Voetbalwedstrijden worden vaak beslist in de cruciale momenten van omschakeling. Wanneer een team zich massaal achter de bal bevindt, is het voor de aanvallende partij doorgaans lastig om grote kansen te creëren. Echter, direct na balverlies of balverovering ontstaan er vaak meer ruimtes. Dit artikel biedt inzicht in de omschakeling, inclusief basisinformatie, oefeningen en spelprincipes, om je team optimaal voor te bereiden op deze dynamische momenten.
De Vier Fases van het Spel
Het voetbalspel kent vier fases die elkaar continu opvolgen:
- Aanvallen
- Omschakelen naar verdedigen
- Verdedigen
- Omschakelen naar aanvallen
Wanneer een team aanvalt, verdedigt het andere team. In deze fases is de situatie vaak georganiseerd: spelers bevinden zich in de gewenste posities en beide teams voeren de afgesproken spelprincipes en spelpatronen uit. Omschakelen betreft juist de fase waarin georganiseerde situaties overgaan in ongeorganiseerde situaties, direct na balverlies of balverovering. Deze korte periode kenmerkt zich vaak door chaos, omdat spelers tijdens het aanvallen andere posities innemen dan tijdens het verdedigen.
Omschakelen naar Aanvallen
Na balverovering is de eerste intentie van veel teams en trainers: naar voren! Enkele veelgebruikte spelprincipes in de omschakeling naar aanvallen zijn:
- De eerste pass direct vooruit.
- Diepte voor breedte.
- Binnen acht seconden tot een kans komen.
- Diep gaan, diepte spelen.
Wanneer een speler de bal in de omschakeling vrij heeft liggen, met tijd en ruimte, kan hij direct vooruit spelen, via een pass of dribbel. Echter, vaak zet de tegenstander direct druk na balverlies. In dat geval is een tussenpass nodig: eerst een kortere pass om vanuit de drukte naar de vrije ruimte te spelen, gevolgd door een dieptepass richting het doel van de tegenstander.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
Het is niet altijd mogelijk of wenselijk om direct naar het doel van de tegenstander te spelen. Soms vraagt een wedstrijd om temporiseren: afwisselen tussen direct spel en geduldig rondspelen om op adem te komen. In bepaalde situaties kan het dus slim zijn om na balverovering even op safe te spelen.
Trainbaar maken: Een voorbeeld van een oefenvorm om het omschakelen naar aanvallen te trainen is een countervorm waarbij een team in een rondo de bal verovert en vervolgens in een overtal op het doel kan scoren.
Omschakelen naar Verdedigen
Agressief drukzetten op de bal in de eerste seconden na balverlies is een vaste afspraak bij steeds meer teams. Termen als 'vijfsecondenregel', 'counterpressing' en 'gegenpressing' komen hierbij kijken. Dit houdt in dat de tegenstander massaal wordt afgejaagd direct na balverlies.
Dit biedt verschillende voordelen:
- Op het moment van balverlies bevinden veel spelers zich in de zone waar de bal verloren is, wat drukzetten makkelijker maakt.
- De tegenstander is nog niet in de gewenste organisatie.
- Directe balherovering deelt mentaal een klap uit aan de tegenstander.
- De tegenstander was net bezig met counteren, waardoor er ruimtes zijn ontstaan in hun defensieve organisatie.
Voor een succesvolle uitvoering van de vijfsecondenregel zijn de volgende aspecten belangrijk:
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
- De organisatie op het moment van balverlies: veel spelers rondom de bal en een goede restverdediging.
- De reactiesnelheid: direct richting de bal bewegen zonder tijd te verliezen.
- De intensiteit van drukzetten, op een zo hoog mogelijk tempo.
In de omschakeling naar verdedigen kunnen verschillende taken worden besproken, zoals druk op de bal zetten, passlijnen afschermen en tegenstanders dekken.
Een alternatief voor direct drukzetten is om als team zo snel mogelijk weer tussen de bal en het eigen doel te komen. De nadruk ligt dan niet op heroveren, maar op het voorkomen van tegendoelpunten. De richting van sprinten is anders: niet richting de bal, maar richting het eigen doel.
Deze manier van omschakelen na balverlies is minder risicovol. Echter, het nadeel is dat het lastig is om wedstrijden te domineren, omdat balverlies resulteert in een terugkeer naar de eigen helft.
Trainbaar maken: Een oefening om te trainen op omschakelen naar verdedigen is een vorm waarbij het team dat de bal verliest snel moet schakelen om een tegendoelpunt te voorkomen.
Praktische Oefenvormen voor Omschakeling
Hieronder volgen enkele praktische oefenvormen die je kunt gebruiken om de omschakeling in je trainingen te integreren:
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
1. Omschakelvorm in een Positiespel:
- Doel: Het trainen van de omschakeling na balverlies en balbezit.
- Opzet: Een geel vierkant met 2 gele spelers en een rood vierkant met 4 rode en 2 gele spelers. De rode partij speelt een positiespel (4 tegen 2) in het rode vierkant.
