Korfbal is een sport die bij het grote publiek minder bekend is dan bijvoorbeeld voetbal, tennis of zwemmen. Toch kent deze unieke teamsport een rijke geschiedenis en een groeiende internationale aanhang. Korfbal, in 1902 ontstaan uit het creatieve brein van een Amsterdamse onderwijzer, heeft de potentie om in de toekomst een plaats te veroveren op de Olympische Spelen.
De geboorte van korfbal: Van Zweden naar Nederland
Het verhaal van korfbal begint in 1902, wanneer de Amsterdamse onderwijzer Nico Broeckhuysen (1876-1958) een reis naar Zweden maakt. In het plaatsje Naäs bezoekt hij de August Abrahamson Stiftelse, een instituut voor vakantiecursussen in openluchtspelen. Hier maakt hij kennis met het zogenaamde ringböll, een spel waarbij een hoepel aan een paal is bevestigd.
Terug in Amsterdam gaat Broeckhuysen aan de slag om het spel aan te passen. De eerste verandering is dat hij de ijzeren ring vervangt door een rieten korf zonder bodem. Met verdere aanpassingen, waaronder de spelregels, ontstaat er in Nederland een nieuwe sport: korfbal. Vanaf het begin wordt deze sport al door jongens en meisjes samen beoefend.
Broeckhuysen introduceert het nieuwe spel bij zijn leerlingen en noemt het korfbal. In Amsterdam ontstaan verschillende schoolclubs. In die tijd is er veel weerstand tegen deze gemengde sport van mannen en vrouwen. Men probeert korfbal belachelijk te maken en vindt dat vrouwen niet op een sportveld horen te staan. Maar Broeckhuysen trekt zich hier niets van aan.
De opkomst van korfbal in Nederland
Korfbal wint snel aan populariteit, vooral in Amsterdam, waar het al snel op scholen wordt ingeburgerd. Er komen steeds meer schoolclubs, voornamelijk in Amsterdam. Ook in de rest van het land worden verenigingen opgericht. Dit resulteert op 2 juni 1903 tot de oprichting van de Nederlandse Korfbalbond (NKB) in Amsterdam. Op dat moment zijn hier 200 leden bij aangesloten.
Lees ook: Korfbalstatistieken: Ruben Zwaan
De NKB geeft een officieel bondsblad uit, waarin artikelen staan over hoe men jeugd enthousiast moet houden om te sporten. Verder worden in het officiële deel uitslagen en verenigingsnieuws vermeld. Broeckhuysen organiseert in 1904 een tweedaagse openluchtcursus korfbal in Rotterdam, waarmee de bekendheid van de sport verder toeneemt.
Overal in het land wordt korfbal onder de aandacht gebracht. Zo ook in Breda, waar spelcursussen worden georganiseerd met aandacht voor korfbal. Deze cursussen zijn voornamelijk voor onderwijzers en onderwijzeressen, die het spel op school spelen en zo extra bekendheid genereren.
De sport wordt steeds populairder en de groei zet door. In 1918 zijn al meer dan 3000 korfballers aangesloten bij de bond. Vooral in de jaren na de Eerste Wereldoorlog verovert korfbal het land. Clubs verrijzen als paddenstoelen uit de grond. Een mooi terrein zijn de speeltuinverenigingen. Amsterdam geeft het voorbeeld met verenigingen als Blauw Wit en Westerkwartier, waar het spel bij de jeugd wordt geïntroduceerd. Het zogenaamde 'speeltuin korfbal' neemt een grote vlucht. Steden als Leiden, Den Haag, Groningen enz. volgen. In enkele jaren stijgt het aantal beoefenaars van 3000 naar 13000 in 1923.
Inmiddels wordt in het grootste deel van Nederland korfbal gespeeld. In het noorden, met name in Friesland, wordt op het platteland en in kleine plaatsen deze sport beoefend. Vooral de jeugd is zeer enthousiast. Na 1918 begint de grootste populariteit, omdat het korfbal is doorgedrongen tot alle rangen en standen van de bevolking.
De Amsterdamse schoolclubs zoals onder anderen D.E.V., D.T.V., (dit staat voor ‘de Eerste en Tweede Vijfjarige’ verwijzend naar de Eerste en Tweede Vijfjarige H.B.S. in Amsterdam) alsmede de Leidse clubs Vitesse en Fluks worden langzamerhand overvleugeld door clubs als Deetos uit Dordrecht, het Rotterdamse het Zuiden maar vooral door twee Amsterdamse verenigingen Blauw Wit, 6x kampioen van Nederland en Westerkwartier. Deze laatste werd 10 x kampioen van Nederland. Deze verenigingen spelen sinds 1939 een vooraanstaande rol in de competitie van de Korfbalbond.
Lees ook: Homoseksualiteit en korfbal
De unieke kenmerken van korfbal
De populariteit van korfbal is mede te danken aan het gemengde karakter. Deze sport beschikt over hoedanigheden en eigenschappen die voor de jeugd interessant zijn: je maakt sneller contact met elkaar. Er zijn sporters die de voorkeur geven aan het spelen in een team samen met mannen en vrouwen. Door het gemengde karakter van de sport mist het korfbal daardoor het ‘harde’ in het spel wat bij veel andere sporten wel aanwezig is. Dit wil niet zeggen dat mannen en vrouwen elkaar helemaal ontzien tijdens een wedstrijd. Het is een teamsport op basis van spelregels.
