De korfbalgeschiedenis van Wageningen is rijk en divers, gevormd door verschillende verenigingen en initiatieven die uiteindelijk hebben geleid tot de bloeiende fusievereniging KV Wageningen. Dit artikel duikt in de geschiedenis van het korfbal in Wageningen, van de vroege studenteninitiatieven tot de recente fusie en de feestelijke viering van 100 jaar korfbal in de stad.
Vroege Korfbalinitiatieven in Wageningen
Het korfbal in Wageningen begon met de Wageningse Studenten Korfbal Commissie (WSKC), later de Wageningse Studenten Korfbal Vereniging (WSKV). In 1973 stelde de afdeling Lichamelijke Vorming en Sport (LV&S) van de toenmalige Landbouwhogeschool Wageningen materiaal en ruimte beschikbaar. Er waren wel trainingsuren, maar nog geen trainer. De afdeling LV&S wilde eerst zien of het studentenkorfbal zou aanslaan voordat een trainer aangesteld werd. Er werd iemand van de korfbalvereniging SSS bereid gevonden de trainingen te verzorgen. Zo had SSS er een groep korfballers bij die mogelijk ook voor SSS competitie zouden spelen.
Toen het aantal korfballende studenten in Wageningen steeds meer toenam, wilde men een eigen vereniging oprichten. In eerste instantie werd echter besloten dat een vierde korfbalvereniging in Wageningen wat te veel was. De studenten richtten de Wageningse Studenten Korfbal Commissie (WSKC) op, die de trainingen organiseerde. Al snel ging men dit toch een vereniging noemen, de naam veranderde dan ook snel in Wageningse Studenten Korfbal Vereniging (WSKV). Omdat er toen veel verwarring ontstond met de Wageningse Studenten Koor en Orkest Vereniging (WSKOV) en omdat zo'n afkorting toch niet zo leuk is, schreef men een prijsvraag uit. Er waren twee ideeën: 'Overspel' en 'Débaldérin'.
Vanaf 1976 wilden de studenten echter aan de competitie gaan deelnemen. Als hogeschoolteam aan de competitie was echter onmogelijk: de studenten moesten onder naam van een vereniging gaan spelen. Er werd niet verwacht dat de continuïteit, die nodig is voor een vereniging, groot genoeg zou zijn. Bij onvoorziene omstandigheden, zoals ziekte of examens, zou het voor een tamelijk kleine groep als deze problemen op kunnen leveren om de opengevallen plaatsen in de competitieploeg op te vullen. Pogingen om een competitieteam onder te brengen bij SSS mislukten, omdat het niet paste in de doelstelling van SSS: studenten zouden geïntegreerd in de vereniging zich het hele jaar moeten inzetten voor SSS. De bedoeling van de studenten was echter om het team min of meer buiten de burgervereniging te laten staan. Een andere Wageningse korfbalvereniging, VADA, wilde hier wel aan meewerken. De naam VADA-studenten (of ‘studs’) zou de enige binding zijn met de vereniging; Het team zou zelf alles moeten regelen. Wel bood VADA de garantie, dat bij te weinig studenten, teruggevallen kon worden op het ledenbestand van VADA. Zodoende speelden de Wageningse Studenten competitie bij VADA.
De Opkomst van Débaldérin
In 1986 was er een gebrek aan motivatie voor de competitie bij de studenten. Als oplossing werd bedacht dat Débaldérin onder eigen naam competitie zou gaan spelen, men verwachtte dat daarmee de ledenbinding en de motivatie versterkt zou worden. Débaldérin werd één van de vier korfbalverenigingen van Wageningen, maar verschilde van de andere verenigingen, omdat Débaldérin zich uitsluitend op studenten richt. Débaldérin is ook een aantrekkelijke mogelijkheid voor studenten die nog nooit gekorfbald hebben om deze sport te gaan proberen. Als het hun goed bevalt, hebben ook zij de mogelijkheid om competitie te gaan spelen. Een andere punt waarop Débaldérin zich onderscheidt van de burgerverenigingen is dat korfbal eigenlijk maar een deel van de activiteiten is. Andere zaken, zoals barbecues, feesten en weekendjes-weg zijn ook heel belangrijk.
