Handbal is een dynamische en snelle teamsport die wereldwijd wordt gespeeld. Het is een sport die actie, teamgeest en fysieke inspanning combineert. Het doel van het spel is simpel: meer doelpunten scoren dan de tegenstander. Om handbal te begrijpen en te spelen, is het essentieel om de regels te kennen. Dit artikel biedt een uitgebreid overzicht van de handbalregels, van het speelveld tot de verschillende overtredingen en straffen.
Het Speelveld
Het speelveld is een rechthoek van 40 meter lang en 20 meter breed. Dit oppervlak omvat het speelveld zelf en twee doelgebieden. De lange zijden van de rechthoek worden zijlijnen genoemd, terwijl de korte zijden achterlijnen heten. De lijn tussen de doelpalen staat bekend als de doellijn.
Rondom het speelveld moet een veiligheidszone aanwezig zijn. Deze zone moet minimaal 1 meter breed zijn langs de zijlijnen en 2 meter breed achter de achterlijnen.
Doelen
De doelen zijn stevig verankerd aan de grond of aan de muur en hebben een opening van 2 meter hoog en 3 meter breed. De doelpalen zijn met elkaar verbonden door een dwarslat. De achterzijde van de palen moet gelijk liggen met de achterzijde van de doellijn.
De doelpalen en dwarslat moeten vierkant zijn en een afmeting hebben van 8 cm. De drie zijden die zichtbaar zijn vanaf het speelveld moeten in twee contrasterende kleuren geverfd zijn, die duidelijk afsteken tegen de achtergrond. Elk doel is voorzien van een net.
Lees ook: De basis basketbalregels
Lijnen
Alle lijnen op het speelveld maken integraal deel uit van het vlak dat ze begrenzen. De doellijnen tussen de doelpalen zijn 8 cm breed, terwijl alle andere lijnen 5 cm breed zijn.
- Doelgebied: Voor elk doel bevindt zich een doelgebied, dat alleen door de doelverdediger mag worden betreden. Dit gebied wordt afgebakend door een ononderbroken halve cirkel met een straal van 6 meter.
- Vrijeworplijn: De vrijeworplijn (9-meterlijn) is een gestippelde lijn die op een afstand van 3 meter evenwijdig aan de doelgebiedlijn wordt getrokken.
- 7-meterlijn: De 7-meterlijn is een één meter lange lijn die zich recht voor het doel bevindt, bedoeld voor de 7-meterworpen.
- Doelverdedigersgrenslijn: De doelverdedigersgrenslijn (4-meterlijn) is een 15 cm lange lijn die voor het doel is getrokken.
Spelers en Uitrusting
Team Samenstelling
Een handbalteam bestaat uit maximaal 14 spelers. Van deze 14 spelers mogen er maximaal 7 tegelijkertijd op het speelveld staan. Dit zijn meestal 6 veldspelers en 1 doelverdediger. De overige spelers zijn wisselspelers.
Gedurende de gehele wedstrijd moet er altijd één speler van het team als doelverdediger op het speelveld staan.
Wissels
Wisselspelers mogen gedurende de wedstrijd op elk moment en herhaaldelijk worden ingezet, zonder melding aan de secretaris of tijdwaarnemer, mits de te vervangen spelers het speelveld hebben verlaten. Het verlaten en betreden van het speelveld mag alleen via de eigen wissellijn plaatsvinden. Dit geldt ook voor het wisselen van de doelverdediger.
De wissellijn bevindt zich aan de lange zijde van het speelveld en loopt vanaf de middellijn 4,5 meter naar links en rechts. Als een speler ongeoorloofd de wissellijn overschrijdt, begaat hij een wisselfout. Deze wordt bestraft met een vrije worp voor de tegenpartij en een tijdelijke uitsluiting van de overtredende speler.
Lees ook: Overzicht van zaalvoetbal bij Wanmolen Zetten
Kleding
Alle veldspelers van een team dienen gelijke speelkleding te dragen. De combinatie van kleur en ontwerp van de kleding van beide teams moet zodanig zijn dat de teams duidelijk te onderscheiden zijn. Alle spelers die de positie van doelverdediger innemen, moeten een shirt dragen van dezelfde kleur. De kleur dient duidelijk af te steken tegen de kleuren van beide teams en van de doelverdediger(s) van het andere team.
