Kunstgrasvelden zijn een essentieel onderdeel geworden van de moderne voetbalinfrastructuur, zowel voor professionele als amateurclubs. Om de kwaliteit, veiligheid en speelbaarheid te waarborgen, heeft de KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond) specifieke eisen en normen opgesteld voor kunstgrasvelden. Dit artikel geeft een uitgebreid overzicht van deze eisen, de achtergrond ervan en de implicaties voor clubs en gemeenten.
Achtergrond van de KNVB-Normen
Vóór 2017 hanteerde de KNVB de FIFA-normering voor kunstgrasvelden. Echter, de verschillende kwaliteitsaanduidingen binnen deze normering waren vaak onduidelijk voor opdrachtgevers en eigenaren. Daarom is in 2017 besloten om af te stappen van de FIFA-normering en een eigen, duidelijke norm te ontwikkelen voor alle nieuwe kunstgras voetbalvelden.
Het hoofddoel van de KNVB is om meer uniformiteit te creëren in de sport- en speltechnische eigenschappen van voetbalvelden, ongeacht de ondergrond. Dit is bedoeld om de kans op blessures bij voetballers die regelmatig wisselen van ondergrond te verminderen. De nieuwe normen zorgen ervoor dat de karakteristieken van velden elkaar beter benaderen.
De Nieuwe KNVB-Norm: NOCNSF-KNVB2-15
De huidige norm voor kunstgrasvelden is vastgelegd in de NOCNSF-KNVB2-15 norm, die sinds 1 januari 2019 van kracht is. Deze norm omvat verschillende sporttechnische eisen die zijn geaccordeerd door de Nationale Norm Commissie 353076 Sportvloeren, Speelvelden.
Belangrijkste Onderdelen van de Norm
De norm omvat onder andere de volgende aspecten:
Lees ook: Kunstgrasvelden in het betaald voetbal: een analyse
- Constructie: Het speelveld, inclusief de uitlopen, moet uitgevoerd worden in één en dezelfde constructie. De toplaag moet uniform zijn over het gehele oppervlak met een tolerantie van +/- 3 mm. De constructie moet aaneengesloten zijn, zonder losse naden of scherpe overgangen.
- Belijning: De belijning moet voldoen aan de reglementen van de KNVB, aaneengesloten, egaal van kleur, strak en zichtbaar zijn. De belijning dient duidelijk contrasterend met het veld te zijn en bij voorkeur wit dan wel geel van kleur te zijn.
- Hoogteligging: Indien er sprake is van een afschot, dan mag dit enkel via een vloeiend verlopend symmetrisch (tolerantie 50 mm) naar boven gericht dakprofiel of envelopprofiel worden aangebracht. Op elke zijde van het profiel is het afschot maximaal 0,26 %. In de lengterichting is geen afschot toegestaan, met uitzondering van de kopse zijden van een envelopprofiel. In een lengteraai mogen de afzonderlijke hoogteliggingen niet meer dan 20 mm afwijken van de gemiddelde hoogteligging, met uitzondering van de kopse zijden van een envelopprofiel.
- Vlakheid: Een maximale oneffenheid van 10 mm is toegestaan. In het veld dienen geen scherpe overgangen (zgn. drempels) voor te komen.
- Sporttechnische Eigenschappen:
- Schokabsorptie: 55 - 65%
- Verticale vervorming: 4 - 10 mm
- Energierestitutie: 20 - 40 %
- Balstuit: 0,60 - 0,85 m
- Balrol: 4 - 8 m (maximale afwijking van 1:40 t.o.v. rechte lijn)
- Stroefheid torsie: 30 - 45Nm
- Oppervlakte kleur: Groen. Egaal of gemêleerd.
- Uniformiteit: Er gelden toleranties voor de verschillende eigenschappen, zoals schokabsorptie (+/- 5%) en stroefheid torsie (+/- 5 Nm).
Verschillen met de Vorige Normen
De belangrijkste verschillen met de eerdere KNVB/FIFA-normen zijn de aanscherping van de eisen voor schokabsorptie, de toevoeging van energierestitutie en de toevoeging van balrol in een rechte lijn. Deze wijzigingen zijn bedoeld om meer eenheid te creëren in de sport- en speltechnische eigenschappen van voetbalvelden, ongeacht de ondergrond, en om de kans op blessures te verminderen.