Lees ook: Korfbalstatistieken: Ruben Zwaan
Het leek een goed idee te zijn een eigen studentenkorfbalvereniging op te zetten. De Gelderse Bond werd in juni 1987 benaderd door Débaldérin en reageerde positief. In eerste instantie werd Débaldérin als studentenkorfbalvereniging een ondervereniging van de SLW (studentensport landbouwuniversiteit Wageningen). Dat wil zeggen dat ze geen eigen statuten had en dat SLW borg zou staan voor de vereniging. Na ongeveer driekwart jaar bleek echter dat de SLW het bij het verkeerde eind had, Débaldérin was geen eigen vereniging en daarom was het bestuur van SLW hoofdelijk verantwoordelijk voor de financiële verplichtingen. Met behulp van de modelstatuten van de KNKV stelde het bestuur concept statuten op voor Débaldérin. Deze gingen naar de notaris die het officiële concept maakte. Op 26 april 1989 werd in de Algemene Ledenvergadering dit concept aangepast en goedgekeurd. Débaldérin is aangesloten bij het Koninklijk Nederlands Korfbal Verbond (KNKV), waar de Studentenkorfbalcommissie (SKC) de belangen voor de studentenkorfbalverenigingen behartigt. Het bestuur van Débaldérin is in handen van het Dagelijks Bestuur, bestaande uit een voorzitter; een secretaris; een penningmeester en een wedstrijdsecretaris. Daarnaast heeft Débaldérin verscheidene commissies om het werk van het Dagelijks Bestuur makkelijker maken.
Competitie en Ontwikkeling van Débaldérin
In 1976 startten de studenten met het competitie spelen met een eigen team, weliswaar onder de naam van VADA. In 1987 schreef Débaldérin voor zowel de veld- als de zaalcompetitie een team in. Er was in die tijd een discussie gaande binnen de vereniging over de manier van spelen. Wat moest Débaldérin zijn: prestatiegericht of recreatiegericht? De toenmalige coach Remco Schreuder zag Débaldérin graag promoveren, prestatie was voor hem heel belangrijk en daarom verwachtte hij grote inzet. Sommige spelers van Débaldérin waren het met hem eens, maar anderen vonden dat de korfbalsport in de eerste plaats een plezierig tijdverdrijf moest zijn; juist bij Débaldérin, waar mensen met zeer verschillende technische capaciteiten in hetzelfde team spelen, botsten deze visies.
Tijdens dat zaalseizoen verliepen de wedstrijden zeer wisselend. Het tweede team had niet zulke hoge doelstellingen en kwam in de middenmoot van de vijfde klasse terecht. Het eerste wilde promoveren naar de tweede klasse. In de jaren die volgden bleef Débaldérin met twee teams in de zaal en één of twee op het veld spelen. De resultaten varieerden door de jaren heen. Soms werd een kampioenschap gehaald, zoals op 23 februari 1992. 1994 was het laatste jaar dat Débaldérin zich met twee teams voor de zaalcompetitie inschreef. Op het veld was er in eerste instantie maar één team, maar in het voorjaar besloot men mee te gaan doen aan de midweekcompetitie. Veel studenten die in het weekend thuis korfbalden, vonden het prettiger om op een dinsdag- of woensdagavond nog een wedstrijd voor Débaldérin te spelen.
Het was ieder jaar weer de vraag of er genoeg leden zouden zijn om het competitieteam in stand te houden. Door het afnemend aantal studenten aan de universiteit, werd ook het ledenaantal steeds kleiner. Eind jaren `90 en begin 2000 lag dit aantal rond de 30. In 2005 bleek het toch onmogelijk om het weekendteam te behouden (het ledenaantal steeg, maar te weinig leden wilden op in het weekendteam van Débaldérin spelen) en werd gekozen om alleen een midweekteam in te schrijven. Sinds 2013 was er weer genoeg animo om naast het midweekteam ook weer een team in de weekendcompetitie in te kunnen schrijven.
