Het einde van het sportseizoen 2021/'22 markeert het begin van de voorbereidingen op het nieuwe seizoen, met teamindelingen en selectietrainingen als cruciale onderdelen. Het doel van deze selecties is om teams voor het komende seizoen zo goed mogelijk samen te stellen. Echter, de praktijk van selecteren in de jeugdvoetbal, met name vóór de leeftijd van twaalf jaar, staat steeds meer ter discussie.
De controverse rond vroege selectie
In de professionele sport en onder wetenschappers is het inmiddels breed geaccepteerd dat selecteren vóór het twaalfde jaar te vroeg is. Desondanks blijven veel clubs, ouders en trainers vasthouden aan vroege selectie. Voorbeelden hiervan zijn een meisje van negen dat hoopt geselecteerd te worden voor selectietrainingen, en ouders die teleurgesteld zijn als hun achtjarige zoon niet doorstroomt naar het eerste team.
Deze voorbeelden illustreren dat ouders, sportbestuurders en trainers van jonge jeugd vaak niet geneigd zijn om te stoppen met het selecteren in hun teams. De vraag is: waarom blijven we selecteren, ondanks de wetenschappelijke inzichten en de mogelijke negatieve gevolgen?
Argumenten tegen vroege selectie
Er is veel onderzoek gedaan naar de voor- en nadelen van selecteren van (jonge) kinderen. Deskundigen benadrukken al langer dat jong selecteren niet verstandig is.
Ten eerste, de jong gevonden talenten blijken in de meeste gevallen niet de toppers van de toekomst te worden. Prestaties van kinderen op jonge leeftijd zijn in veel gevallen niet voorspellend voor hun sportprestaties later. Bewegingswetenschapper Sebastiaan Platvoet stelt dat selecteren van (jonge) kinderen 'onnodig en onverstandig' is, omdat je kinderen uitsluit en veel geselecteerden afvallen, wat negatieve consequenties heeft.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Ten tweede, veel kinderen ervaren de selecties als stressvol. Onderzoek wijst steeds meer op de negatieve effecten van onze prestatiemaatschappij, waarin kinderen en jongeren steeds meer onder druk komen te staan. Dit staat haaks op het idee dat sport in de eerste plaats plezier moet opleveren.
Ten derde, selecties creëren verwachtingen die niet altijd waar worden gemaakt, zetten kinderen onder onnodige druk en creëren verschil dat er niet zou hoeven zijn. Kinderen in selectieteams krijgen over het algemeen betere trainers, betere trainingstijden, meer trainingsuren en meer faciliteiten, en weten dat ze 'beter zijn'.
Waarom blijven clubs selecteren?
Ondanks de bekende nadelen, blijven veel clubs selecteren. Mogelijke redenen hiervoor zijn:
- De wens van ouders om selectie (vooral ouders wiens kinderen de selectie halen).
- De overtuiging dat men zelf wél kan bepalen welke kinderen echt talentvol zijn.
- De gedachte dat kinderen hier intrinsiek behoefte aan hebben en alleen willen sporten met gelijkgestemde, fanatieke leeftijdsgenoten.
Alternatieve benaderingen voor teamindelingen
Het zoeken naar een alternatief voor vroege selectie is lastig, omdat er grote verschillen zijn tussen kinderen van dezelfde leeftijd in interesse en motivatie. Als je niet selecteert op vaardigheden en motivatie, op basis waarvan stel je dan je teams samen? Je weet immers nog niet welk kind in september ineens de geest krijgt en een enorme ontwikkelslag maakt, en welk kind ineens heel andere interesses krijgt.
De KNVB is in seizoen 2021/'22 gestart met een pilot 'invoering van kleurenteams', waarin door de naamgeving van de teams de vanzelfsprekende hiërarchie tussen het 1e, 2e en 3e team verdwijnt. De evaluatie van deze pilot kan verdere inzichten bieden.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Een andere benadering is om te kijken naar andere sectoren, zoals het basisonderwijs, waar leerkrachten dagelijks kinderen met heel verschillende interesse, energie en handigheid met elkaar laten samenwerken. Het gaat er niet om in één keer het juiste alternatief te hebben, maar om op zoek te gaan naar samenstellingen van teams waar het spelplezier van alle kinderen groot is. Een goede manier om daar achter te komen is om de kinderen te volgen in hun spelplezier: wat vinden ze leuk en wanneer zijn ze enthousiast? En vooral: wat vinden ze er zelf van?
Radicale alternatieven
De vraag is of het ook nóg anders kan dan de kleurenteams van de KNVB en het plezier van ZAP sport. Een aantal radicale alternatieven zijn:
- Extra trainingen vrijwillig aanbieden voor kinderen die daar zin in hebben.
