ontmoette hij Manute Bol, zijn landgenoot en toen al een NBA-ster. Bol leerde Deng het spel waarmee hij jaren later in het Engelse jeugdteam zou komen.
Zuid-Soedanezen vallen op door hun lengte, vooral de Dinka's, de etnische groep waartoe zowel Bol als Deng behoren. Er is dus genoeg potentieel voor een basketballand. Net als Deng groeiden de huidige generatie sterspelers vrijwel allemaal buiten Zuid-Soedan op. In hun thuisland zelf liggen de prioriteiten elders, maar dat begint langzaam te veranderen, mede dankzij Dengs inzet en het recente succes van de nationale ploeg.
Op de universiteitscampus in Juba bevindt zich de Luol Deng Academy, een van de initiatieven die Deng met zijn stichting startte om jonge landgenoten aan het basketballen te krijgen. De coaches hebben professionele basketbalcarrières over de grens gehad. Ook elders in Juba werden enkele basketbalvelden gerenoveerd.
Deng heeft ambitieuze plannen om basketbal op scholen te herintroduceren en een toernooi tussen de verschillende staten in Zuid-Soedan op te zetten. Hij is ook ambitieus wat de nationale ploeg betreft en heeft veel jonge mensen aangenomen op het kantoor van de bond.
Veel van de spelers van het nationale team zijn vluchteling, net als Deng zelf, en kwamen via omwegen terecht in onder meer Australië, Canada en de Verenigde Staten. Een voorbeeld is Khaman Maluach, die opgroeide in een vluchtelingenkamp in Oeganda en inmiddels is binnengehaald door Duke University.
Deng investeerde zijn eigen geld in het team en wil dat zijn spelers de beste zorg krijgen. Hij wil dat ze groter zijn dan basketbal.
Het succes van de basketballers en hun debuut op de Olympische Spelen is een zeldzame opsteker voor Zuid-Soedanezen. Met een 101-78 zege op Angola kwalificeerden de ‘Bright Stars’ zich voor de Olympische Spelen. De eerste kwalificatie voor Zuid-Soedan ooit.
tags: #zuid #soedan #amerika #basketbal #geschiedenis