Waterpolo is een sport die niet alleen fysieke kracht en uithoudingsvermogen vereist, maar ook strategisch inzicht en teamgeest. Om talenten in deze sport optimaal te ontwikkelen, zijn goed opgeleide trainers en coaches essentieel. In Nederland is er een gestructureerd systeem van opleidingen en trainingscentra, gecoördineerd door de Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB), om trainers en coaches op alle niveaus te ondersteunen. Dit artikel geeft een overzicht van de beschikbare opleidingen, de regionale trainingscentra (RTC's) en andere initiatieven die bijdragen aan de ontwikkeling van waterpolo in Nederland.
De Rol van de KNZB in Waterpolo Opleidingen
De KNZB speelt een centrale rol in de professionalisering van de waterpolosport in Nederland. Dit gebeurt door het aanbieden van kwalitatieve opleidingen voor trainers, coaches, instructeurs en officials. De opleidingen worden verzorgd door gelicenseerde opleiders die gekwalificeerd zijn en regelmatig bijscholingen volgen. De KNZB werkt nauw samen met regionale waterpoloscholen (RWPS) en regionale trainingscentra (RTC) om de verschillende programma's gezamenlijk te ontwikkelen en uit te voeren. Bondscoaches van de nationale selecties zijn vaak betrokken bij de KNZB opleidingen, waarbij ze hun kennis en ervaring delen.
Kwalitatief Leertraject
De KNZB opleidingen bieden een kwalitatief leertraject waarin theorie wordt afgewisseld met kennisuitwisseling en praktijkervaring bij de eigen vereniging. Dit zorgt ervoor dat cursisten niet alleen de theoretische kennis opdoen, maar ook leren hoe ze deze kennis in de praktijk kunnen toepassen.
Invloed van Trainers en Coaches
Trainers, coaches, instructeurs en officials hebben een grote invloed op het sportplezier van de sporters, de betrokkenheid van ouders, de toename van sportparticipatie en de groei van verenigingen. Goed opgeleide trainers en coaches zorgen voor gevarieerde en verantwoorde trainingen, wat mensen bindt aan de vereniging en het zwemplezier vergroot. Sporters kiezen immers voor een sport als ze het naar hun zin hebben, en de kwaliteit van de trainingen en een respectvolle omgang met elkaar spelen hierbij een belangrijke rol.
Opleidingsniveaus voor Waterpolo Trainers en Coaches
De KNZB biedt verschillende opleidingsniveaus aan, afgestemd op de ervaring en ambities van de trainers en coaches. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste niveaus:
Lees ook: Strategieën voor korfbal verdediging
Niveau 2: Beginnende Trainer/Coach
De opleiding op niveau 2 is bedoeld voor beginnende trainers, coaches en instructeurs. In deze opleiding leer je hoe je verantwoord training of les kunt geven, met name aan jeugdige zwemsporters. De focus ligt op het aanleren van basisvaardigheden op een veilige, positieve, leuke en enthousiaste manier. Er wordt veel aandacht besteed aan de verschillende technieken en hoe je deze effectief kunt overbrengen. De trainer/coach op niveau 2 is verantwoordelijk voor het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van een training, gebaseerd op een aangereikte jaarplanning.
Niveau 3: Zelfstandig Trainer/Coach
Na het voltooien van de opleiding trainer/coach niveau 2, kan men zich inschrijven voor de opleiding trainer/coach niveau 3. Deze cursus omvat theorie- en praktijksessies, E-learning en het uitvoeren van opdrachten. De trainer/coach niveau 3 geeft zelfstandig training, coacht sporters bij wedstrijden, organiseert sportactiviteiten en neemt vaardigheidstoetsen af. Hij of zij stuurt trainer/coaches van niveau 1 en niveau 2 aan en is verantwoordelijk voor een sfeer die sporters ruimte biedt voor sportieve ontplooiing en het vergroten van het sportplezier.