- Verloop:
- De rode partij probeert de bal in het rode vierkant te houden.
- Wanneer geel de bal verovert, schakelen ze zo snel mogelijk om naar het gele vierkant. Spelers verplaatsen zich naar het gele vierkant.
- Als rood de bal terug verovert, schakelen ze weer om naar het rode vierkant.
- Coaching: Let op de snelheid van de omschakeling. Geef de spelers een beperkte tijd om naar het andere vak te komen. Een variant is dat de speler die de bal verliest, niet mag meedoen aan de omschakeling.
- Variatie: Leg de nadruk op het omschakelen naar balbezit of juist naar balverlies.
2. Positiespel met Omschakel- en Dieptemogelijkheden (6:6 + 2 neutrale spelers):
- Doel: Het trainen van de omschakeling in combinatie met het creëren van diepte.
- Opzet: Een positiespel 6:6 met 2 neutrale spelers in het centrale vak.
- Verloop:
- De balbezittende partij speelt een positiespel (8:6) in het centrale vak en heeft 2x raken.
- Tien keer overspelen is een punt.
- Na 10x overspelen heeft het achttal twee passes de tijd om een van de twee aanvallers buiten het vak te bereiken en deze 2:1 te laten spelen. Een doelpunt vanuit deze 2:1 telt voor twee punten.
- Als de verdedigende partij de bal onderschept, mogen ze met de eerste of tweede pass ook 'hun' aanvallers inspelen voor 2:1 naar het doel.
- Methodische stap: Laat een aanvaller en een verdediger uit het vak meedoen na de omschakeling, waardoor de 2:1 dus 3:2 wordt.
- Coaching: Coach op verdedigende principes zoals goed aanlopen, rugdekking geven, agressief verdedigen en passlijnen blokkeren.
3. Snelle Aanval met Omschakeling (3v2 en 3v3):
- Doel: Het trainen van de snelle omschakeling in een overtal situatie.
- Opzet: Een oefening waarbij de focus ligt op het aanvallende team, dat de overtal situatie zo snel mogelijk moet uitspelen.
- Verloop: Het aanvallende team moet de 3v2 situatie snel uitspelen voordat de 3e verdediger terug kan komen.
4. Kleine Groepstraining op Techniek en Omschakeling:
- Doel: Het verbeteren van de techniek en de omschakeling in een kleine groep.
- Opzet: Een training met 4 spelers (kan uitgebreid worden met meer spelers).
- Verloop: De partijvorm is belangrijk voor de middenvelders, die in een ondertalsituatie een snelle omschakeling moeten doen naar de aanvallers.
5. Partijvorm met Crosspassing via Positie 3 & 4:
- Doel: Het trainen van een strakke, gerichte crosspassing in combinatie met loopcoördinatie en omschakeling in de diepte.
- Opzet: Een partijvorm waarbij de spelers een crosspassing leren spelen.
- Verloop: De spelers zoeken zo snel mogelijk de diepte.
- Aandachtspunt: Geschikt voor ploegen met kwalitatieve spelers waarop omschakeling in de diepte nodig is.
6. Positiespel met Diepte Zoeken na Balverovering (4vs2 in Rechthoek):
- Doel: Het trainen van de omschakeling naar diepte zoeken na balverovering.
- Opzet: 5 rode veldspelers met een keeper (blauw) en 3 gele veldspelers. 4 rode spelers staan in een met 4 pionnen afgezette rechthoek.
- Verloop:
- In de rechthoek wordt een positiespel gespeeld (4vs2).
- Wanneer geel de bal verovert, wordt er direct diepte gezocht door de spits aan te spelen.
- Wordt de spits bereikt, dan sluiten 2 gele spelers en 1 rode speler uit het rechthoek aan.
- De rode spelers kunnen punten halen door 10x rond te spelen in het positiespel, de gele spelers kunnen punten halen door doelpunten te maken.
7. Direct Omschakelen met het Hele Team:
- Doel: Het trainen van een directe omschakeling met het hele team (zonder 1 á 2 seconden wachten).
- Uitleg: Met name team groen staat vanwege het omschakelmoment van verdedigen naar aanvallen nog niet goed georganiseerd.
- Voorwaarden: Het is belangrijk om snel te reageren.
8. Omschakelingsoefening met Dribbelen en 2 tegen 2:
- Opzet: De eerste speler dribbelt zo snel mogelijk om het 1e dopje om vervolgens zijn medespeler aan te spelen. Hierna zet deze speler druk op de aanvaller aan zijn kant en wordt er een 2 tegen 2 uitgespeeld met 2 ballen.
- Verloop: De trainer speelt één van de twee teams aan. Op het moment dat er gescoord is, trapt de trainer direct een nieuwe bal in het veld. Zorg dat je dit zoân twee á drie ballen per sessie achter elkaar speelt.
- Aandachtspunt: Deze oefening kan zeer intensief zijn. Het is slim om door te wisselen.
tags: #omschakeling #positiespel #voetbal #uitleg