Studentenkorfbaltoernooien en de Veluwecup
Een van de zaken waarin een studentenkorfbalvereniging verschilt van een burgervereniging zijn de toernooien die voor en door studentenkorfbalverenigingen worden georganiseerd. Tegenwoordig gaat Débaldérin ook minimaal één keer per jaar naar een buitenlands toernooi. Zo is Débaldérin in 2007 naar Edinburgh (Schotland) en Maglaj (Bosnië) geweest. Naast deze gezelligheidstoernooien zijn er ook jaarslijk een NSK (Nationaal StudentenKampioenschap) en ESK (of EUCK; het Europese StudentenKampioenschap, dit toernooi is in 2005 door Débaldérin zelf georganiseerd). Bij beide toernooien gaat het niet om de studentenkorfbalvereniging maar om de universiteit/hogeschool waar de vereniging onderdeel van is.
Lees ook: Homoseksualiteit en korfbal
Ieder jaar in het weekend tussen veld- en zaalcompetitie vindt in Wageningen een studentenkorfbaltoernooi plaats, de Veluwecup; een combinatie van korfbal en feest. Dit toernooi heeft een lange geschiedenis; het wordt sinds 1983 door Débaldérin georganiseerd. In 1973 lukte het om korfbalwedstrijden tussen de verschillende universiteitssteden te organiseren. Er ontstond een circuit waarin men elkaar steeds uitnodigde. Op den duur kwamen meer burgerverenigingen meedoen met het toernooi in Wageningen. Zo ontstonden ook twee toernooien: een studenten- en een burgertoernooi.
Er is weinig bekend over het verloop van deze toernooien. Tot 1982 organiseerde Débaldérin het Veluwecuptoernooi, maar in dat jaar vermengde zij sport met politiek. De prijzen zouden uitgereikt worden door bestuursleden van een politieke partij. Bovendien werden politieke teksten aan het programmaboekje toegevoegd. Vanaf het jaar 1983 besloot Débaldérin zich weer op de studenten te gaan richten. Het Veluwecuptoernooi kreeg de vorm die het, in grote lijnen, nu nog heeft. De eerste jaren duurde het toernooi een dag (met als afsluiting een groot feest), later werd dit verlengd naar twee dagen. Op de eerste dag wordt er gekorfbald, dan volgt een gezamenlijke maaltijd. Op zaterdagavond is het feest, in de eerste jaren bij Jongerenvereniging Unitas, later in de Woeste Hoeve en tegenwoordig in De Bunker (de kroeg van sterflat Dijkgraaf). ‘s Zondags wordt de dag gestart met een gezamenlijk ontbijt, waarna enkele korfbalwedstrijden gespeeld worden. In 1986 kon de Veluwecup niet doorgaan. De Veluwecup van 1988 was zeer goed bezet; ongeveer 200 deelnemers. Dit aantal was te veel, omdat er slechts één sporthal is en ook de ruimte voor eten, feesten en slapen beperkt is. Men sprak af het volgende jaar minder deelnemers toe te laten. Het grote aantal deelnemers in 1988 was voor een behoorlijk deel afkomstig uit het buitenland.
De Weg naar Fusie: SKV, SSS en VADA 1925
In 2009 bestonden er in Wageningen drie burger-korfbalverenigingen: SKV, SSS en VADA 1925. Het werd steeds duidelijker dat het wenselijk zou zijn om in een stad als Wageningen naar één vereniging te gaan. De belangrijkste redenen waren dat het topkorfbal niveau, dat VADA 1925 op dat moment speelde, moeilijk vol te houden zou zijn op lange termijn door een kleine vereniging.
