Softbal is een dynamische en boeiende balsport, nauw verwant aan honkbal, maar met eigen unieke kenmerken en regels. Deze sport, die op recreatief niveau vaak gemengd wordt gespeeld door teams met zowel mannen als vrouwen, biedt een uitstekende manier om actief te zijn en deel uit te maken van een team. De hoogste competitie in Nederland is de Softbal Golden League, georganiseerd door de KNBSB. Dit artikel biedt een uitgebreide uitleg van de softbalregels, de benodigde materialen en tips om te beginnen met softbal.
De Geschiedenis van Softbal
De oorsprong van softbal is enigszins onduidelijk, maar het verhaal gaat dat de sport is ontstaan in Chicago op Thanksgiving Day in 1887. Leden van de Farragut Boat Club wachtten op de uitslag van een American Football wedstrijd tussen Yale en Harvard. Toen Yale won, gooide een fan een samengebonden bokshandschoen naar een Harvard supporter, die deze met een stok terug sloeg. Sportjournalist George Hancock zag hier een spel in en riep: "Play ball!".
De eerste softbalwedstrijd was een feit. In eerste instantie leek het spel op indoor baseball, en stond het bekend als indoor baseball of kitten baseball. Pas in 1926 werd de term 'softball' geïntroduceerd. Softbal ontwikkelde zich van een indoorsport tot een volwaardige buitensport, die nog steeds veel overeenkomsten vertoonde met honkbal. In 1934 werden de eerste officiële spelregels vastgelegd.
Hoewel softbal een sport is voor zowel mannen als vrouwen, heeft vrouwensoftbal internationaal meer aanzien. In Europa zijn Nederland en Italië toonaangevend op het gebied van softbal, terwijl Tsjechië en Denemarken het goed doen bij de heren.
Basisregels van Softbal
Softbal wordt gespeeld door twee teams van negen spelers op een veld met honken. De bal wordt geslagen vanaf de thuisplaat, en er zijn drie honken die verbonden zijn met de thuisplaat door een vierkant van lijnen. De afstand tussen de honken is 18,30 meter. De lijnen van de thuisplaat naar het 1e honk en van de thuisplaat naar het 3e honk vormen de begrenzing van het speelveld. Het speelveld eindigt achteraan met de achterlijn, het buitenveldhek, dat gemiddeld op 70 meter afstand staat. In het midden van het gebied tussen de honken bevindt zich de werpplaat, op 12,20 meter van de thuisplaat. Elke speler krijgt een slagbeurt in de aanval en heeft een specifieke taak in het veld in de verdediging.
Lees ook: Eenvoudige softbalregels voor kinderen
Veldposities bij Softbal
De veldposities en taken van de spelers bij softbal zijn vergelijkbaar met die bij honkbal:
- De Pitcher: Gooit de bal onderhands vanaf de werpplaat naar de slagman.
- De Catcher: Vangt de ballen op de thuisplaat die de slagman niet raakt.
- 1e Honk: Bewaakt het eerste honk en tikt tegenstanders uit op het honk.
- 2e Honk: Bewaakt het tweede honk en tikt tegenstanders uit op het honk.
- 3e Honk: Bewaakt het derde honk en tikt tegenstanders uit op het honk.
- De Korte Stop: Verdedigt het veld tussen het 2e en 3e honk.
- De Rechtsvelder: Verdedigt verre en hoge ballen aan de rechterkant van het veld.
- Linksvelder: Verdedigt verre en hoge ballen aan de linkerkant van het veld.
- Middenvelder: Verdedigt het diepere middenveld.
Slagtechnieken en Pitchen
Tijdens een slagbeurt krijgt elke speler drie pogingen om de bal te slaan, mits de bal correct wordt aangegooid. De bal moet binnen de slagzone worden gegooid. Als de bal buiten deze zone wordt gegooid, is het een foutbal. Na vier foutballen mag de slagman naar het eerste honk lopen.
Na het slaan moet de speler zo snel mogelijk via de honken terug naar de thuisplaat rennen voordat de bal door een tegenstander wordt gevangen en teruggegooid naar de pitcher. Op het moment dat de pitcher de bal vangt, moet de speler veilig bij een honk staan of de thuisplaat bereikt hebben. Bij een volgende slag kan de speler proberen verder te rennen. Als een speler de bal ver genoeg wegslaat om in één keer naar de thuisplaat te rennen, wordt dit een homerun genoemd, wat drie punten waard is. Een team blijft aan slag totdat de tegenstander drie uits heeft gemaakt.