Bal
De bal heeft een omhulsel van leer of kunststof en moet rond zijn. Het buitenmateriaal van de bal mag niet glanzend of glad zijn. De diameter en het gewicht van de bal variëren afhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de spelers.
- Senioren Heren (19 jaar en ouder): Omtrek 58-60 cm, gewicht 425-475 gram (Maat 3)
- Senioren Dames (19 jaar en ouder): Omtrek 54-56 cm, gewicht 325-375 gram (Maat 2)
- Jeugd: Afhankelijk van de leeftijdscategorie variëren de afmetingen en het gewicht van de bal.
Speeltijd
De normale speeltijd voor alle teams met spelers van 16 jaar en ouder bedraagt 2 x 30 minuten, met een pauze van 10 tot 15 minuten tussen de helften. Bij jeugdwedstrijden kan de speeltijd korter zijn. De speeltijd begint met het fluitsignaal voor de beginworp van de scheidsrechter en eindigt bij het automatische eindsignaal van de elektronische klok of het eindsignaal van de tijdwaarnemer.
Wanneer er bij bepaalde wedstrijden een winnaar uit de bus moet komen (bijvoorbeeld bekerwedstrijden) en het na de reguliere speeltijd gelijkspel is, vinden er twee verlengingen van steeds 5 minuten plaats. Als de tweede verlenging ook geen winnaar oplevert, wordt de winnaar bepaald door 7-meterworpen. Uitgesloten, gediskwalificeerde spelers en spelers die van het veld zijn gestuurd, mogen hieraan niet deelnemen. Ieder team wijst 5 spelers aan die beurtelings een doelworp uitvoeren.
Basisregels van het Spel
Balbezit
- Stappen: Een speler mag maximaal drie stappen zetten met de bal in de hand. Na de derde stap moet de bal worden gepasst, geschoten of gedribbeld.
- Dribbelen: Na het dribbelen mag de speler de bal slechts één keer vasthouden en moet deze daarna weer worden gepasst of geschoten. Dubbel dribbelen (de bal laten stuiteren, stoppen en dan opnieuw laten stuiteren) is niet toegestaan.
- Vasthouden: Een speler mag de bal maximaal drie seconden vasthouden.
Toegestane Acties
De bal mag met de handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden geworpen, opgevangen, gestopt en met hand of vuist worden geslagen. Contact met onderbenen en voeten is niet toegestaan. Een speler kan in balbezit komen als het hem lukt de bal op de tegenspeler met open hand te veroveren.
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
Overtredingen en Strafmaatregelen
Als een speler er door vastgrijpen, omklemmen, stoten en vasthouden op een onsportieve manier aan wordt gehinderd de bal te werpen, wordt dit gezien als een foul en wordt doorgaans bestraft met een vrije worp. De scheidsrechter kan verschillende straffen opleggen, afhankelijk van de ernst van de overtreding:
- Gele Kaart: Een gele kaart is een waarschuwing voor een speler. Een speler kan maximaal één gele kaart ontvangen.
- 2-minuten Uitsluiting: Na een tweede overtreding die een gele kaart rechtvaardigt, wordt de speler voor 2 minuten uitgesloten. Het team moet dan verder spelen met een speler minder.
- Rode Kaart: Na een tweede 2-minuten uitsluiting wordt de speler gediskwalificeerd met de rode kaart en mag voor de verdere rest van de wedstrijd niet meer worden ingewisseld. In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij agressief of ernstig onsportief gedrag, kan een speler direct een rode kaart krijgen.
- Blauwe Kaart: Een blauwe kaart wordt getoond na een rode kaart en geeft aan dat er een schriftelijk rapport volgt over de overtreding.