In 2009 zijn de korfbalverenigingen in Wageningen gestart met de samenwerking binnen de jeugdafdelingen. Vanaf juli 2011 zijn alle jeugdige korfballers in samengevoegde teams aan de competities gaan deelnemen. Het doel van deze actie was om het voor de jeugd van Wageningen aantrekkelijker te maken om korfbal te blijven of te gaan spelen. Door de samenvoeging waren we in staat om voor elke leeftijdscategorie meerdere teams te formeren, waardoor een ieder op zijn of haar eigen niveau kon gaan korfballen. Waar het voor de talenten van de verenigingen mogelijk werd in een zo hoog mogelijke klasse te spelen, konden anderen in een iets lagere klasse hun eigen talenten tot ontplooiing brengen. Bewegen en het kweken van sociale cohesie, kenmerkend voor het sporten in verenigingsverband, kwamen zo voor een grote groep jeugdige Wageningers volledig tot hun recht.
In dezelfde competitie werden ook de senioren breedte-teams van de drie verenigingen, vooruitlopend op een officiële fusie, al samengevoegd. In extra ledenvergaderingen bij de verenigingen SSS en VADA 1925 op 28 februari 2011 hebben de leden unaniem ingestemd om naast deze samenwerking binnen de jeugdafdelingen ook gericht naar een complete fusie toe te werken. Dit betekende dat de verenigingen zich gingen richten op een complete fusie op 30 juni 2012. Het doel van de fusie was dat qua ledenaantal de vereniging tot de 10 grootste verenigingen van het land ging behoren, zodat we gerust van een korfbalbolwerk in Wageningen zouden kunnen spreken. De fusievereniging zou wat betreft het topkorfbal tot de 20 beste verenigingen van Nederland moeten gaan behoren. Het doel was om structureel op dit niveau te blijven en een promotie naar het hoogste niveau, de Korfballeague, na te streven.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
KV Wageningen: Een Nieuw Tijdperk
Vandaag de dag kunnen we, terugkijkend, concluderen dat alle doelstellingen behaald zijn. Vooral sinds de Gemeenteraad op 6 juli 2015, na jaren onderhandelen en na diverse onderzoeken, akkoord ging met de ontwikkeling van een nieuwe accommodatie aan de Marijkeweg. Op dit terrein hebben we door een nauwe en goede samenwerking tussen Gemeente Wageningen en KV Wageningen ons nieuwe sportcomplex ‘Het Binnenveld’ in de herfst van 2018 gerealiseerd. Ook het clubhuis en de kunstgrasvelden werden in dit plan geïntegreerd. Het complex is volledig circulair gebouwd, meer hierover lees je bij ‘Het Binnenveld’.
Historische Achtergrond van de Verenigingen
Om de fusie en de huidige situatie van KV Wageningen beter te begrijpen, is het belangrijk om de achtergrond van de afzonderlijke verenigingen te kennen:
SKV - Korfbal: Opgericht in 1933 binnen de OMNI-vereniging Sport Kweekt Vriendschap. In 2002 werd deze OMNI-vereniging SKV ontbonden en gingen de voetbaltak, volleybaltak en korfbaltak zelfstandig verder. Vanaf het seizoen 2002/2003 is de korfbaltak een zelfstandige vereniging. Een jaar later kwam de samenwerking met VADA 1925 tot stand, toen SKV - Korfbal het vertrouwde plekje op de Zoom in Wageningen inruilde voor het korfbalterrein aan de Dolderstraat. Het jaarlijkse SKV Zoomkorfbaltoernooi op Tweede Pinksterdag was meer dan 30 jaar heel bekend in Nederland. Bij elk jubileum kun je weer lezen: SKV is opgericht op 15 mei 1930 door een aantal jongemannen van de hervormde jongelingsvereniging 'Immanual'. In 1934 kwamen daar de meisjes van de hervormde meisjesvereniging bij zodat ze in de zomerstop samen konden korfballen. Maar hoe heette die hervormde meisjesvereniging? Geen jubileumboek die daar uitsluitsel over geeft en korfballende meisjes van 1934 zijn er ook niet zoveel meer. Dan maar naar het gemeentearchief en of je het geloven wilt of niet: in de Wageningse Courant van 2 mei 1934 vinden we een artikel waarin staat dat die meisjesvereniging luisterde naar de naam 'Liefde en vrede'. Het kan niet mooier: 45 jongens van 'Sport Kweekt Vriendschap' gaan mandjeballen met 25 meisjes van 'Liefde en Vrede'. In ieder geval ging het nageslacht van 'Liefde en Vrede' niet verder met volleybal. Logisch? Ja, omdat volleybal na de echtscheiding door ging onder de naam Scylla. Een zesarmig monster dat in de Griekse mythologie iedereen vermorzelde die op zijn weg kwam. Op het oog lijkt het uitstekend: veel voetballers hielpen ook dit jaar weer bij het Zoomtoernooi. Maar toch knaagt er wat. Liefde en Vrede zit verdacht veel te knuffelen met Vada. Wordt dat opnieuw een echtscheiding met daarna een nieuw huwelijk. Gaat SKV korfbal dan ook verder onder een nieuwe naam?
