Het wisselbeleid in het Nederlandse voetbal, met name in categorie A, is een dynamisch onderwerp dat regelmatig verandert om het spel te verbeteren en aan te passen aan de behoeften van spelers en clubs. Dit artikel biedt een gedetailleerd overzicht van de huidige regels en ontwikkelingen met betrekking tot het wisselbeleid in categorie A, zowel voor senioren als jeugd, en belicht de aanpassingen die zijn doorgevoerd om het spelplezier en de ontwikkeling van spelers te bevorderen.
Algemene Richtlijnen voor Wisselen in Categorie A
Het wisselbeleid in categorie A is grotendeels afgestemd op de regelgeving die geldt in het betaald voetbal. Dit betekent dat clubs in zowel het betaald voetbal als bij de senioren en oudste jeugdcategorieën in categorie A vijf wissels mogen doorvoeren. Deze regelgeving is ingevoerd om spelers te ontlasten tijdens drukke seizoenen en om de impact van de coronapandemie op de competities te minimaliseren.
Senioren Categorie A
Voor senioren in categorie A gelden specifieke regels met betrekking tot de duur van de wedstrijd, verlengingen en strafschoppen. Een wedstrijd duurt 2x45 minuten. Bij beslissingswedstrijden en wedstrijden in de nacompetitie die uit enkele wedstrijden bestaan, moet er na afloop een winnaar zijn. Bij een gelijkspel volgt een verlenging van 2x15 minuten. Als er na de verlenging nog geen winnaar is, worden er strafschoppen genomen.
Wisselmomenten en Aantal Wissels:
- Teams mogen 5 keer wisselen tijdens maximaal 3 wisselmomenten.
- Wisselen in de rust wordt niet geteld als wisselmoment.
- Een speler die is gewisseld, mag niet meer aan de wedstrijd deelnemen.
Wisselen Tijdens Verlenging:
- Bij een verlenging mag elk team één extra speler wisselen, ook als het maximum van 5 al is bereikt.
- Bij een verlenging krijgt elk team één extra wisselmoment.
- Naast het extra wisselmoment mag ook voor aanvang van de verlenging en in de rust van de verlenging worden gewisseld. Dit telt dus niet mee als wisselmoment.
- Als een team tijdens de wedstrijd het maximum van vijf wissels en/of drie wisselmomenten niet heeft gebruikt, mogen die gebruikt worden tijdens de verlenging.
Jeugd Categorie A (Divisies en Hoofdklasse)
Voor de jeugd in categorie A (divisies en hoofdklasse) gelden grotendeels dezelfde regels als voor de senioren, met een belangrijke uitzondering: bij de jeugd wordt er niet verlengd. Als een wedstrijd in een gelijkspel eindigt, volgt meteen een strafschoppenserie.
Vijf Wissels: Achtergrond en Toepassing
De mogelijkheid om vijf keer te wisselen is in het leven geroepen om verschillende redenen, waaronder de belasting van spelers in drukke competities en de onzekerheden rondom het coronavirus. Deze regeling geldt onder meer voor de Eredivisie, de Keuken Kampioen Divisie, de TOTO KNVB Beker en de Pure Energie Eredivisie Vrouwen.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Betaald Voetbal
In het betaald voetbal zijn de Eredivisie CV, de CED en alle technisch directeuren van de Nederlandse betaald voetbalorganisaties positief over de mogelijkheid tot vijf keer wisselen. De speeldagenkalender is voller dan voorheen, met weinig vrije midweeken, een kortere winterstop en een extra interlandperiode in januari. Ongeveer tien andere Europese landen maken ook gebruik van de mogelijkheid tot vijf keer wisselen.
Amateurvoetbal
In het amateurvoetbal mogen de vijf wissels gebruikt worden in de competities en in de beker. In het afgelopen (afgebroken) seizoen was dit nog slechts mogelijk in de beker.
Specifieke Regels en Uitzonderingen
Naast de algemene regels zijn er enkele specifieke regels en uitzonderingen die van toepassing zijn op bepaalde categorieën en situaties.
Junioren JO15 t/m JO17 en MO17 Divisies
In de categorie A junioren JO15- t/m JO17- en MO17-divisies is er sprake van zeven wisselspelers. Dit betekent dat er tijdens de wedstrijd in totaal zeven keer een speler gewisseld mag worden. Voor die zeven wisselbewegingen mogen tijdens de wedstrijd drie wisselmomenten (excl. de rust) worden gebruikt.
Extra Wissel bij Hersenschuddingen
In de tweede helft van afgelopen seizoen vond in de Eredivisie en de Keuken Kampioen Divisie een pilot plaats die het teams toestaat een extra wissel toe te passen als bij een speler het vermoeden bestaat dat hij een hersenschudding heeft. Het is nog niet duidelijk of deze pilot een vervolg krijgt in zowel het betaald voetbal als het amateurvoetbal.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Overzicht Wisselbeleid per Categorie
Om een duidelijk overzicht te geven, volgt hier een samenvatting van het wisselbeleid per categorie:
- Categorie A Senioren (Mannen, Vrouwen en Junioren JO18/JO19): 5 wissels, maximaal 3 wisselmomenten (excl. de rust).