Een individuele speler, nog zo goed, heeft weinig te betekenen omdat er samengespeeld moet worden. Door het meespelen van vrouwen wordt met meer zelfbeheersing en discipline gespeeld. Het is een familiesport. Vaak speelden vader en moeder korfbal, kinderen groeiden op het korfbalveld op. Ze gingen dan ook vaak zelf korfballen bij de club van hun ouders.
De rol van de pers en de internationalisering
In de beginjaren werd door de pers weinig aandacht besteed aan deze nieuwe sport. Men vond het spel te revolutionair, dit had weer te maken met het samenspelen van mannen en vrouwen in één ploeg. Nog steeds vond men dat vrouwen niet aan sport moesten doen. Maar zo rond 1911 werd steeds meer aandacht besteed in de dagbladen aan korfbal.
In België kreeg korfbal meer bekendheid en daar begon de sport te groeien. In 1921 werd de Belgische Korfbalbond opgericht. De eerste interlands waren demonstratiewedstrijden tegen Nederland tijdens de Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen en opnieuw vond een demonstratiewedstrijd plaats tijdens de Olympische Spelen van Amsterdam in 1928. Dit was om de korfbalsport uitgebreider onder de aandacht te brengen.
Nico Broeckhuysen maakte in de jaren 1920 enkele propagandatochten naar o.a. Duitsland en Engeland. In Duitsland beperkte het zich meer tot de grensstreek maar in Engeland was meer belangstelling. De grote stimulator hier was de Nederlandse sportjournalist Albert Mihado die in Londen verbleef. Al snel werd de Engelse korfbalbond opgericht.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
Na de tweede wereldoorlog steeg het aantal landen waar korfbal gespeeld werd met grote sprongen. Momenteel wordt het spel gespeeld op vijf continenten in ca. zeventig landen. Sinds 1978 is om de vier jaar een wereldkampioenschap. Van de twaalf toernooien won de Nederlandse ploeg elfmaal en de Belgische ploeg eenmaal.
Korfbal en de Olympische Spelen: Een lange weg
Het korfbal is geen Olympische Sport maar wel erkend door het I.O.C. (Internationaal Olympisch Comité) en heeft nog steeds een Olympische status. Ondanks de demonstratiewedstrijden in 1920 en 1928, is korfbal er tot op heden niet in geslaagd om een volwaardige Olympische sport te worden.
De Internationale Korfbal Federatie (IKF), opgericht in 1933 door de Nederlandse en Belgische korfbalbonden, zet zich actief in om korfbal op de Olympische Spelen te krijgen. Het doel is dat we in 2028 bij de Olympisch Spelen korfbal mogen aanschouwen. Vooral dit laatste punt is een uitdaging gezien Nederland en België veruit de sterkte landen zijn. Wat weer wel in het voordeel werkt voor korfbal is het feit dat het een gemengde sport is. Het Olympische Comité zet hoog in op gelijkwaardigheid en ‘gender equality’.
Om de Olympische status te bereiken, is het van belang dat korfbal in meer landen op een hoog niveau wordt beoefend. Zonder gelijkwaardige tegenstanders is er geen sprake van een echte internationale competitie. Samen met de IKF werken Nederland en België sinds 2012 samen bij de promotie en de verdere ontwikkeling van internationaal korfbal. Er wordt gewerkt aan een wereldtop van zes tot acht landen en geleidelijke groei van het aantal korfbalnaties.
De Nederlandse dominantie in het internationale korfbal
Nederland heeft een van de beste internationale korfbalteams. TeamNL korfbal vertegenwoordigt Nederland op internationale toernooien. Om de 4 jaar wordt het WK korfbal gehouden. Het wordt georganiseerd door de IKF. Dit toernooi vond voor het eerst plaats in 1978 op Nederlandse bodem. En daarmee lijkt de toon gezet, want sinds het begin is Nederland niet meer van het podium geweest.
Het WK wordt vooral gedomineerd door Nederland en België. Nederland is maar liefst 10 keer wereldkampioen korfbal geweest. En nog steeds mag Nederland zich de beste noemen want ook afgelopen WK in 2019 wisten ze de winst te pakken. Slecht één keer sinds het begin van het WK korfbal heeft België zich de beste mogen noemen, in 1991. België is dan ook vrijwel het enige land wat tegenstand biedt tegen Nederland, zij werden ieder WK namelijk tweede (op uitzondering van 1991 dan). Het zal dan ook geen verrassing zijn dat het EK meestal ook niet zo spannend is. In ieder geval niet welke landen er in de finale komen. Want de strijd tussen Nederland en België kan altijd voor sensatie zorgen. Zo won Nederland in oktober 2021 de Europese titel na een winst van 17-21 tegen de Belgen.
Korfbal vandaag: Een sport voor iedereen
Korfbal is een unieke en veelzijdige teamsport die zowel op het veld als in de zaal gespeeld kan worden. Een belangrijk aspect van korfbal is de speelduur, die afhankelijk is van de leeftijdscategorie en het niveau van de spelers.
Er zijn verschillende leeftijdscategorieën in korfbal, namelijk:
- Pupillen (D, E en F): vanaf 6 jaar
- Aspiranten (B en C): vanaf 12 jaar
- Junioren (A): vanaf 15 jaar
- Senioren: vanaf 19 jaar
De afmetingen van het speelveld en de duur van de wedstrijd variëren afhankelijk van de leeftijdscategorie.
Korfbal kan zowel op het veld als in de zaal gespeeld worden. De veldcompetitie begint in september en oktober, terwijl de zaalcompetitie van november tot half maart duurt. Vanaf half maart tot en met juni wordt er weer op het veld gespeeld.
tags: #korfbal #olympische #spelen #geschiedenis