De relatie tussen voetbal, België en Israël is complex en veelzijdig, doordrenkt met historische, politieke en maatschappelijke invloeden. Om deze relatie te begrijpen, is het belangrijk om de afzonderlijke geschiedenissen van België en Nederland te onderzoeken, evenals het conflict tussen Israël en Palestina.
België en Nederland: Een Gedeelde Geschiedenis en Voetbalrivaliteit
De rivaliteit tussen België en Nederland op het voetbalveld is een bekend fenomeen. Zaterdag 5 juli 2014, tijdens het WK in Brazilië, verloor België in de kwartfinale van Argentinië. Op het festivalterrein van Rock Werchter waren er dubbele gevoelens. Argentinië zou in de halve finale Nederland treffen, en veel Belgen hoopten dat Nederland het WK niet zou winnen. Deze haat-liefdeverhouding is op het gebied van voetbal - vooral in België - ontstaan. Deze rivaliteit is echter niet altijd aanwezig geweest.
Tot laat in de zestiende eeuw deelden Nederland en België een gezamenlijke geschiedenis als de Nederlanden. Tussen 1815 en 1830 was dat nog even zo. Er was een zeker gemeenschappelijk patriabeeld - een besef van een gezamenlijk vaderland. Ondanks de voetbalrivaliteit zijn er nog steeds politieke partijen en individuen die met nostalgie terugkijken op de vroegmoderne Nederlanden en zich beroepen op de ‘Groot-Nederlandse gedachte’. In 2008 pleitten Geert Wilders en Martin Bosma van de PVV in NRC Handelsblad voor een hereniging tussen Vlaanderen en Nederland: “Nederland moet de Vlaamse Leeuw aan de borst drukken. En zeggen: welkom thuis, we zijn je nooit vergeten.” Ook van Vlaamse zijde wordt soms met enthousiasme naar zo’n hereniging uitgekeken.
De Groot-Nederlandse gedachte laat België als geheel buiten beschouwing, en vergeet dat de Nederlanden ook de Franstalige gewesten omvatten. Zo behoorden Doornik en Moeskroen tot het Graafschap Vlaanderen, net als bijvoorbeeld de steden Duinkerken en Rijsel, die nu tot Frankrijk behoren. Discussies over de Groot-Nederlandse gedachte - maar ook de voetbalrivaliteit - doen mijn gedachten verplaatsen naar de geschiedenis van de Nederlanden en wekken mijn interesse als kritische historicus.
De Nederlandse Opstand en het Veranderende Vaderlandsbeeld
De pamfletten uit de Franstalige gewesten ten tijde van de Nederlandse Opstand kunnen inzicht geven in de evolutie van ‘eenheid’ naar ‘vervreemding’. Aan het begin van de Nederlandse Opstand werd in zo’n beetje alle drukken afkomstig uit de Franstalige gewesten een duidelijk vaderlandsbeeld gepropageerd. Er werd continu opgeroepen tot een algemene eenheid en hereniging van het totale vaderland, nadat zowel de Unie van Atrecht als die van Utrecht van 1579 de Nederlanden in tweeën hadden verdeeld. Termen als le Pays Bas of Belgicque verwezen naar de gehele Zeventien Provinciën. Alle gewesten maakten volgens de pamfletauteurs deel uit van dat vaderland.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
De tweedeling tussen Noord en Zuid werd vaak toegeschreven aan Willem van Oranje, leider van de ‘opstandelingen’. Hij zou verdeeldheid hebben gezaaid binnen de Nederlanden om zijn eigen macht te vergroten. De anonieme auteur van het pamflet Lettre d’vn gentilhomme uit 1579 omschreef Oranje als de aanstichter van werkelijk alle problemen en onlusten in de Nederlanden. Een échte patriot zou hebben gezorgd voor eenheid binnen de Nederlanden, iets dat Oranje nu net niet deed. De prins werd daarnaast beschouwd “als de meest foute, kwaadaardige en ontrouwe verrader die er in de wereld rondliep”.[i] De Opstand zou daarmee niets meer dan een privéonderneming van Oranje zelf zijn geweest, waar enkel hij voordeel uithaalde en waarvoor het vaderland moest boeten. Uit Le renart decovvert, een buitengewoon populair pamflet dat een jaar later werd uitgegeven in Bergen, komt eenzelfde beeld naar voren. Heimelijk wilde Willem van Oranje slechts het gehele land usurperen en had hij de ambitie als nieuwe monarch aan te treden. Hij werd gepresenteerd als bedrieger van het ergste soort.