SSS: Opgericht op 27 juni 1927 en heeft voor de fusie van de twee korfbalbonden (KNKB en CKB) deelgenomen aan de CKB-competitie. Daarin heeft het eerste team volop in de Hoofdklasse meegedraaid en zelfs eenmaal het Kampioenschap van Nederland behaald. Het veld aan de Hollandseweg werd in 1950 in gebruik genomen. Daarvoor speelde de vereniging o.a. op de Wielerbaan. In 1977 kwam er nog een groot stuk grond (het ‘bovenveld’) bij, zodat het 50-jarig jubileum met een terreinuitbreiding gevierd kon worden. In 1987, bij het 60-jarig bestaan, werd dankzij grote inspanning van de leden een lang gekoesterde wens gerealiseerd: Een eigen clubhuis en de kleedkameraccommodatie werden in gebruik genomen.
VADA 1925: De oudste korfbalclub van Wageningen, werd opgericht op 1 juni 1925. De club heeft in 87 jaar twee grote bloeiperiodes gekend waarin op hoog niveau gekorfbald werd. De eerste periode vond plaats net na de oorlog en duurde tot ongeveer 1960. De tweede periode liep van 1995 tot 2012. In beide periodes groeide de club en werd VADA 1925 bekend door het hele land. Deze bloeiperiodes werden niet alleen gekenmerkt door het korfbal. Een mijlpaal in de geschiedenis van de club was de opening van de eigen accommodatie aan de Dolderstraat in 1952.
100 Jaar Korfbal: Een Feestelijke Viering
Het seizoen werd op een prachtige manier afgesloten met de viering van 100 jaar korfbal in Wageningen. Op 1 juni was het dan zover… Dé datum van 100 jaar korfbal in Wageningen. Een reünie op een mooie, warme zondag. Ongeveer 350 leden en oud-leden werden op de gouden loper ontvangen en wat was het een topdag. Ook werd op deze dag de tentoonstelling geopend, ging de jubileumdocumentaire in première en werden de eerste jubileumboeken uitgereikt.
Woensdag 18 juni was Historische Vereniging Oud Wageningen te gast in het clubhuis. Henk Timmer vertelde over 100 jaar korfbal en tussendoor brachten Frits Gieltjes en Waogeningse Blaogen Eric Wijnacker en Henk van de Driessche een muzikale bijdrage met korfballiedjes uit de afgelopen 100 jaar. Eric Wijnacker kwam ook nog even terug als journalist en interviewde Wendy over het nu bij KV Wageningen. Geschiedenis, humor, meezingen… de ongeveer 100 bezoekers werden op deze manier twee uur lang vermaakt.
Deze datum stond bij veel leden al heel lang in de agenda; de openingsdag van de feestweek. Weer was het warm, heet eigenlijk. Overal ballonnen, lampjes, gouden loper… het zag er fantastisch uit! Ongeveer 200 kinderen en goede begeleiding met 3 bussen naar Toverland. Wat een feest was dit voor al deze kinderen. Dit was een activiteit die we als bestuur graag ondersteunen om sowieso eens in de 5 jaar te organiseren.