- Teams niet meer een heel seizoen in dezelfde samenstelling houden, maar de teamvorming per lichting geven en regelmatig wisselen in de teams.
- Werken met één trainingsschema en tactisch plan, waardoor alle kinderen hetzelfde leren en tactisch kunnen leren samenspelen met alle leeftijdsgenoten.
- Inzetten op een bredere motorische opleiding, waarbij regelmatig ook andere sporten worden aangeboden tijdens de trainingsuren.
- Kiezen voor onderlinge wedstrijden (bijvoorbeeld in de vorm van een soort King of The Court) in plaats van de instroom in competitie met andere clubs in verschillende niveaus.
- Een tweede en derde telling introduceren bij elke wedstrijd, waarin je naast de doelpunten ook gaat tellen welk team of welke speler het meeste overspeelt, welke speler iets doet wat hem of haar nog niet eerder is gelukt, welk team elkaar het beste aanmoedigt en hoeveel spelers in ieder geval één keer een nieuw geleerde skill laat zien.
Deze alternatieven genereren trainingsvormen waarin er veel meer aandacht is voor ontwikkelen, leren en plezier maken, met plezier voor alle kinderen voorop.
Voorbeelden van clubs met een ander selectiebeleid
Joscha de Vries, directeur-bestuurder bij SportUtrecht, benadrukt het belang van het niet te jong selecteren van jeugdige talenten. Neptunus-Schiebroek voert met ingang van het seizoen 2021-2022 een ander selectiebeleid, te beginnen bij de JO8. Voorheen werd vaak geselecteerd op basis van hoe goed een speler was, waarbij de beste spelers bij elkaar kwamen in “het eerste” en de overige teams min of meer gelijkwaardig werden ingedeeld.
Deze benadering ging erg uit van het perspectief van de “goede” spelers. Echter, uit wetenschappelijke inzichten van de laatste jaren blijkt dat het onmogelijk is om te voorspellen welke spelers uiteindelijk op hoog niveau kunnen voetballen op basis van hun niveau in de JO8-JO10. Ontwikkelingscurves voltrekken zich volstrekt onvoorspelbaar en spelers die in de vroege jeugd bovenaan staan kunnen makkelijk voorbij gestreefd worden door laatbloeiers.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Een rechtstreeks gevolg van deze vroegtijdige selectie is een self-fulfilling prophecy: deze kinderen krijgen vaak een betere training, hebben meer voetbalplezier etc. Daarnaast is Neptunus-Schiebroek een vereniging voor ALLE spelers, niet alleen de goede. Het levert ontzettend veel stress en teleurstelling op bij kinderen en ouders. Ouders in de recreatie-teams raken gefrustreerd: als er spelers in hun team zijn die zich leuk ontwikkelen, is er goede kans dat die het seizoen daarna een team hoger gaat en ze er weer een mindere speler voor terugkrijgen. De voortdurende wijziging van teams is zowel voor spelers als voor ouders onprettig: zij moeten voortdurend weer wennen aan een nieuwe groep.
Over het algemeen zijn de spelers die balvaardig zijn in de JO7/8 de spelers die al van jongs af aan met hun ouders staan te voetballen, m.a.w. kinderen van ouders met een voetbalachtergrond. Dit zijn ook bij uitstek de potentiële trainers voor deze jeugdteams. Door alle “goede” spelers bij elkaar te zetten, komen ook al deze potentiële trainers in 1 team te zitten. Al deze zaken leiden ertoe dat spelers voortijdig uitstromen en geen plezier meer hebben in voetbal. Daarom heeft Neptunus-Schiebroek besloten te stoppen met deze vorm van selecteren. Spelplezier en sociaal contact staan hierbij bovenaan, en dan volgt het voetballen vanzelf. Er wordt momenteel ook gekeken naar wijzigingen in de competitie: als meerdere clubs hun teams niet meer op basis van kwaliteit gaan indelen verandert daarmee ook het klasse-model van de competitie. Er zijn ook onderzoeken gaande om teams op een andere manier te benoemen: dus in plaats van de JO9-1 en JO9-2 bijv. E.e.a. Sociale verbanden zijn belangrijk. In de JO11, als de spelers naar grotere teams gaan (8 spelers i.p.v. 6) wordt een begin gemaakt met selectie.
Sportclub Deventer kent selectie- en recreatieve teams. Binnen alle teams moet ruimte zijn voor zowel prestatief als recreatief voetbal, onder voorwaarde dat het een nooit ten koste van het ander kan gaan. Bij selectieteams gaat het prestatieve boven het recreatieve. Daarom wordt er een selectiebeleid gevoerd om de beste spelers met een gelijk niveau en gelijke beleving zoveel mogelijk bij elkaar te laten spelen. Dit komt de sfeer en vooral ook de ontwikkeling van de spelers ten goede. Sportclub Deventer streeft naar een eenduidig en objectief beleid.
