Voetballende meiden en vrouwen zijn tegenwoordig een onmisbaar onderdeel van het Nederlandse voetballandschap. Binnen de KNVB vormen ze de snelst groeiende doelgroep als het gaat om ledenaantallen. Vrouwen kunnen tegenwoordig bij bijna elke vereniging in Nederland terecht. De weg naar deze acceptatie en populariteit was echter lang en vol uitdagingen.
De Vroege Jaren: Verzet en Pioniersgeest (1924-1970)
Hoewel de interesse in vrouwenvoetbal al vroeg in de 20e eeuw ontstond, stuitte het op veel weerstand. In 1908 werd via een plaatselijke krant in Hengelo een oproep gedaan om een voetbalclub voor dames op te richten. In datzelfde jaar schreef de Telegraaf over een comité om het voetballen voor vrouwen te verbieden. De Oostzaanse Vrouwenvoetbal Vereeniging (OVVV) was de eerste vereniging die officieel met vrouwenvoetbal startte, in 1924. De Nederlandsche Voetbalbond (NVB), de voorloper van de KNVB, zag echter geen heil in voetballende vrouwen en vond dat vrouwen 'echtgenote, moeder of geliefde van voetbalspelers’ moesten zijn. De bond verbood zelfs een duel van een Sparta vrouwenteam in 1896 tegen Engelse vrouwen.
De ontwikkeling van het vrouwenvoetbal stond vervolgens jarenlang op een laag pitje, mede door de economische crisis in de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog. Na beide wereldoorlogen volgde een emancipatiegolf. Op 16 april 1955 werd de Algemene Damesvoetbalbond (ANDVB) in het leven geroepen. Veertien clubs schreven zich in voor de eerste vrouwenvoetbalcompetitie, die overigens nog geen erkenning kreeg van de KNVB. Clubs die velden beschikbaar stelden aan de vrouwen kregen een boete. In het Nederland van Reve's De Avonden werd de vrouw niet geacht zich te verpozen met gelijkgestemden, maar zich te bekommeren om het huishouden en de opvoeding van de kinderen.
In Kapelle werd in 1967 de Eerste Zeeuwse Damesvoetbalvereniging opgericht. Vanuit Wageningen en zelfs Winterswijk trokken vrouwen elke week naar Zuid-Beveland.
Erkenning en Groei (1971-2000)
De ommekeer kwam in 1971, toen de UEFA de nationale bonden de opdracht gaf vrouwenvoetbal in hun structuur op te nemen. Vanaf dat jaar maakte vrouwenvoetbal officieel deel uit van de KNVB. Het aantal vrouwelijke leden steeg in het eerste jaar direct van 5500 naar 8000.
Lees ook: Vooruitblik op de toekomst van de Leeuwinnen
Toch waren veel bestaande voetbalverenigingen geen voorstander van een vrouwenafdeling, vooral vanwege de organisatorische rompslomp. Daarom werden specifieke vrouwenvoetbalverenigingen opgericht, waarvan KFC ’71 de meest bekende is. In 1973 vond de eerste officieel erkende interland plaats. Op 9 november 2023, 50 jaar later, kwamen vier spelers uit het Nederlands vrouwenelftal weer samen bij Atria.
In de jaren tachtig van de vorige eeuw spande de KNVB zich nadrukkelijk in om het meiden- en vrouwenvoetbal verder te ontwikkelen. Een belangrijke stap in de goede richting was de introductie van gemengd voetbal in 1986. Deze stap maakte het mogelijk om jongens en meiden tot en met 12 jaar met en tegen elkaar te laten spelen. Gemengd voetbal breidde zich in de daaropvolgende jaren uit naar de competities voor de oudere jeugdcategorieën. Deze maatregel zorgde ervoor dat meiden in ieder dorp en in iedere wijk van een stad in staat waren om zich aan te sluiten bij een voetbalclub. Vanaf 1979 konden ook meiden het lidmaatschap van de KNVB aanvragen.
In 1985 telde de voetbalbond 36.000 vrouwelijke leden, onder wie zo’n 12.000 meiden. In 1998 stond de teller op ruim 65.000 leden, van wie 30.000 speelsters onder de 18 jaar. De internationale overkoepelende organisaties UEFA en FIFA erkennen de positie van het vrouwenvoetbal door kampioenschappen te organiseren op Europees en wereldniveau. Noorwegen organiseerde in 1987 het eerste Europees kampioenschap voetbal voor vrouwen, met vier deelnemende landen. In 1991 introduceerde de FIFA ook het wereldkampioenschap voor vrouwen.
Professionalisering en Successen (2001-heden)
De 21e eeuw bracht een verdere professionalisering en groei in populariteit van het vrouwenvoetbal in Nederland. In 2007 werd de Eredivisie voor Vrouwen opgericht, de hoogst haalbare voetbalcompetitie voor vrouwen in Nederland. Dit verhoogde de zichtbaarheid en status van vrouwenvoetbal enorm. Jonge talenten hadden immers een nieuw doel om naar toe te werken. Tot aan 2007 speelden de beste vrouwenteams in de ‘Hoofdklasse’.