De auteurs uit de Franstalige gewesten zagen het als hun nobele doel de ‘echte’ plannen van Oranje te onthullen zodat de Staten-Generaal hun ogen zouden openen. Oranje zou geen van zijn beloftes betreffende de vrijheid en het handhaven van oude privileges nakomen. Vanuit die optiek bleek het ook lang zo’n slecht idee niet om terug te keren onder de heerschappij van Filips II, iets dat de eenheid van de Nederlanden enkel maar ten goede zou doen komen.
In de zogenaamde ‘opstandige’ gewesten verscheen genoeg drukwerk dat min of meer hetzelfde doel voor ogen had als dat van de Franstalige gewesten - het strijden voor het vaderland. Zo stelde de schrijver van Clare vertoninge ende bericht uit 1579 dat de Keulse vredesvoorstellen van dat jaar alleen maar tweedracht binnen de Nederlanden trachtten te creëren, iets dat juist voorkomen diende te worden. Filips II zou daarbij de privileges van de gewesten en andere afspraken moeten respecteren, terwijl de Staten zijn gezag moesten gehoorzamen. Op religieus vlak was de trouw aan de rooms-katholieke kerk het hoofdpunt, hoewel ook enkele toegevingen aan de protestanten werden voorgesteld. Het pamflet riep op om te strijden voor de vrijheid van het gehele vaderland voor een ieders “goet, Wijf, kinderen en nacomelinghen”.
Waar drukwerk uit de Nederlandstalige gewesten poogde het politieke verzet te legitimeren, trachtten de Franstalige gewesten eerder de oorzaak van de tweedracht, in hun ogen Oranje, aan te pakken. Toch spraken pamfletten uit zowel de Franstalige als de Nederlandstalige gewesten zich ook na 1579 uit voor een hereniging van het gehele vaderland.
De Scheiding der Nederlanden en de Rol van Willem van Oranje
Na Willem van Oranje’s dood in 1584 bleef hij de grote zondebok. De inhoud van de pamfletten uit de Franstalige gewesten verschoof echter ook. Zo werden de ‘opstandige’ gewesten zelf bijvoorbeeld meer en meer bekritiseerd. Het pamflet La Flandre conservee uit 1600 was één lange aanklacht tegen de situatie van de Nederlanden, vol met beschuldigingen tegen de ‘rebellen’, waarmee nu vooral de staten Holland en Zeeland bedoeld werden. Hoewel de toon dan nog verzoeningsgezind trachtte te zijn, was de inhoud dat duidelijk minder. Die was niet bepaald bevorderlijk voor een potentiële vrede. Het dubbele karakter was ook aanwezig in het Atrechts pamflet Placart de Son Alteze serenissime uit 1599.
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
Aanvankelijk beschuldigden de auteurs Willem van Oranje als oorzaak van de tweedracht in de Nederlanden en streefden ze naar een hereniging van het gehele vaderland. Na verloop van tijd werden Holland en Zeeland de ‘rebellen’. Daarmee projecteerden auteurs op die staten ook de negatieve karakteristieken die zij eerder aan Oranje hadden toegekend. Door zich niet meer te concentreren op een kleine groep, bliezen de werken, al dan niet gewild, de bruggen tot verzoening op.
De hereniging waarop zoveel pamfletten uit de Franstalige gewesten hadden aangestuurd, kwam er uiteindelijk niet. Op 9 april 1609 werd het Twaalfjarig Bestand ondertekend. Daarmee was het pleit van de scheiding binnen de Nederlanden beslecht. De scheiding was echter geen natuurlijk gegeven, maar berustte op toevalligheden die de jaren voor 1609 hadden plaatsgevonden. In de pamfletten uit de Franstalige gewesten werd krampachtig geprobeerd een zondebok te vinden voor de onlusten en die werd gevonden in Willem van Oranje. Waar eerder een hereniging mogelijk leek en wenselijk was - dus ondanks die ‘verderfelijke’ invloed van Willem van Oranje - was men nu van mening dat het verraad van Oranje een hereniging onmogelijk had gemaakt.