Het Spelverloop bij Softbal
Het spelverloop bij softbal is vergelijkbaar met dat van honkbal en is verdeeld in innings. Een inning is voorbij wanneer beide ploegen aan slag zijn geweest. Elke ploeg heeft de kans om punten te verzamelen door zoveel mogelijk spelers veilig bij de thuisplaat te krijgen. Spelers mogen alleen lopen na het correct slaan van een bal die niet direct wordt gevangen door een tegenstander.
Als een speler niet op tijd een honk kan bereiken voordat de bal terug is bij de pitcher, kan een honkverdediger de speler uittikken. Een speler is uit wanneer hij of zij niet kan terugkeren naar een vorig honk omdat deze bezet is, of wanneer de speler het 1e honk niet kan bereiken omdat de bal al bij de verdediger van het 1e honk is. Wordt de bal direct uit de lucht gevangen, dan is de slagman direct uit en moeten alle spelers die al op honken staan terugkeren naar hun oorspronkelijke honk. Wanneer een ploeg drie spelers heeft die uit zijn, wordt er gewisseld. Een softbalwedstrijd bestaat in principe uit 7 innings.
Lees ook: Honkbal en softbal in Hoofddorp: Een overzicht
De belangrijkste onderdelen van softbal zijn het aangooien en het slaan van de bal. In tegenstelling tot honkbal is het bij softbal niet toegestaan om de bal bovenhands te werpen. Hierdoor gaan worpen wat langzamer.
Benodigdheden om Softbal te Spelen
Om softbal te spelen, heb je de volgende benodigdheden nodig:
- Softbalknuppel
- Softballen
- Handschoenen
- Slaghelmen
- Beschermende kleding
Veelgestelde Vragen over Softbal
- Wat is het verschil tussen softbal en honkbal? De bal bij honkbal is kleiner en lichter. Daarnaast worden er bij honkbal 9 innings gespeeld en bij softbal 7.
- Wat heb je nodig om softbal te spelen? Een knuppel, beschermende kleding, een softbal, handschoenen, slaghelmen en een geschikt speelveld.
- Wat gebeurt er bij 3 slag bij softbal? Dan wisselen de teams van positie.
Tips voor Beginners
- Bestudeer de sport: Voordat je begint met softbal, is het verstandig om de regels en het spelverloop te bestuderen.
- Neem les en werk aan je vaardigheden: Begin met lessen en ontwikkel belangrijke vaardigheden zoals timing en reactievermogen.
- Sluit je aan bij een team: Leer softbal spelen in teamverband en train voor wedstrijden en toernooien.
Diepere Analyse van de Spelregels
Softbal is een veldsport gespeeld door twee teams van elk negen spelers die om de beurt slaan en in het veld staan. Het veld bestaat uit een vierkant met ruimte eromheen, met honken op de hoekpunten: drie platte witte kussens en een vijfhoekige witte rubberplaat als thuishonk. Naast het thuishonk zijn slagperken uitgezet voor rechtshandige en linkshandige slagmensen.
Een wedstrijd bestaat uit negen innings, waarbij elk team per inning eenmaal aan slag is en eenmaal in het veld staat. Alleen het team aan slag kan punten behalen. De veldspelers nemen elk een veldpositie in. De werper gooit de bal onderhands in de richting van de slagman, die de bal met de knuppel het veld in slaat en naar het eerste honk rent, vervolgens naar het tweede, derde en thuishonk.
De werper moet de bal zo gooien dat deze het thuishonk passeert op een hoogte tussen de slagplaat en de schouders en knieën van de slagman (de 'strike-zone'). Als drie spelers van het slagteam 'uit' zijn, wisselen de teams. Het team met de meeste punten na negen innings wint. Bij een gelijke stand wordt er een extra inning gespeeld.
Lees ook: Softbal scheidsrechter tekens uitgelegd
De Uitrusting van een Softbalspeler
De basismaterialen van een softbalspeler bestaan uit een bal, een handschoen en een knuppel. Spelers dragen speciale schoenen (spikes) voor betere grip. Een slaghelm is verplicht voor slagmensen.
De handschoen is een persoonlijk item. De catcher gebruikt een grote en dikke handschoen om de harde ballen van de pitcher te vangen. Outfielders gebruiken grotere handschoenen om hoge ballen te vangen.
De softbal is groter dan een honkbal, met een omtrek tussen de 302 en 308 millimeter. De keuze van de knuppel hangt af van de lengte, het gewicht, de kracht en de snelheid van de speler. Beginners kiezen vaak een te grote knuppel, waardoor ze te laat reageren op de bal. Een lichtere knuppel is vaak beter voor beginners. De catcher draagt een helm, masker, body protector en beenkappen.