In 2009 waren de OranjeLeeuwinnen voor het eerst op het EK van de partij. In Finland eindigde de ploeg van bondscoach Vera Pauw als tweede in de poule, won vervolgens na strafschoppen van Frankrijk en boog pas in de verlenging van de halve finale voor Engeland. Dat Nederland twee jaar later het WK misliep, was een grote teleurstelling. Gelukkig herstelde de ploeg zich en lukte het wel om zich te kwalificeren voor het EK in 2013. Succes bleef echter uit. De OranjeLeeuwinnen overleefden de groepsfase niet.
Lees ook: Jouw gids voor de Oranje Leeuwinnen bal
Onder Roger Reijners eindigde Oranje als tweede in de kwalificatiegroep voor het WK in 2015. Via de play-offs, met zeges op Schotland en Italië, bereikte Oranje alsnog het WK in Canada. Hierin bereikte het de achtste finale. Oranje won met 1-0 van Nieuw-Zeeland, verloor in blessuretijd (1-0) van China en speelde 1-1 tegen Canada.
Het EK 2017: Een Historisch Hoogtepunt
De zomer van 2017 markeert een absoluut hoogtepunt in de geschiedenis van het Nederlandse vrouwenvoetbal. Het Europees kampioenschap in eigen land werd een ongekend succes. De OranjeLeeuwinnen veroverden de harten van het Nederlandse publiek en wonnen de finale tegen Denemarken met 4-2. Ruim vijf miljoen mensen keken naar de finale, waarmee de leeuwinnen zijn omarmd door het grote publiek.
Na overwinningen op Noorwegen, Denemarken en België bereikten de Oranjevrouwen de kwartfinale. In die kwartfinale stuitte Oranje op het sterke Zweden. Een stevige kluif, maar de OranjeLeeuwinnen bleken niet te stoppen. In die halve finale nam Oranje het op tegen Engeland. Het werd een memorabele wedstrijd. Via goals van Vivianne Miedema en Daniëlle van de Donk nam Oranje een 2-0 voorsprong. In het slot werd het zelfs nog 3-0, waarna het thuisland zich mag opmaken voor de finale.
Tijdens de finale in Enschede zaten er 28.182 toeschouwers in het stadion. Nooit eerder waren er zo veel toeschouwers bij een vrouwenwedstrijd op Nederlandse bodem. Ook qua kijkcijfers op tv brak Oranje record na record, met als uitschieter de finale tegen Denemarken (4-2). Gemiddeld keken er 4,1 miljoen mensen naar de wedstrijd op NPO 1, tijdens het laatste fluitsignaal zelfs 5.476.000 mensen.
WK-Finale 2019: Een Nieuw Succesverhaal
In 2019 bereikten de OranjeLeeuwinnen voor de tweede keer het WK. De massaal meegereisde Oranjefans zagen hoe het team won van achtereenvolgens Nieuw-Zeeland, Kameroen, Canada, Japan, Italië en - na verlenging - Zweden, waarmee het team de finale bereikte van het Wereldkampioenschap. In de finale was de Verenigde Staten echter te sterk.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Recente Ontwikkelingen en Uitdagingen
Het succes van de OranjeLeeuwinnen heeft geleid tot een enorme toename van de populariteit van het vrouwenvoetbal in Nederland. In 2023 telde de KNVB ruim 170.000 vrouwelijke leden. Er wordt vaker campagne gevoerd om vrouwen en meisjes aan het voetballen te krijgen, maar ook om mensen bewust te maken van de ongelijkheid en het verschil met het mannenvoetbal. De KNVB is in 2018 gestart met een missie. Het uiteindelijke doel is dat vrouwen op alle niveaus volledig meedoen in het voetbal, als speler, trainer, scheidsrechter en/of bestuurder. Ook wil de KNVB meer aandacht voor vrouwelijke fans. In de campagne Meer Vrouwen in Voetbal (MVIV) kregen rolmodellen onder trainers, bestuurders en scheidsrechters een gezicht. Verder besteedde de KNVB extra aandacht aan 50 jaar vrouwenvoetbal (in 2021/2022).
Ondanks de successen zijn er nog steeds uitdagingen. Meisjes en vrouwen worden in het voetbal nog altijd veelvuldig achtergesteld bij jongens en mannen. Er heerst een zekere ongelijkheid binnen de functies voor vrouwen in de voetbalwereld. Agnes Elling van het Mulier Instituut, gespecialiseerd in onderzoek naar sociale ongelijkheid in de sport, benadrukt dat “het aantal vrouwen op leidinggevende posities in de sport in het algemeen bedroevend laag is”. Ze wijst erop dat dit probleem niet beperkt blijft tot het voetbal, maar zich uitstrekt naar bijna alle sporttakken.
In 2022 ontvingen de Oranjevrouwen gelijke oranjepremies, het geld dat ze dagelijks ontvangen tijdens de deelname aan grote nationale teamtoernooien. Het feit dat vrouwen nog steeds niet evenveel verdienen als mannen wordt echter duidelijk in de deal.
tags: #knvb #oranje #leeuwinnen #geschiedenis