Het opleiden van een jonge voetballer tot een volwassen speler is een langdurig proces dat zich uitstrekt over verschillende leeftijdscategorieën. Elke categorie heeft zijn eigen unieke kenmerken en vereist specifieke aandachtspunten. Om een optimale ontwikkeling te garanderen, is het essentieel om deze aspecten in overweging te nemen. Dit artikel onderzoekt hoe dit het beste kan worden gedaan, met voorbeelden uit de opleidingen van AZ en FC Mainz.
De waarde van chaos in de jeugdopleiding van AZ
Robert Franssen van AZ benadrukt dat de ontwikkelingslijn voor elke speler in de kern hetzelfde is, maar het tempo waarin stappen worden gezet, varieert sterk. Factoren zoals het lichaam, de omgeving en externe invloeden spelen hierbij een rol. Vaak zien we dat spelers rond hun veertiende een groeispurt doormaken. Vóór deze leeftijd ontwikkelen ze cognitieve, motorische en technische vaardigheden het beste. Het is belangrijk dat ze in deze periode spelenderwijs zoveel mogelijk ervaringen opdoen, ook met andere sporten. Dit wordt aangeboden in de AZ Voetbalschool.
In de onderbouw, voor spelers onder 11 tot en met onder 13, staat voetbal in algemene zin centraal. De focus ligt op het plezier van het spel, of het nu met of zonder doelen is, op pleintjes of zelfs in huis. Er wordt gekeken naar de essentie van voetballen. In de middenbouw (onder 14, onder 15 en onder 16) leren spelers ervaren wat het spelen van voetbal precies inhoudt. In deze fase worden spelers ook geconfronteerd met verschillende formaties en manieren van voetballen, zonder afbreuk te doen aan de spelintenties en spelprincipes van AZ. Pas in de bovenbouw (onder 17 en onder 18) komen ze in aanraking met het typische AZ-voetbal.
Variatie als sleutel tot succes
Volgens Robert Franssen is het cruciaal om in de jongere leeftijdscategorieën veel variatie in de training aan te brengen. Dit kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door de manier waarop een bal wordt aangespeeld te variëren. Een training die voor een buitenstaander chaotisch lijkt, maar niet tot frustratie bij de spelers leidt, is vaak een goede training. Hoewel de prestaties op korte termijn misschien niet verbeteren, creëer je op de lange termijn een beter leereffect. Het moet in een training ook geregeld voorkomen dat iets niet lukt, zonder dat dit tot ergernis leidt. Het doel moet echter wel haalbaar blijven, zodat de speler gemotiveerd blijft om te proberen en uiteindelijk succes te boeken. Dan ben je echt aan het leren.
Praktische tools voor verschillende leeftijdscategorieën
Stimuleer talent voor iedereen
Onder 5 tot en met Onder 9:
Lees ook: Rode Kaarten en Voetbalregels Uitgelegd
- Geen selectie. Zorg ervoor dat de training voor alle spelers van hetzelfde niveau is. Even goede trainers en even vaak per week, zodat iedereen gelijke kansen heeft.
- Geen competitie spelen, maar twee- tot driemaal per week toernooidagen invoeren waarbij de spelers in relatief kleine vormen (5:5, 4:4, 3:3) met en tegen elkaar spelen.
- Continu de omgeving veranderen waarin de kinderen spelen: wisselende teams waardoor ze telkens met en tegen anderen spelen, wisselende elementen zoals de spelvorm, de bal en de ondergrond.
- Spelen op verschillende posities. Bij AZ willen we dat spelers op minimaal drie posities leren spelen.
Onder 10 tot en met Onder 13:
- Start met selecteren wanneer een speler echt positief opvalt maar blijf iedereen evenveel aandacht en kansen geven.
- Ook nu nog een- tot tweemaal per week een toernooivorm in kleine teams, maar ook één tot twee keer training in circuitvorm.
- Verander ook hier doorlopend de omstandigheden: de vormen, de ondergrond en de bal.
- Het spelen op verschillende posities blijft belangrijk.
- Eén keer per week een wedstrijd.