Het Veld
Vaste punten in het veld zijn de thuisplaat, de drie honken en de werpersheuvel. De lijnen van de thuisplaat naar het eerste en derde honk geven de begrenzingen van het veld aan. Het buitenveldhek staat gemiddeld op 90 tot 120 meter van de thuisplaat. De afstand tussen de werpplaat en de thuisplaat is 12,20 meter bij damessoftbal en 14 meter bij herensoftbal. Een professionele werper werpt de ballen met een snelheid van circa 120 km/uur.
Tactieken en Strategieën
Zowel bij het eerste als het derde honk is er een vak voor een coach die aanwijzingen geeft aan de honklopers. Het team aan slag probeert punten te scoren, terwijl het team in het veld dit probeert te verhinderen. Meestal probeert de slagman de bal zo ver mogelijk het veld in te slaan. Een homerun is ideaal: de bal gaat over het outfieldhek en de slagman kan ongehinderd een rondje lopen en een punt scoren.
De pitcher werpt de bal die de slagman moet proberen weg te slaan. Als de bal door de slagzone komt, is het een slagbal. Komt de bal niet door de slagzone, dan is het een wijdbal. De slagzone is een denkbeeldig gebied boven de thuisplaat, tussen de onderkant van de knie en de schouderhoogte van de slagman.
Als de pitcher drie slagballen gooit en de slagman slaat de bal niet het veld in, dan is hij uit. Gooit de pitcher vier wijdballen, dan heeft de slagman een vrije loop naar het eerste honk. Meestal gooit de pitcher niet drie slagballen of vier wijdballen achter elkaar.
Honklopen en Gedwongen Lopen
Als een team aan een slagbeurt begint, staan er geen spelers op de honken. Bereikt de eerste slagman het eerste honk, dan moet hij naar het tweede honk lopen als de tweede slagman de bal het veld in slaat. Als hij zou blijven staan, zouden er twee spelers op het eerste honk staan, wat niet mag. Dit heet een gedwongen loop. Als alle honken bezet zijn, is er voor alle honklopers een gedwongen loop situatie. Wordt er een homerun geslagen met drie honken bezet, dan heet dat een grand slam.
De Rol van de Pitcher en Catcher
Voor het verdedigende team hangt veel af van de pitcher. Werpt de pitcher goede ballen, dan wordt er weinig geslagen. Pitcher en catcher proberen samen elke slagman uit te schakelen. De catcher geeft tekens aan de pitcher om aan te geven wat voor bal hij moet gooien. Hij kiest bijvoorbeeld een harde bal (fastball), een curvebal, een langzame bal (change-up) of een wijdbal.
De catcher vervult een belangrijke rol. Hij kan als enige veldspeler het hele veld goed overzien en geeft aanwijzingen aan het team. Hij moet alle ballen stoppen. Als de catcher een bal doorlaat, kunnen de lopers op de honken opschuiven. Als er een loper op het derde honk staat, betekent dat vaak een punt voor de tegenpartij.
De Honkmannen en de Korte Stop
De honkmannen zijn de infielders die de honken bewaken en proberen de honklopers uit te maken. Ze kunnen een honkloper uittikken door hem aan te raken met de handschoen waar de bal in zit, op het moment dat de loper geen contact heeft met een honk. Bij een gedwongen loop is het voldoende als de honkman met zijn voet het honk aantikt voordat de loper het honk bereikt.
De honkmannen staan niet alleen in het veld om hun honk te bewaken, maar proberen ook de bal te pakken zodra de tegenpartij die het veld inslaat. De honkloper zal proberen “een honk te stelen” als het volgende honk niet bezet is. Anders dan bij honkbal mag de honkloper bij softbal het honk pas verlaten als de bal de hand van de pitcher verlaten heeft.
De korte stop is de veldspeler tussen het tweede en derde honk. Hij moet proberen de lage ballen te stoppen en liefst te vangen. Hij moet heel snel en niet bang voor de bal zijn.
De Verre Velders
De verre velders of outfielders staan in het buitenveld en moeten de ballen pakken die over het infield geslagen worden. Hoge ballen moeten zij proberen rechtstreeks te vangen. Elke gevangen bal betekent een nul voor de tegenstander.
Het Dubbelspel
Het dubbelspel is spectaculair. Een voorbeeld: Het eerste honk is bezet en de slagman slaat een lage bal richting korte stop. De loper op het eerste honk moet naar het tweede honk. De korte stop pakt de bal en gooit die naar de tweede honkman, die de bal vangt terwijl hij contact heeft met het honk voordat de slagman daar aankomt. Dan is ook de slagman uit.
Softbal en Honkbal voor Kinderen
Honkbal is een fantastische sport voor kinderen die de fysieke fitheid, teamgeest, concentratie en spelplezier bevordert. Kinderen kunnen al in de kleuter- of basisschoolleeftijd beginnen met T-ball, een aangepaste versie van honkbal waarbij de bal van een standaard wordt geslagen.