Handbal is een dynamische en competitieve sport die in Nederland een rijke geschiedenis kent. Van de eerste kennismaking rond 1924 tot de huidige, georganiseerde competitiestructuur, heeft het handbal zich gestaag ontwikkeld. Dit artikel beschrijft de huidige structuur van de landelijke handbalcompetitie in Nederland, inclusief de verschillende niveaus, de recente wijzigingen en de betrokkenheid van jeugdteams.
Geschiedenis van Handbal in Nederland
Rond 1924 kwam Nederland voor het eerst in aanraking met handbal, een spel dat zijn oorsprong vond in Duitsland. De populariteit van handbal groeide snel, mede doordat het in de zomer buiten gespeeld kon worden, in een tijd dat spellen als vuistbal, slagbal, grensbal en slingerbal al bekend waren. Het duurde niet lang voordat er spelregels voor handbal werden opgesteld. In 1928 werd de internationale handbal commissie opgericht, met in 1990 al 102 aangesloten landen. In Nederland werd in 1936 de bond handbal commissie opgericht, en in hetzelfde jaar werd handbal voor het eerst op de Olympische Spelen gespeeld.
Basisspelregels Handbal
Een handbalteam bestaat uit 12 spelers, waarvan 7 op het veld en 5 wisselspelers, inclusief de keeper. De puntentelling is als volgt: 2 punten voor winst, 0 punten voor verlies en 1 punt voor een gelijkspel. Teams spelen doorgaans twee keer tegen elkaar, een thuis- en een uitwedstrijd.
De basisspelregels omvatten:
- Het is niet toegestaan om de bal te schoppen.
- De bal mag niet teruggespeeld worden naar de keeper.
- Bij een overtreding tussen de 6 en 9 meter krijgt de aanvallende partij een vrije worp.
- Opzettelijk schoppen of slaan leidt tot definitieve uitsluiting (rode kaart).
Er zijn verschillende soorten worpen, waaronder de beginworp, de doelworp, de vrije worp en de scheidsrechtersworp. Een rode kaart, te ontvangen na drie gele kaarten of een zware overtreding, betekent diskwalificatie.
Lees ook: De geschiedenis van basketbal in Nederland
Tijdens wedstrijden zijn er scheidsrechters, een tijdwaarnemer, een doelrechter en een secretaris aanwezig. Om aan wedstrijden deel te nemen, is inschrijving bij het NHV (Nederlands Handbal Verbond) vereist, wat resulteert in een spelerspas.
Het Handbalveld
Het handbalveld is een rechthoek van 40 meter lang en 20 meter breed, zowel binnen als buiten. Het veld is gemarkeerd met zijlijnen, achterlijnen en doellijnen. Het doelgebied, een halve cirkel rond het doel, bevindt zich op 6 meter afstand van het doel. Een stippellijn op 9 meter van het doel markeert de vrije worplijn. De 7-meterlijn bevindt zich recht voor het doel. Spelersposities worden aangeduid als hoek, opbouw, midden en stoor. De stoor is een verdedigende speler die probeert de bal te onderscheppen en staat niet op de cirkel. De bal heeft een omtrek van 58 tot 60 cm en weegt 425 tot 475 gram. Spelers dragen een shirt, korte broek, kniebeschermers en schoenen met goede grip.
De speeltijd varieert per leeftijdscategorie:
- Mini’s/E-jeugd: 2x 10 of 2x 15 minuten met 10 minuten rust.
- C en D-jeugd: 2x 20 minuten met 10 minuten rust.
- B-jeugd: 2x 25 minuten met 10 minuten rust.
- A-jeugd en senioren: 2x 30 minuten met 10 minuten rust.
Bij een gelijkspel volgt een verlenging van 2x 5 minuten zonder rust, eventueel gevolgd door nogmaals 2x 5 minuten. Indien er dan nog geen beslissing is, volgen strafworpen (5 per team).
Competitiestructuur en Afdelingen
De handbalcompetities in Nederland zijn ingedeeld naar regio, met verschillende afdelingen waarin competities worden gespeeld. Uit deze competities komt een kampioen naar voren. Een belangrijke wijziging is dat alle senioren topcompetities vanaf het seizoen 2025/2026 volgens hetzelfde format zullen spelen. Dit geldt voor de Super Handball League, de Next Handball League en de eerste divisie voor zowel dames als heren.
Lees ook: Resultaten en Verantwoordelijkheden Jeugdbekerfinales
Nieuwe Structuur Senioren Topcompetities vanaf 2025/2026
Vanaf het seizoen 2025/2026 zullen de senioren topcompetities in twee fases worden gespeeld:
- Reguliere Competitie: Teams spelen een reguliere competitie om zich te kwalificeren voor de nacompetitie.