Instroomeisen Niveau 3
- Minimale leeftijd van 17 jaar bij het starten van de Proeve van Bekwaamheid (PvB’s)
- Aantoonbare zwemvaardigheden die minimaal gelijk zijn aan de eindtermen van het zwem-ABC
- Een praktijkbegeleider/collega met minimaal een diploma trainer, coach, instructeur niveau 3
- Toegang tot- en kunnen werken met een computer of laptop met internetverbinding
- Diploma trainer, coach Waterpolo niveau 2
De trainer-coach/instructeur niveau 3 geeft trainingen/lessen aan sporters, dit kan op recreatief niveau zijn maar veelal zijn de sporters actief in wedstrijdverband. De trainer-coach/instructeur niveau 3 is verantwoordelijk voor het eigen handelen en voor het assisterend sportkader dat hij aanstuurt. De trainer-coach/instructeur niveau 3 werkt op basis van jaarplannen en stemt daar de trainingen/lessen op af. De trainer-coach/instrructeur niveau 3 gaat uit van de doelen, wensen en mogelijkheden van de sporters in relatie tot de organisatiedoelen. Evalueert activiteiten samen met sporters, ouders en collega’s met de intentie deze continu te verbeteren. De trainer niveau 3 draagt bij aan (de basis voor) een leven lang sporten. Om je PvB’s af te ronden moet je een praktijkbegeleider hebben die minimaal lesgever niveau 3 heeft.
Kosten en Tijdsbesteding
De kosten voor een opleiding bedragen ongeveer €1250,- excl. BTW, incl. 35-50 uur aan bijeenkomst tijd. De exacte kosten en tijdsbesteding kunnen variëren afhankelijk van het aantal bijeenkomsten en de opzet van de opleiding.
Regionale Trainingscentra (RTC's)
Regionale Trainingscentra (RTC's) spelen een cruciale rol in de talentontwikkeling van jonge waterpoloërs. Deze centra bieden een professionele omgeving waar talenten extra trainingen kunnen volgen, bovenop hun clubtrainingen. RTC's werken nauw samen met de KNZB en volgen het Meerjaren Opleidingsplan Waterpolo om een optimale begeleiding te garanderen.
Lees ook: Word een KNVB Gecertificeerde Trainer Coach
RTC Den Haag
Het RTC Den Haag is een onafhankelijk initiatief dat zich richt op waterpolo topsport voor sporters in de leeftijdscategorie 10-17 jaar. Het trainingscentrum biedt een waterpolo opleidingsprogramma in combinatie met de Topsport Talentscholen. Jonge sporters kunnen extra trainingen volgen op vrijdagavond en zondag, naast hun clubtrainingen bij de Waterpolo School in Den Haag.
Waterpolo op de Middelbare School
Jongens en meisjes in de eerste vijf leerjaren van de middelbare school die potentie hebben, kunnen geselecteerd worden voor het RTC. Het RTC Den Haag traint 4 keer per week in de ochtend, in combinatie met het onderwijs op het Segbroek College, een Topsport Talent School. Deelnemers aan het RTC kunnen tijdens schooluren sporten en in de middagen of avonden bij hun eigen club trainen. Op deze manier volgen de talentvolle sporters een duaal programma met voldoende trainingsuren en de mogelijkheid om een schooldiploma te behalen.
Het RTC in Den Haag hanteert een onderbouw (jaar 1 en 2) en een bovenbouw (jaar 3, 4 en 5) waarin gedifferentieerd wordt getraind volgens een landelijk programma onder auspiciën van de KNZB. Het RTC wordt ondersteund door het CTO-netwerk met doorlopende leerlijnen op het gebied van voeding, lifestyle en strength en conditioning trainingen. Jongens en meisjes werken gezamenlijk aan de ontwikkeling van de individuele vaardigheden.
