Basketbal is een immens populaire sport die in 1891 werd uitgevonden door de Amerikaan James Naismith. In 1936 werd basketbal voor het eerst geïntroduceerd op de Olympische Spelen, waar de Verenigde Staten vanaf het begin dominant bleken te zijn. In weinig teamsporten is een land zo dominant als de Verenigde Staten in het basketbal.
De Opkomst van Basketbal
De sport is ontstaan in de winter van 1891, toen sportleraar James Naismith een spel moest verzinnen voor zijn leerlingen dat tijdens de winter binnen gespeeld kon worden. Naismith pakte hiervoor twee perzikmanden en hing deze op aan de uiteindes van de gymzaal. Hij maakte twee teams van vijf, met de bedoeling zo vaak mogelijk in de perzikmand te scoren. Naismith ontwikkelde 13 regels die tot op heden de basis vormen voor het huidige basketbal.
Via Amerika werd de sport begin 20e eeuw steeds bekender in een groter deel van de wereld. In Nederland gaf de directeur van Blijenberg van de Militaire Sportacademie, een voormalig student in Springfield die daar had leren basketballen, in 1926 de eerste basketbal lessen. Er waren destijds te weinig gymzalen, maar desondanks werd het ABC (Amsterdam Basketbal Comité) opgericht, waar maar liefst 35 teams aan meededen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam de competitie stil te liggen, maar in 1947 werd bij het hervatten van de competitie de NBB (Nederlandse Basketbal Bond) opgericht.
Basketbal op de Olympische Spelen
Basketbal zal gespeeld worden met twee teams van vijf spelers, en elk team beschikt over een zevental wisselspelers. Het doel is om zoveel mogelijk punten te behalen en ervoor te zorgen dat de tegenstander zo min mogelijk punten scoort. Punten kunnen gescoord worden door de bal in een ijzeren ring aan de kant van de opponent te gooien.
Het basketbalveld is een rechthoekig veld met aan elk uiteinde een basket. Een basketbal is van rubber of leer. Een basketbalwedstrijd is opgedeeld in 4 kwarten van 10 minuten. Tussen het 1e en 2e kwart en het 3e en 4e kwart zitten pauzes van 2 minuten, en tussen het 2e en 3e kwart een pauze van 15 minuten. De speeltijd van een wedstrijd is 40 minuten, maar duurt vaak langer omdat de tijd wordt stilgezet wanneer de bal uitgaat of er een overtreding wordt gemaakt. Een basketbalwedstrijd kan nooit in een gelijkspel eindigen. Als het spel is stilgelegd, mag de coach spelers wisselen.
Lees ook: Olympische basketbaltriomfen van Amerika
Amerikaanse Dominantie
Vanaf de introductie van basketbal op de Olympische Spelen in 1936 bleek de Verenigde Staten oppermachtig. Bij de Olympische Spelen zijn zowel de mannen, die iets recht hebben te zetten na hun vierde plaats vorig jaar op het WK, als de vrouwen met een team vol supersterren naar Parijs gekomen.
Bij de vrouwen is de Amerikaanse hegemonie zo mogelijk nog groter dan bij de mannen. Tijdens elf deelnames aan de Spelen verloren de Amerikaanse vrouwen slechts 3 van de 75 gespeelde wedstrijden. De laatste misstap was in 1992, toen in de halve finales werd verloren van de latere olympisch kampioenen uit Rusland. De grootste sterren uit de WNBA zijn mee afgereisd naar Frankrijk, met Breanna Stewart als most valuable player van het afgelopen seizoen, topschutter Sabrina Ionescu en natuurlijk Diana Taurasi. De 42-jarige Diana Taurasi gaat voor haar zesde olympisch goud. Veel aandacht zal bij de Amerikaanse ploeg, die begint tegen Japan, ook uitgaan naar Brittney Griner.
Uitdagers van de Amerikaanse Dominantie
In de Amerikaanse basketbalcompetitie NBA wordt in recente jaren getornd aan de Amerikaanse hegemonie. Europeanen als Nikola Jokic, Giannis Antetokounmpo en Victor Wembanyama zijn de nieuwe sterren en zullen dat ook op de Spelen willen laten zien.
Canada
De meeste niet-Amerikaanse NBA-spelers komen echter uit Canada (61). Het buurland van de Verenigde Staten neemt er tien mee naar Frankrijk in de jacht op het eerste olympische eremetaal sinds 1936. Met Shai Gilgeous-Alexander als uitblinker werd Canada derde op het WK, en door de toevoeging van Jamal Murray wordt gesproken van het meest getalenteerde Canadese team ooit. Canada won de openingswedstrijd van Griekenland en is beter dan ooit voorbereid op een eindtoernooi. Spelers hebben zich gecommitteerd aan een meerjarenplan waardoor een goede chemie is ontstaan. Daar ontbreekt het bij de VS nog wel eens aan, en dat kan op internationale toernooien niet worden onderschat. Op de Spelen wordt namelijk gespeeld met FIBA-regels, die afwijken van de in Amerika gehanteerde regels. Zo is het veld iets kleiner en duren wedstrijden acht minuten korter (vier keer tien minuten). De driepuntslijn ligt iets dichterbij en overtredingen worden anders beoordeeld. Over het algemeen blijkt teamspel, door veel over te spelen en gegroepeerd te verdedigen, daarin vaak succesvol.