Deze avonden stonden in het teken van De Alleskunner. En als iemand dit goed kan organiseren is dat wel Jan Willem, dat is wel gebleken. De gekste, grappigste, lastigste spelletjes met een hoge amusementswaarde. Drie avonden lang van 19.00 tot 22.00u zorgde dit voor groot vermaak voor de deelnemers, de helpers, het publiek en Marijn.
Bingo! Van tevoren zei Linda nog ‘ik hoop dat we genoeg aanmeldingen krijgen…’. Nou, het duurde niet lang of de aanmeldingen moesten stopgezet worden. Anders zou het niet meer passen in het clubhuis. Maar liefst 126 deelnemers zagen hoe bingohost Joost iedereen wist te vermaken. Alleen zijn lach maakte de avond al, maar het nummer 66 (of 99) zal niemand meer vergeten haha. Linda had supermooie prijzen geregeld en ook bij deze avond werd door velen de vraag gesteld ‘kunnen we dit niet een paar keer per jaar blijven doen? ‘.
De vrijdagavond kwamen er nog wat tafeltjes bij, want 34 teams (ongeveer 145 deelnemers) deden mee aan de pubquiz. Quizmasters Jesse en Sam stelden veel en vooral moeilijke vragen die ‘Tinus’ allemaal bedacht had. Het niveau van de vragen lag erg hoog, of het niveau van de gemiddelde deelnemer erg laag…. Wat zal het zijn? De winnaars kregen een mooie cheque voor een escaperoom naar keuze, met max. 7 personen. Ook dit kon als een geslaagde avond bestempeld worden, die pas tegen middernacht ten einde kwam.
Als korfballen lichamelijk niet meer lukt, dan het jeu de boules maar eens proberen… Gezellig is het sowieso. Maar dat we al om 9.30u aanwezig moesten zijn hadden Linda en ik tot de dag ervoor even gemist. Maar goed…uiteraard 9.30u present. Kopje koffie en om 10.00u op teenslippers de baan op. Door de professionals werd ons wel even medegedeeld dat je bij een officiële wedstrijd geen slippers mag dragen. Ok…gelukkig waren dit geen officiële wedstrijden haha. Veel geleerd; spelregels, meetlintjes, geduld… We waren blij dat we na vier verloren partijtjes toch nog twee partijtjes wonnen en er zo uitvlogen in de poulefase. Geen probleem, want toen nog even tijd om te douchen. Met de hitte en het zand word je er best vies van. Inmiddels was het familie- en vriendentoernooi ook van start gegaan. Muziek, lol, een en al gezelligheid. Om 17.00u begon Elings de bbq’s op te warmen en vanaf 18.00u konden we lekker eten. De band buiten moest even op gang komen, maar op een gegeven moment stonden er velen op de tafels. Het was onvergetelijk!
De manier waarop dit met z’n allen tot zo’n enorm groot feest is gemaakt is heel bijzonder. Dus een groot dank je wel aan alle (oud-)leden, aan het barpersoneel van voetbalverenigingen SKV en W.A.V.V. op 21 en 28 juni, aan de EHBO, aan alle sponsoren, aan de maker van de documentaire Berry van de Poll, aan de Waogeningse Blaogen, aan Historische Vereniging Oud Wageningen, aan het bestuur, aan de burgemeester, aan de foodtrucks, aan al onze eigen vrijwilligers en natuurlijk aan de leden van de projectgroep.
Maatschappelijke Betrokkenheid
Sinds juni 2023 ruimt KV Wageningen op zaterdagochtend zwerfafval op rond containers in het centrum. Twee vrijwilligers per keer, grote spullen melden ze bij de gemeente. De ploeg (14 leden) wil doorgroeien naar 16 of 24. Ze dragen blauwe hesjes met clublogo. Beheer/onderhoud en schoonmaak ploeg.
tags: #korfbal #wageningen #geschiedenis