- Categorie A Junioren (JO15 t/m JO17 en MO17 Divisies): 7 wisselbewegingen, maximaal 3 wisselmomenten (excl. de rust).
Wisselen van Speeldag
Standaardteams mannen en vrouwenteams die uitkomen in categorie A hebben de mogelijkheid te wisselen van speeldag zonder dat dit consequenties heeft voor het niveau waarop deze teams uitkomen. Verenigingen die per seizoen 2026/’27 willen wisselen van speeldag, moeten dit via een daarvoor bestemd formulier uiterlijk op zaterdag 14 september 2025 schriftelijk kenbaar maken.
Regels en Aandachtspunten:
- Een team mag maar één keer per 3 seizoenen van speeldag wisselen.
- Het is niet mogelijk om met terugwerkende kracht te wisselen van speeldag.
- Als een vereniging vraagt om met een standaardteam te willen wisselen van speeldag en op de nieuwe speeldag is al een ander standaardteam van deze vereniging actief, kan na de wissel nog slechts 1 standaardteam op deze speeldag worden ingedeeld.
Wijzigingen in de O14 Categorie A
In de O14 categorie A mag er onbeperkt (door)gewisseld worden. Teams hoeven geen basiselftal meer op te geven, maar alleen hun volledige selectie. Dit is hetzelfde zoals dat momenteel voor de B-categorie gebeurt.
KNVB Invallersbepaling Veld
De regels omtrent het inbrengen van invallers voor de senioren en het jeugdvoetbal in zowel de competitie als het bekertoernooi voor het seizoen 2021/2022 zijn als volgt:
Senioren
- Standaardvoetbal (amateurvoetbal): 5 wisselspelers.
- Reservevoetbal (Hoofdklasse t/m reserve 3e klasse): 5 wisselspelers.
- Vrouwenvoetbal (Eredivisie t/m 3e klasse): 5 wisselspelers.
Er zijn per wedstrijd ten hoogste 3 momenten om deze (maximaal) 5 wissels toe te passen. Naast het genoemde aantal wisselmomenten mag ook in de rust worden gewisseld, zonder dat dit ten koste gaat van de wisselmomenten. Een eenmaal gewisselde speler mag niet meer aan de wedstrijd deelnemen.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Jeugdvoetbal
- O23, O21, O19 en O18: 5 wisselspelers.
- O17, O16 en O15 en MO17 (divisie): 7 wisselbewegingen.
Meenemen Speelniveau Jeugd
Vanaf komende zomer gaan de JO13, JO14, JO15 en JO16 categorie A hun eigen bereikte speelniveau meenemen naar een volgend seizoen. Hiermee wil de KNVB het zogenaamde lichtingenprobleem aanpakken. Het niveau van JO13 is het niveau waarop het voorgaande team JO13 eindigde. Je speelt als team dus zowel voor de nieuwe lichting JO13 als voor je eigen niveau in JO14.
Voordelen:
- Spelers en teams spelen zo snel mogelijk op het meest passende prestatieniveau.
- Een goed presterende lichting kan meerdere seizoenen op hoog niveau blijven spelen, zonder beïnvloed te worden door de prestaties van de lichting vóór hen.
Nadelen:
- Niet alle clubs hebben in iedere leeftijdscategorie een team.
- Teams van die clubs moeten dus wel het speelniveau van de lichting vóór hen aannemen.
Overzicht Maximum Aantal Wisselspelers en Wisselmomenten
| Categorie | Maximum aantal wisselspelers | Maximum aantal wisselmomenten | Doorwisselen |
|---|---|---|---|
| Categorie A Mannen en vrouwen (incl. O21 en O23) | 5 | 4 (3 tijdens het spel, 1 in de rust) | Nee |
| JO19 | 5 | 4 (3 tijdens het spel, 1 in de rust) | Nee |
| JO15, JO16, JO17, MO15, MO17, MO20 | 7 | 4 (3 tijdens het spel, 1 in de rust) | Ja |
| MO13, JO13, JO14 | 7 | Onbeperkt | Ja |
| Categorie B Alle categorieën | 7 | Onbeperkt | Ja |
Vernieuwde Spelregels
In het seizoen 2025/'26 worden de vernieuwde spelregels toegepast bij de O13 en O14 categorie B (jongens en meiden) en MO13 categorie A. Het gaat om vier vernieuwde spelregels: de zelfpass, indribbelen, tijdstraf en vliegend wisselen. Nieuw is dat een uitbal wordt genomen door in te dribbelen in plaats van in te trappen.
tags: #knvb #wisselbeleid #categorie #a