Handbal heeft in Nederland een aanzienlijke populariteit verworven, mede dankzij de successen van de Nederlandse dames op internationaal niveau. Deze dynamische teamsport, gespeeld met zes veldspelers en een keeper, vereist een goede kennis van de spelregels. Dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste spelregels, inclusief recente wijzigingen en specifieke regels voor de jeugd.
Algemene Spelregels
Handbal is een fysiek veeleisende sport, wat resulteert in frequente wisselingen gedurende een wedstrijd. Het primaire doel is om meer doelpunten te scoren dan de tegenstander. Er zijn diverse soorten worpen, zoals de vrije worp en de strafworp. Bij een vrije worp moeten de tegenstanders minimaal drie meter afstand bewaren. Een strafworp geeft een team een directe scoringskans vanaf zeven meter van het doel.
Team Samenstelling en Wissels
Een team bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan er zeven tegelijkertijd op het veld staan (zes veldspelers en een doelverdediger). De overige zeven spelers zijn wisselspelers. Een vliegende wissel is toegestaan, maar moet plaatsvinden binnen de wisselzone, die zich aan de lange zijde van het veld bevindt, 4,5 meter links en rechts van de middellijn. Een speler die de wissellijn ongeoorloofd overschrijdt, begaat een wisselfout, wat resulteert in een straf en een vrije worp voor de tegenpartij. In sommige situaties, vooral in de hogere divisies, wordt de doelverdediger soms vervangen door een extra veldspeler tijdens de aanval, een tactiek die vaak wordt toegepast aan het einde van een wedstrijd wanneer een gelijkspel dreigt.
Speeltijd en Verlenging
Een handbalwedstrijd bestaat doorgaans uit twee helften van 30 minuten. Voor de jeugd worden soms kortere speeltijden gehanteerd. Bij wedstrijden waar een winnaar vereist is en de stand na 60 minuten gelijk is, volgen twee verlengingen van elk 5 minuten. Als er na de tweede verlenging nog steeds geen winnaar is, wordt de wedstrijd beslist door 7-meterworpen. Uitgesloten, gediskwalificeerde en weggestuurde spelers mogen niet deelnemen aan de 7-meterworpen. Elk team wijst vijf spelers aan die om de beurt een doelpoging wagen.
Het Speelveld
Het handbalveld meet 40 x 20 meter en is gemarkeerd met diverse lijnen:
Lees ook: Gids voor Hockey 8-Tallen Speelbegeleiding
- De zijlijnen en achterlijnen begrenzen het veld.
- De middenlijn loopt door het midden van het veld.
- Het doelgebied wordt gemarkeerd door een halve cirkel met een straal van 6 meter; alleen de doelverdediger mag dit gebied betreden.
- De vrijeworplijn (gestippelde lijn) bevindt zich op 9 meter van het doel.
- De 7-meterlijn bevindt zich tussen de doelcirkel en de vrijeworplijn.
- De wissellijn bevindt zich aan een van de zijlijnen, 4,5 meter aan beide zijden van de middenlijn.
De Bal
De handbal is vervaardigd van kunststof of leer. De grootte van de bal varieert afhankelijk van het geslacht en de leeftijd van de spelers. Een handbal voor heren is ongeveer 10 cm kleiner dan een voetbal, maar weegt hetzelfde. Hierdoor kunnen spelers de bal beter vasthouden en harder gooien. Vaak wordt hars gebruikt om de grip te verbeteren.
Spelregels Tijdens het Spel
- Een speler mag de bal maximaal drie seconden vasthouden en slechts drie stappen zetten met de bal in de hand.
- De bal mag met de handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden gegooid, gevangen, gestopt en geslagen. Contact met onderbenen en voeten is niet toegestaan.
- Een speler kan de bal veroveren door deze met open hand van de tegenspeler af te pakken.
Fouls en Strafmaatregelen
Het hinderen van een speler door vastgrijpen, omklemmen, stoten of vasthouden wordt beschouwd als een fout en bestraft met een vrije worp. Een gele kaart dient als waarschuwing. Een tweede overtreding die een gele kaart rechtvaardigt, resulteert in een 2-minuten uitsluiting, waarbij het team met een speler minder verder moet spelen. Een speler die voor de tweede keer een 2-minuten uitsluiting krijgt, wordt gediskwalificeerd en mag niet meer worden ingewisseld.
Beginworp, Vrije Worp, Inworp en Uitworp
- De beginworp wordt uitgevoerd in het midden van het veld na het beginsignaal van de scheidsrechter. De speler moet met één voet de middenlijn raken, terwijl de andere voet op de eigen helft staat. Tegenstanders moeten minimaal 3 meter afstand houden.
- De vrije worp wordt toegekend na overtredingen. De worp wordt genomen op de plaats waar de overtreding plaatsvond. Overtredingen binnen 9 meter van het doel resulteren in een vrije worp op de vrijeworplijn.
- De inworp wordt toegekend wanneer de bal buiten het speelveld gaat.
- De uitworp wordt uitgevoerd door de doelverdediger wanneer de bal over de doellijn gaat en voor het laatst is aangeraakt door een speler van de aanvallende partij, de doelverdediger of wanneer de bal in het doelgebied blijft liggen. De keeper mag maximaal 4 meter voor het doel staan.