Worpen
Er zijn verschillende soorten worpen in handbal, elk met hun eigen regels:
- Beginworp: De beginworp wordt na het beginsignaal van de scheidsrechter in het midden van het speelveld uitgevoerd. De speler moet met één voet de middenlijn aanraken, terwijl de andere voet op de eigen helft moet staan. Spelers van de tegenpartij moeten op een afstand van 3 meter van de speler blijven die de beginworp uitvoert.
- Vrije Worp: De vrije worp wordt uitgevoerd als gevolg van overtredingen, bijvoorbeeld als een speler van de aanvallende ploeg binnen de doelcirkel komt. De vrije worp wordt uitgevoerd op de plek waar de overtreding werd begaan. Overtredingen die met een vrije worp worden bestraft op een afstand van minder dan 9 meter van het doel van de tegenpartij worden genomen aan de vrijeworplijn.
- Inworp: Als de bal buiten het speelveld komt, wordt de inworp uitgevoerd vanaf de plek waar de bal over de zijlijn ging.
- Uitworp: De uitworp wordt uitgevoerd door de doelverdediger en vindt plaats als de bal over de doellijn het speelveld verlaat en voor het laatst werd aangeraakt door de aanvallende ploeg of de doelverdediger van de verdedigende ploeg, of wanneer de bal in het doelgebied blijft liggen.
- 7-meterworp: Als een duidelijke doelkans wordt verhinderd door een foul of door het betreden van het doelgebied, wordt de gelijkheid van kansen weer hersteld door een 7-meter worp. De werpende speler gaat voor de 7-meter staan en probeert na het fluitsignaal een doelpunt te scoren. Zolang de speler de bal vasthoudt, mag hij de 7-meter lijn niet aanraken of overschrijden.
Time-out
Een time-out is bij handbal in een aantal situaties verplicht: een tijdelijke uitsluiting van 2 minuten, een diskwalificatie na een rode kaart, een fluitsignaal door de tijdwaarnemer of andere waarnemer, overleg tussen scheidsrechters bij een verschil in mening, een wisselfout of wanneer er een speler te veel op het veld is. Daarnaast kan een scheidsrechter er in bepaalde situaties voor kiezen om een time-out te geven: bij invloeden van buitenaf, een geblesseerde speler, een bal die het plafond raakt, het vertragen van de uitvoering van een worp, of wanneer een speler de bal weggooit of hem niet afgeeft.
Passief Spel
Passief spel is een overtreding waarbij een team de aanval onvoldoende benut om een doelpunt te forceren. Voorbeelden van passief spel zijn het vertragen van het spel in de laatste minuten van de wedstrijd bij een kleine voorsprong, of het niet goed kunnen aanvallen door een sterke verdediging van de tegenpartij. Als de scheidsrechter passief spel constateert, geeft hij een waarschuwingssignaal. Het aanvallende team moet dan actie ondernemen, bijvoorbeeld door het tempo te versnellen of een schot op het doel te doen. Doen ze dit niet, dan krijgen ze een vrije worp tegen.
Doelpunt
Een doelpunt is gemaakt wanneer de bal de gehele doellijn in volle omvang is gepasseerd, mits er voor of tijdens de worp door de werper een medespeler of teamofficial geen overtredingen zijn gemaakt. Gaat de bal het doel in, ondanks dat een speler van het verdedigende team een overtreding heeft gemaakt, dan moet het doelpunt worden toegekend.
Handbalvarianten
Er bestaan verschillende vormen van handbal, waaronder:
- Zaalhandbal: De meest voorkomende vorm, gespeeld in een sporthal.
- Veldhandbal: Een variant die buiten op een groter veld wordt gespeeld.
- Beachhandbal: Een snelle en spectaculaire variant die op het strand wordt gespeeld.
- Straathandbal: Een informele variant die op straat of pleinen wordt gespeeld.
- Mini-handbal: Een vereenvoudigde versie voor jonge kinderen.
- Studentenhandbal en Recreantenhandbal: Varianten voor studenten en recreatieve spelers.
Handbal in Nederland
Handbal is in Nederland een groeiende sport, mede dankzij de successen van de Nederlandse vrouwen op internationaal niveau. De sport wordt beoefend door mensen van alle leeftijden en niveaus.