Duitsland en Frankrijk
'Teambasketbal' was ook het publieke geheim achter de Duitse ploeg die wereldkampioen werd. De Amerikaanse ploeg deed het op dat WK zonder de supersterren die wel naar Parijs komen. Toch maakten de Duitsers nog veel indruk door de Amerikanen in een oefenduel tot het uiterste te dwingen. In de groepsfase neemt Duitsland het al op tegen Victor Wembanyama, de 20-jarige publieksfavoriet van het thuisland. In zijn eerste seizoen in de NBA liet de 2.24 meter lange Fransman al zien niet onder te doen voor de groten der aarde. Zijn team, met onder anderen Nicolas Batum en Rudy Gobert, pakte zilver op de vorige Spelen in Tokio. Door de toevoeging van Wembanyama en de steun van het eigen publiek zit er deze zomer misschien zelfs meer in. De Fransen begonnen goed en versloegen Brazilië al.
Lees ook: Een terugblik op de glorieuze Olympische geschiedenis van het Nederlandse dameshockey.
Australië
Ook Australië is een vaste klant in de knockoutfase van het olympisch basketbal. Na het brons uit Tokio zint ook de ervaren ploeg met NBA-routiniers Patty Mills, Josh Green en Joe Ingles op meer. De eerste stap is al gezet, drievoudig olympisch finalist Spanje werd opzij gezet.
Servië
De eerste test voor de Amerikanen laat niet lang op zich wachten. Het Servië van Jokic is de eerste tegenstander. Toen Servië acht jaar geleden in Rio de olympische finale verloor van de VS, stond Jokic nog maar aan het begin van zijn NBA-carrière. Dit jaar werd hij daar voor de derde keer gekozen als meest waardevolle speler (MVP).
Nederlands Basketbal op de Olympische Spelen
Het Nederlandse 3x3-mannenteam heeft zich geplaatst voor de Olympische Spelen. Op 30 april 1946 speelde het Nederlandse basketbalteam zijn eerste officiële wedstrijd op het EK in Genève. De ploeg was technisch zwak, maar het spelbegrip maakte veel goed, net als haar wilskracht. Nederland eindigde uiteindelijk op een zesde plaats op dit EK. In februari kreeg het Nederlandse basketbal al zijn eerste cadeau met de kwalificatie van het 5x5-mannenteam voor het EK van volgend jaar. Enkele uren later plaatsten de Nederlandse mannen zich definitief voor de Olympische Spelen na een zege op Frankrijk. En dat is uniek, want nog nooit eerder hadden Nederlandse basketballers zich voor dit toernooi gekwalificeerd - niet bij de mannen en niet bij de vrouwen. Met een beetje meer geluk slagen ook de Nederlandse 3x3-vrouwen er alsnog in om zich te plaatsen.
Het 3x3 basketbal tijdens de Olympische Spelen van Parijs is van 30 juli tot en met 5 augustus. Aan het olympisch toernooi doen acht landen mee. Alle teams spelen een keer tegen elkaar. 3x3 basketbal wordt gespeeld op een half normaal basketbalveld, waarbij beide teams op dezelfde basket schieten. De teams bestaan uit vier spelers, drie op het veld en één wisselspeler. De driepuntslijn in het 5x5-basketbal geldt als de tweepuntslijn in 3x3 basketbal. Schoten binnen die lijn leveren één punt op. De winnaar is het team met de hoogste score aan het einde van de periode van 10 minuten, of het eerste team dat 21 punten heeft behaald. 3x3 basketbal stond drie jaar geleden in Tokio voor het eerst op het olympisch programma. Van de huidige ploeg waren Dimeo van der Horst en Arvin Slagter er in de Japanse hoofdstad ook bij. TeamNL reikte tot de kwartfinales, waarin het werd uitgeschakeld door de ploeg van het Russian Olympic Comittee.
De Toekomst van Basketbal op de Olympische Spelen
In de toekomst van de Olympische Spelen zullen er veel dingen veranderen. Er zullen andere sporten komen, en ook de regels zullen wellicht veranderen. In Azië worden er op dit moment plannen voorbereid om in 2024 ook gamen op het programma te krijgen.
Lees ook: Geschiedenis Olympisch basketbal
tags: #olympische #spelen #mannen #basketbal #geschiedenis