De Voetbalrelatie tussen België en Nederland
Vele Belgen zien Nederland dan weer niet graag op het vlak van voetbal. Waarschijnlijk zijn het ook toevalligheden die ervoor gezorgd hebben dat Belgische voetbalsupporters met een zekere ‘afkeer’ naar het Nederlandse elftal kijken. Misschien dat de zogenaamde bravoure en arrogantie die Nederlanders hebben in de ogen van veel Belgen een mogelijke oorzaak kan zijn. Een hereniging zou daardoor dan alleen met betrekking tot het voetbal ook al veel voeten in de aarde hebben.
België, Voetbal en Israël: Afgelaste Wedstrijden en Politieke Spanningen
De relatie tussen België, Nederland en Israël in de voetbalwereld wordt ook gekenmerkt door afgelaste wedstrijden en politieke spanningen. Zo werd op 17 september 1958 een wedstrijd Nederland - Israël afgelast, omdat de Voetbalbond Israël spelers had geschorst.
Het Israëlisch-Palestijns Conflict en de Rol van Voetbal
Het Israëlisch-Palestijns conflict speelt een belangrijke rol in de relatie tussen voetbal, België en Israël. Het conflict is complex en veelzijdig, met een lange geschiedenis van spanningen en geweld. Het conflict gaat over landsgrenzen, internationaal recht, religie, politiek en cultuur.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
Israël bezet al tientallen jaren op illegale wijze Palestijns grondgebied. In 1948 vond de Nakba plaats: bijna een miljoen Palestijnen werden toen uit hun huizen en van hun land verdreven. Daardoor zijn er vandaag de dag nog miljoenen Palestijnse vluchtelingen over de hele wereld en dat aantal neemt alsmaar maar toe. De Israëlische kolonisatie van Palestina gaat gepaard met dagelijkse mensenrechtenschendingen. Amnesty International beschrijft deze mensenrechtenschendingen als apartheid, waarbij twee groeperingen een verschillende behandeling krijgen, gebaseerd op hun etniciteit. Zo verscheen er in het rapport hoe er op grote schaal onrechtmatige onteigening van land en eigendommen van Palestijnen heeft plaatsgevonden, hoe er gedwongen verplaatsing, drastische beperking van de bewegingsvrijheid en onwettige doodslag plaatsvond en hoe Palestijnen het recht op nationaliteit en staatsburgerschap werd ontzegd.
Het conflict heeft ook invloed op de voetbalwereld. Zo toonde de Marokkaanse ploeg na hun overwinningen solidariteit aan Palestina. Kort nadat Marokko Spanje versloeg, gingen spelers Hakim Ziyech en Noussair Mazraoui met de Palestijnse vlag op de foto.
De Belgische Voetbalbond: Geschiedenis en Archief
De Belgische Voetbalbond (KBVB) speelt een belangrijke rol in het Belgische voetbal. De bond werd in 1895 opgericht als Union Belge des Sociétés de Sports Athlétiques, een vereniging voor zowel voetbal, wielrennen als atletiek. In 1912 splitste de voetbalafdeling zich af. De naam werd gewijzigd in Union Belge des Sociétés de Football-Association (UBSFA). Vanaf 1913 gebruikte de bond ook de Nederlandstalige naam Belgische Voetbalbond (BVB). Na het verkrijgen van het predicaat "koninklijk" in 1920 zijn de huidige namen in gebruik. Competities in de lagere afdelingen worden georganiseerd door Voetbal Vlaanderen en de ACFF. Sinds 2009 bewaart het Algemeen Rijksarchief het archief van de Belgische Voetbalbond. Het archief van de Belgische voetbalbond bevat onder meer clubdossiers en juridische stukken, maar ook duizenden foto’s en honderden affiches.
tags: #voetbal #belgie #israel #geschiedenis