Overgangsregeling en Geldigheid van de Norm
Hoewel de norm per 1 januari 2019 van kracht is, gold er een overgangsregeling tot 1 juli 2020. Dit betekende dat kunstgrasvelden die in het seizoen 2019/'20 werden aangelegd (nieuwbouw dan wel renovatie), een certificaat konden krijgen als ze voldeden aan de sporttechnische normen van 2018/'19. Dit certificaat maakte het mogelijk om wedstrijden onder auspiciën van de KNVB te spelen.
Vanaf 1 juli 2020 moet volledig gewerkt worden conform de norm NOCNSF-KNVB2-15 voor veldkeuringen. Velden die gecertificeerd of gekeurd worden vanaf deze datum, moeten voldoen aan deze norm.
Kosten en Keuringen
Er werd verwacht dat de nieuwe norm niet tot kostenverhoging zou leiden. Wel kunnen de wijzigingen in eerste instantie leiden tot incidentele extra keuringen.
Keuringsinstanties
Voor het testen van kunstgrasvelden is KIWA ISA Sport momenteel als enige geaccrediteerd door NOCNSF. Andere partijen kunnen zich melden bij NOCNSF voor accreditatie. Voor de daadwerkelijke keuringen kunnen meerdere keuringsinstanties worden ingeschakeld.
Lees ook: Korfbalschoenen voor kunstgrasvelden
Zorgplicht en Infill-Materialen
De eigenaar van het kunstgrasveld heeft een zorgplicht om ervoor te zorgen dat het veld veilig en verantwoordelijk gebruikt wordt. Dit houdt onder andere in dat infill-materiaal binnen het veld gehouden moet worden om verontreiniging te voorkomen.
Er worden geen infill-materialen uitgesloten, maar elk type infill heeft zijn eigen karakteristieken waarmee rekening gehouden moet worden bij keuringen. Zo kan het bijvoorbeeld langer dan drie maanden duren voordat een kurk ingestrooid kunstgras voetbalveld direct na de nieuwbouw of renovatie aan de norm NOCNSF-KNVB2-15 voldoet, met name voor de schokabsorptie.
Sportvloerenlijst van NOC*NSF
De NOCNSF Sportvloerenlijst bevat alle ‘Labgoedgekeurde’ en ‘Erkend en gecertificeerde’ sportvloerconstructies. Alleen sportvloerconstructies die op deze lijst staan, zijn door de KNVB goedgekeurd voor (competitie)wedstrijden en komen in aanmerking voor een NOCNSF/sportbond certificaat.
Status van Systemen op de Lijst
Systemen met de typetoevoeging 'FIFA QUALITY PRO en FIFA QUALITY' en 'conform KNVB vereisten 2017' kunnen worden toegepast. Overige systemen zijn verouderd en voldoen niet aan de laboratoriumvereisten.
De intentie is om per 1-1-2021 met een volledig schone NOC*NSF Sportvloerenlijst te gaan werken. Er staan nu te veel systemen op, die niet meer toegepast (kunnen) worden.
Lees ook: Verschillen kunstgras hockey en voetbal
Aanbesteding en Vergunningen
Bij de aanleg van een kunstgrasveld moeten gemeenten de aanbestedingsregels volgen. Dit betekent dat de procedure niet-discriminerend en transparant moet zijn. Het is belangrijk om de wensen van de sporters te inventariseren en een keuze te maken voor een constructie met of zonder schokabsorberende laag.
Daarnaast moet worden nagegaan welke vergunningen nodig zijn en of het initiatief past binnen het bestemmingsplan.
Onderhoud en Garantie
Het is essentieel om het kunstgrasveld goed te onderhouden om de sporttechnische eigenschappen te behouden. Er moet minimaal één keer per jaar een intensieve veldinspectie met de aannemer worden uitgevoerd.
Om de sporttechnische eigenschappen van het veld na aanleg te beschermen, worden er garantiebepalingen toegevoegd als bijlage aan het bestek of andersoortig contract. In de meeste gevallen gaat de opdrachtgever een garantieverbintenis aan met de aannemer/leverancier voor een periode van acht of tien jaar. Tijdens die periode moet het kunstgrasveld blijven voldoen aan de beschreven sporttechnische eigenschappen.
Gebruiksnorm
De gebruiksnorm voor kunstgrasvelden geeft de ondergrens aan tot wanneer een kunstgrasveld ‘veilig’ en ‘blessurevrij’ te gebruiken is. Vanaf acht jaar na aanleg dienen kunstgrasvelden een verplichte keuring te ondergaan. Een veld waarvan uiteindelijk niet kan worden aangetoond dat het voldoet aan de gebruiksnorm, mag niet meer worden gebruikt voor door de KNVB georganiseerde wedstrijden.