Talentherkenning en -ontwikkeling
Het organisatorisch en sporttechnisch beleid van het RTC Waterpolo Den Haag is gericht op een optimale organisatie van talentherkenning en talentontwikkeling. Het RTC wil de kwaliteit van het aanbod verder verbeteren en zodoende sporters opleiden tot een hoog niveau in het waterpolo. De kerntaken van het RTC Waterpolo Den Haag zijn talentherkenning (identificatie) en talentontwikkeling waterpolo. Het RTC richt zich op (top)talenten van alle waterpoloverenigingen in Haaglanden. In het RTC Waterpolo Den Haag staan (top)talenten in de leeftijd van 10 t/m 17 jaar als individu centraal en worden naar behoefte verschillende programma’s aangeboden.
Visie, Ambitie en Doelstellingen
De topsportstructuur van de KNZB is gericht op het herkennen en ontwikkelen van potentiële waterpolotalenten op de (middel)lange termijn voor (Jong) Oranje. Op basis daarvan heeft het RTC Waterpolo Den Haag talentherkenning (vanaf sportparticipatie) en talentontwikkeling (tot topsport) vastgelegd in haar Regionale Waterpolo Talent Route. Het RTC Waterpolo Den Haag levert een specifiek gerichte bijdrage aan het verbeteren van het (spel)niveau voor de individuele en als zodanig geïdentificeerde (top)talenten onder 17 jaar uit de Regio. Zij bieden daartoe (top)sportfaciliteiten aan en doen dit in optimale afstemming met onderwijs/studie.
Lees ook: Het verhaal van Henk Groen
RTC Midden
Het Regionaal Trainingscentrum (RTC) Waterpolo Midden biedt jonge waterpolospelers uit de regio Utrecht een springplank naar de internationale top. Met extra trainingen, deskundige coaches en een sterk netwerk zorgt het RTC ervoor dat talenten alles uit zichzelf kunnen halen. RTC Waterpolo Midden werkt nauw samen met de KNZB om waterpolotalent in Midden-Nederland optimaal te begeleiden.
Trainingsprogramma
Een volledig RTC-programma bestaat uit vier extra trainingen waarin motivatie, plezier en persoonlijke ontwikkeling centraal staan. Speciaal voor jonge waterpolospelers is er de Waterpoloschool - een extra training naast je club waar je op een leuke en leerzame manier samen traint met andere kinderen van jouw leeftijd.
Samenwerking met de KNZB
Bij RTC Midden trainen de sporters volgens het officiële Meerjaren Opleidingsplan Waterpolo van de KNZB - dezelfde structuur als bij de nationale jeugdselecties. Door de nauwe samenwerking met (jeugd)bondcoaches zijn de lijnen kort en de kansen groot. Veel spelers van RTC Midden maken ieder seizoen de stap naar een van de landelijke KNZB+ programma’s. Dit is een nationaal trainingsprogramma voor geselecteerde talenten die in beeld zijn voor de jeugdselecties <15, <16 of <18 jaar.
Trainingstijden en Locaties
De trainingen van het RTC Midden worden gegeven door gekwalificeerde trainers op verschillende locaties in de regio Utrecht, waaronder het Kromme Rijn Zwembad in Utrecht, Zwembad De Kwakel in Utrecht, Groenhovenbad in Gouda en Amerena in Amersfoort.
Trainers
Vanaf het seizoen 2023-2024 is Eszter Gyori de hoofdtrainster van het RTC Midden. Zij combineert de trainingen bij het RTC met training geven op de waterpoloacademie in Eindhoven en is jeugdbondscoach. Andere trainers zijn Monica Szalma, Arjan Vos, Kila van der Veen en Hugo de Vrije.
RTC Toernooien en Evenementen
RTC's organiseren regelmatig toernooien en evenementen om de ontwikkeling van de jonge waterpolotalenten te stimuleren en hen de kans te geven om hun vaardigheden te tonen.
Eerste RTC-toernooi Jaargang 2013 in Lelystad
Op zondag 29 juni 2025 streden jonge waterpolotalenten, geboren in 2013, met enthousiasme en doorzettingsvermogen tijdens hun allereerste KNZB+-toernooi van hun jaargroep in Lelystad. Dit toernooi is een enthousiaste start om te kijken of het KNZB+ programma volgend jaar wat voor hen is, met leerzame wedstrijden en mooie ontmoetingen.