7-Meter Worp
Een 7-meter worp wordt toegekend wanneer een duidelijke scoringskans wordt verhinderd door een fout of het betreden van het doelgebied. De werpende speler moet achter de 7-meterlijn staan en mag deze niet aanraken of overschrijden tijdens het werpen.
Recente Spelregelwijzigingen (2022)
De Internationale Handbal Federatie (IHF) heeft per 1 juli 2022 vier spelregelwijzigingen doorgevoerd, die ook in het Nederlandse Spelregelboekje zijn opgenomen:
- Invoering van een beginworpgebied met een doorsnede van 4 meter: Vanwege praktische overwegingen wordt deze wijziging in eerste instantie alleen in de BENE-League en de HandbalNL League ingevoerd.
- Beperking van het aantal passes bij passief spel: Het maximum aantal passes wordt teruggebracht van 6 naar 4 nadat de scheidsrechters het waarschuwingsteken voor passief spel hebben getoond.
- 2-minuten tijdstraf bij raken van het hoofd van de keeper: Vanaf het seizoen 2022-2023 volgt een 2-minuten tijdstraf wanneer het hoofd van de keeper wordt geraakt bij een vrije schotkans. Dit geldt alleen als de aanvaller ongehinderd kan schieten, er geen overtreding op de aanvaller wordt gemaakt, er geen verdedigers tussen de aanvaller en de keeper staan, het hoofd het eerste contactpunt met de bal is en de keeper geen bewuste beweging met het hoofd naar de bal maakt.
- Onderscheid tussen ballen met en zonder hars: De IHF maakt in de toekomst onderscheid tussen ballen met en zonder hars.
Spelregelbewijs
Het Nederlands Handbal Verbond (NHV) past de spelregels aan op basis van nieuwe inzichten. Het vergroten van de spelregelkennis bij spelers, scheidsrechters en coaches is hierbij essentieel. Om deze kennis te verbeteren, is het spelregelbewijs geïntroduceerd.
Lees ook: Hockey spelregels: Een gedetailleerde uitleg
Vereisten voor het Spelregelbewijs
Spelers die overgaan naar de A-jeugdcategorie zijn verplicht het Spelregelbewijs te behalen vóór de start van de competitie op 1 september. Daarnaast is het bewijs verplicht voor iedereen die een scheidsrechters- of trainersopleiding wil volgen en voor coaches van C-jeugdteams en hoger.
Online Leeromgeving
Het Spelregelbewijs kan worden behaald via de online leeromgeving van het NHV. De leeromgeving behandelt verschillende thema's, van wedstrijdvoorbereiding tot spelregelkennis tijdens de wedstrijd. Aan het einde van elk onderdeel is er een kennistoets. Verenigingen kunnen hun leden vrijwillig aanmelden om het bewijs te behalen. Na het behalen van het Spelregelbewijs wordt dit automatisch geregistreerd in Sportlink.
Spelregels voor de Jeugd
Voor de F-, E- en D-jeugd is er een eigen spelvisie en speelwijze, gericht op plezier en groei. De campagne 'Plezier & Groei' is bedoeld om trainers, coaches, scheidsrechters en ouders meer bekendheid en betrokkenheid te geven bij de juiste speelwijze.
Speelwijze en Veldgrootte
Door de grootte van het veld en het aantal spelers te verkleinen, komen kinderen vaker in balbezit. Dit geeft ze meer kansen om te oefenen met het onderscheppen, dribbelen, gooien, vangen en afronden op doel.
1-op-1 Dekking
Bij een 1-op-1 dekking is het belangrijk om zowel de aanvaller als de bal in de gaten te houden en in beweging te blijven om tussen de aanvaller en de keeper te staan. Het doel is om de bal te veroveren terwijl je tussen de aanvaller en de keeper blijft bewegen.
Lees ook: Gids voor hockey spelregels
Contactverdedigen en Klemmen
Met gebogen armen mag de aanvaller begeleid worden, maar klemmen is niet toegestaan. Het onderscheppen van de bal is het voornaamste doel binnen het jeugdhandbal.
Tijdstraf
In het jeugdhandbal wordt geen tijdstraf gegeven om te voorkomen dat er heftige overtredingen worden begaan. Spelplezier en een veilige sportomgeving staan centraal, waardoor kinderen de mogelijkheid moeten hebben om fouten te maken zonder dat dit een tactisch voordeel oplevert.
Rolstoelhandbal
- 3x pushen binnen 3 seconden, dan binnen 3 seconden vervolgen met dribbelen.
- Dribbelen mag tot schouderhoogte.
- Als je de bal vastpakt, moet je binnen 3 seconden overspelen of op doel gooien.
- Na het laatste wielcontact start de 3-secondenregel om over te spelen of op doel te gooien.
- Teams spelen 6 tegen 6, waarvan 1 keeper.
- Je mag de bal niet met je rolstoel verdedigen.
- Je mag nooit inrijden op een ander!
- Het Nationaal rolstoel team speelt sinds 2025 officieel 4 tegen 4 rolstoelhandbal.
tags: #spelregels #handbal #digitaal