Bio-bonding: rekening houden met biologische leeftijd
Bij AZ wordt elke vier tot vijf weken de biologische leeftijd van een speler bepaald door middel van een test waarin de zit- en stahoogte wordt gemeten. Deze gegevens worden gebruikt in een formule om de biologische leeftijd te berekenen. Het is gunstig voor een eerlijke opleiding als de vereniging of coach zich hierin verdiept. Bij AZ trainen de Onder 13, Onder 14 en Onder 15 één keer per week op basis van biologische leeftijd. De teamindelingen worden dan losgelaten, waardoor vroegrijpe spelers worden uitgedaagd tegen fysiek gelijk ontwikkelde spelers, en laatrijpe spelers succesmomenten kunnen ervaren tegen spelers in dezelfde lichamelijke ontwikkelfase.
Leeftijdscategorieën in de voetbalopleiding van FC Mainz
De opleiding van FC Mainz is ook opgedeeld in verschillende leeftijdscategorieën, elk met hun eigen focus en benadering.
Onderbouw
De trainers van de onderbouw (Onder 11, Onder 12 en Onder 13) moeten zich realiseren dat zij slechts een specifiek onderdeel van het voetbal trainen. Hoewel de Onder 11 als een serieus elftal op het veld moet staan met een bepaalde organisatie, is dit niet de primaire focus. De trainers moeten zich realiseren dat ze door het aanleren van technische en coördinatieve vaardigheden de basis leggen voor de verdere ontwikkeling van de spelers. Te veel tijd besteden aan teamtactiek zou ten koste gaan van de ontwikkeling van het zwakke been, het aannemen en meenemen van de bal, het koppen, enzovoort. De trainers ontvangen maandelijks de onderwerpen die ze moeten trainen, waarbij ze uiteraard hun eigen keuzes maken qua vormen. De benadering is zeer individueel en er wordt van het kind niet verwacht dat het al veel verder kan kijken dan zijn eigen rol.
Middenbouw
In de middenbouw is de individualisering van steeds groter belang vanwege de grote lichamelijke verschillen tussen spelers. De spelers worden voor het seizoen uitgebreid medisch onderzocht, met speciale aandacht voor houdings- en bewegingsafwijkingen, die bijvoorbeeld kunnen voortkomen uit kortere spieren. De trainers moeten in samenwerking met de fysiektrainer rekening houden met dit soort zaken. Binnen deze mogelijkheden worden de technische vaardigheden van de spelers verder ontwikkeld. Het duel 1:1 is in deze leeftijdsgroepen (Onder 12 tot en met Onder 15) erg belangrijk. Verder komen teamtactische zaken aan de orde. De spelers leren hier voor het eerst echt samenwerken, zowel in aanvallend als verdedigend opzicht.
Lees ook: Preventie van rugklachten
Bovenbouw
In de bovenbouw (Onder 16 tot en met Onder 23) staat het team centraal. De spelers leren nu samen aan een optimale wedstrijdprestatie te werken. Alle tactische varianten komen aan de orde, met daarbij de manier waarop Mainz 05 hiermee omgaat. Uiteraard wordt ook hier weer rekening gehouden met individuele, vooral fysieke, verschillen. Vanaf Onder 16 wordt specifieke positietraining gegeven, waarbij spelers die hiervoor in aanmerking komen gericht trainen op de tactische en technische vaardigheden die bij hun positie horen. Dit begint bij Onder 16 omdat spelers zich pas hier werkelijk op één of twee posities gaan richten, en wordt volgehouden tot en met de Onder 19. Lichamelijke ontwikkeling speelt een enorm grote rol in de opleiding. Elke speler wordt goed getest. Als je niet topfit bent in het huidige voetbal, maakt het niet meer uit hoe goed je technisch en tactisch bent; je wordt eenvoudigweg voorbij gelopen. Wie lichamelijk niet top is, valt buiten de boot.
Alle spelers worden tweemaal per jaar door de trainers beoordeeld op basis van informatie van collega's die elk op hun eigen terrein met de speler werken. Deze informatie wordt verzameld in het spelervolgsysteem ‘Kickers Eleven’, waarin alles over de trainingen en wedstrijden wordt opgeslagen. Naast de beoordelingen worden er tweemaal per jaar gesprekken gevoerd met de speler en zijn ouders om de voortgang en perspectieven te bespreken. Tot slot zijn er tussentijdse feedbackgesprekken die elke speler met zijn trainer heeft.
Lees ook: Homoseksualiteit en korfbal
tags: #leerplan #ideale #voetballer #kenmerken