RTC Midden naar HaBaWaBa Toernooi in Spanje
Het Regionaal Trainingscentrum (RTC) Midden heeft van 22 t/m 26 maart 2024 met 13 sporters deelgenomen aan het HaBaWaBa toernooi in Tarragona, in Spanje. Het Nederlandse waterpoloteam heeft in de categorie U12 gespeeld. Het was de 6e editie van het evenement en het vond voor het vierde jaar op rij plaats in het Olympische zwembad Sylvia Fontana.
Waterpolo op het CSE Zwolle
Het Centre for Sports & Education (CSE) in Zwolle biedt een unieke plek waar sport en voortgezet onderwijs samenkomen. Hier combineer je het ontwikkelen van waterpolo talenten met allesomvattend onderwijs.
Maatwerk Programma
Bij Waterpolo op het CSE gaan ze voor maatwerk. Het programma is fysiek, technisch, tactisch en ook zeker mentaal. Daarnaast werk je samen met de experts van Landstede Sportcentrum aan Talent Skills, waaronder een diëtist en lifestylecoach, een sportpsycholoog én een fysiotherapeut. Je traint drie tot vier dagen per week in zwembad De Vrolijkheid in Zwolle. De trainingen op het CSE worden verzorgd door gerenommeerde trainers en je combineert deze met een zelfgekozen onderwijstraject. Zo bouw je doelgericht aan je waterpolotalent en werk je toe naar een schooldiploma.
Skills Programma
Sport en onderwijs worden op het CSE op unieke wijze aan elkaar verbonden door het Skills programma. Deze bestaat uit drie onderdelen: Athletic, Talent en Physical Skills. Voordat jouw reis naar de top kan beginnen, moet je eerst voor jouw sport geselecteerd worden. Daarom houden ze voor elk van hun sporten selectietrainingen die plaatsvinden in februari en maart.
Clinic “Ouders in Onze Sport”
De clinic "Ouders in Onze Sport" is bedoeld om ouders te helpen omgaan met de jeugdsport. Tijdens de clinic krijgen de ouders voldoende tips om ook zelf volop van de sport te genieten en het sporten van het kind, een plezierige en waardevolle bezigheid te laten zijn.
Opleiding Waterpolo Coach/Trainer Niveau 2 bij Eric Noordegraaf
Eric Noordegraaf biedt de opleiding Waterpolo Coach/Trainer Niveau 2 aan. De opleiding vindt plaats in zwembad de Kerkpolder te Delft op verschillende data. De kosten bedragen € 550,- (incl.
Waterpolo School
De Waterpolo School legt zich primair toe op het aanbieden van extra trainingsfaciliteiten gericht op alle waterpoloclubs in de directe omgeving van Den Haag. De Waterpolo School biedt ook aankomende trainers de gelegenheid om trainingen te verzorgen onder begeleiding van gecertificeerde trainers.
WOC (Waterpolo OpleidingsCentrum)
Het WOC gaat van de veronderstelling uit dat waterpolo in de jongste jaren wordt geleerd, en vanaf circa 17 jaar slechts nog verder kan worden verfijnd. De aangeboden trainingsprogramma’s van het WOC. Met Eric Noordegraaf heeft het WOC een waterpolo topatleet van Olympisch niveau met het vermogen om potentiele topsporters te motiveren hun doel te bereiken. Hij is al ruim 15 jaar in staat om topsport programma’s te integreren op basis van de individuele behoefte en met afstemming van studie en andere factoren. Het opleiden voor het hoogste niveau betekent ook ervaring opdoen op het internationale podium.
Mijn Eigen Opleiding en Ervaring
Mijn eigen opleiding en ervaring bestaan uit de jarenlange ervaring op het internationale top-waterpolo niveau en als praktijkbegeleider. Verder ben ik volgens de richtlijnen van de bond uiteraard in het bezit van een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag). Het nieuwe organisatiemodel van de KNZB waarbij de opleidingen uit worden besteed aan erkende opleiders bracht mij deze kans om de cursus waterpolo aan te bieden.