- Nacompetitie: De nacompetitie is verdeeld in een kampioens- en degradatiefase. Hier wordt bepaald wie kampioen wordt, wie degradeert en wie via BOT-wedstrijden (Best of Three) promotie of handhaving kan afdwingen.
Deze nieuwe structuur is ontworpen om meer spanning en een eenduidige uitstraling aan de topcompetities te geven. Maarten-Jan de Koning, manager competitie bij het NHV, benadrukt dat de nieuwe structuur zorgt voor meer spanning en een eenduidige uitstraling van de topcompetities. Alle regels rondom promotie, degradatie en rangorde zijn overzichtelijk vastgelegd.
Jeugdcompetities
Ook bij de jeugd zijn er diverse competities en toernooien. Aan het einde van het zaalseizoen worden vaak Nederlandse Kampioenschappen georganiseerd voor verschillende jeugdcategorieën. Zo werden in het weekend van 20-21 april diverse jeugdcompetities afgesloten, waarbij de beste teams uit verschillende regio's streden om de titel.
Bij de herenjeugd A-, B- en C-poule en de dames A-jeugd zijn er landelijke poules. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking tussen Quintus en VELO bij de heren A-jeugd onder de naam Uni-Verde.
Voorbeelden van Jeugdteams en Hun Prestaties
- Heren A-jeugd (Uni-Verde): Na een halve competitie werd er een opdeling gemaakt in een kampioenspoule en een degradatiepoule. Het team HA1 van Uni-Verde plaatste zich voor de Best of Two om het kampioenschap, waarin ze het opnamen tegen Tachos. Na een spannende eerste wedstrijd gewonnen te hebben, moesten ze de minimale voorsprong verdedigen in Waalwijk. Ondanks de steun van vele supporters, werd de tweede wedstrijd verloren, maar de ervaring en prestaties waren waardevol.
- Dames A-jeugd (Quintus): In het seizoen 2024-2025 komt er ook weer een BOT bij de dames A-jeugd! Zowel de DA1 als de DA2 van Quintus speelden in de landelijke jeugd divisie. Hoewel de DA1 in de competitie gelijk eindigde met VOC, werd VOC kampioen op basis van onderling resultaat.
- Dames B-jeugd (Quintus DB1): Het team sloot de competitie af als kampioen van de jeugddivisie West en reisde met de bus af naar het NK in Best. Na succesvolle wedstrijden tegen Handbal Venlo en Aalsmeer, plaatsten ze zich voor de kruisfinales. In de finale moesten ze het opnemen tegen SEW, waar ze helaas tekort kwamen en de tweede plaats behaalden.
- Dames C-jeugd (Quintus DC1): Het nieuw gevormde team plaatste zich als 3e in de eindstand van de competitie in de jeugddivisie West voor het NK zaalhandbal in Best. Ondanks blessures van belangrijke speelsters, behaalden ze een verdienstelijke zesde plaats van Nederland.
Beleid inzake Afgelastingen bij Slecht Weer
Het NHV heeft een beleid inzake afgelastingen van wedstrijden vanwege weersomstandigheden. Bij waarschuwingen voor extreem weer (code oranje/rood) afgegeven door het KNMI en/of een weeralarm afgegeven door de Rijksdienst voor het wegverkeer (RDW), beoordelen de verenigingen zelf of zij het verantwoord achten af te reizen naar een uitwedstrijd. Code geel is geen reden om niet af te reizen. Het reizen van/naar wedstrijden is en blijft te allen tijde de eigen verantwoordelijkheid van de vereniging en is op eigen risico. Het Bondsbestuur beoordeelt achteraf of de beslissing om niet af te reizen terecht was. Verenigingen wordt aangeraden een weloverwogen besluit te nemen, rekening houdend met het feit dat wedstrijden in de wedstrijdsport in principe binnen 4 weken opnieuw gespeeld moeten worden.
Lees ook: Landelijke Competitie Regels Hockey
Bij extreme weersomstandigheden dient de vereniging contact op te nemen met de tegenstander en de landelijke competitieleider Carla van Dijk (06-13681818) om de situatie te bespreken. Wedstrijden in de breedtesport worden in principe niet opnieuw vastgesteld door het NHV, tenzij deze van belang zijn voor de eindstand m.b.t. kampioenschap in de poule. Wanneer beide partijen de wedstrijd toch willen inhalen, dan is dit uiteraard mogelijk binnen een periode van maximaal 4 weken. De thuisspelende vereniging is hierbij bepalend, omdat deze de zaalruimte opnieuw beschikbaar moet stellen. Reservershirts kunnen worden opgevraagd bij Carla de Groot (06-20214808).
tags: #landelijke #handbal #competitie #structuur