Selectie- en Indelingsbeleid bij Sportclub Deventer
Voor het bereiken van een zo hoog mogelijk prestatie- en/of spelniveau en plezier in het voetbal is een weloverwogen selectie- en indelingsprocedure noodzakelijk. Elke speler moet de mogelijkheid krijgen om zich op verschillende posities te ontwikkelen. Door een E-F pupil gedurende het hele seizoen in een vaste positie op te stellen, wordt de individuele ontwikkeling niet optimaal mogelijk gemaakt. Om een kind tijdens een voetbalseizoen met enige regelmaat op een andere positie te laten voetballen worden de technische en tactische vaardigheden van de jonge voetballer versterkt. Alle beoordelingsformulieren worden gedurende het lidmaatschap van de speler bewaard. Op deze manier heeft Sportclub Deventer betrouwbare informatie in handen over de vorderingen van de speler en het team als geheel.
Bij twee selectieteams geldt het volgende:
- De aangewezen selectiespelers spelen gezamenlijk enkele toernooien.
- Voor de zomervakantie wordt er een voorlopige indeling gecommuniceerd.
- Alle selectiespelers trainen samen gedurende een (nader te bepalen) aantal weken.
- De definitieve indeling wordt uiterlijk 1 week voor daadwerkelijke start van de competitie bekend gemaakt.
- De definitieve indeling van de teams vindt plaats naar aanleiding van de resultaten en de beoordelingformulieren. Dit gebeurt in overleg met trainers/leiders en de TCJ. Desgewenst kan de coördinator hierbij om advies gevraagd worden.
Objectieve signalering dient als objectieve aanvulling op de beoordelingslijsten van de trainers/leiders. De TCJ benadert daarvoor een aantal betrokken leden van Sportclub Deventer als tipgever.
Er is sprake van doorstroming indien een speler vanuit zijn huidige team naar een ander team in zijn leeftijdscategorie passend bij zijn spelniveau en plezier overgeplaatst wordt. Voor alle spelers geldt dat bij uitzonderingen, een tekort van spelers, of meningsverschillen dit besluit in nauw overleg met betrokken speler, ouders, trainer/leider en TCJ op elk moment kan worden genomen. We trachten natuurlijk om elke speler of speelster in te delen op zijn of haar niveau. Voor alle teams geldt dat plezier en progressie (beter leren voetballen) centraal staat. De HJO en TC/JC bepaalt de teamindelingen in overleg met de selectietrainers voor de selectieteams, het beoordelen van spelers gebeurt tijdens trainingen en wedstrijden en voor de niet-selectie spelers (instromers) d.m.v. interne scouting en het tijdelijk dan wel volledig mee laten trainen bij de selectie. De betere spelers spelen in het hogere team, maar leeftijd is in alle leeftijdscategorieën bepalend. In de onderbouw t/m O12 spreken we nog steeds over een open selectie. In de 1e teams van een leeftijdscategorie willen we geen spelers hebben met dispensatie. Dit houdt de ontwikkeling van een andere speler op. Per leeftijdscategorie is plaats voor een x-aantal spelers per team, waarbij de beste spelers in het eerste team komen.
Selectieprocedure jeugdteams
De ontwikkelingen van de spelers in de jeugdteams worden door de jeugdcoördinatoren, de TC en de trainers van de leeftijdsgroepen naar aanleiding van hun prestaties in wedstrijden en op de trainingen in kaart gebracht via een Speler Volg Systeem. Wanneer n.a.v. het beoordelingsrapport blijkt dat een speler in een lager -jeugdelftal zich zodanig heeft ontwikkeld dat deze in aanmerking komt voor een hoger team, dan bieden wij deze speler de mogelijkheid om vanaf de herfst- tot aan de kerstvakantie met het hogere team mee te trainen en indien mogelijk ook wedstrijden mee te spelen. Deze speler traint dan per week 1 keer met zijn of haar eigen team en 1 keer met het hogere team. Dit zal altijd gaan in samenspraak met de trainers, de ouders en het kind zelf. Er zijn 2 momenten om te schuiven binnen de teams, na de herfstvakantie en na de kerstvakantie. Dit zal met de hoofdtrainer, speler en de ouder(s) van de speler worden besproken. Medio maart wordt per team gekeken welke spelers ook volgend jaar weer in aanmerking komen/willen komen voor de hogere teams. Spelers die aangeven graag in aanmerking te komen, worden uitgenodigd deel te nemen aan de selectieprocedure m.b.t. In maart wordt door de teamleider bij de spelers geïnformeerd wie volgend seizoen nog doorgaat met voetballen. De indeling van de teams moet bekend zijn uiterlijk eind juni van elk jaar.
tags: #knvb #selectiebeleid #jeugd