Goede sportverlichting is essentieel voor een veilige en eerlijke speelomgeving. Het gaat niet alleen om de helderheid, maar vooral om de kwaliteit van het licht. Daarom heeft de KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond) officiële normen opgesteld voor veldverlichting, om te zorgen voor optimale omstandigheden voor zowel spelers als toeschouwers. Deze normen hebben betrekking op verschillende aspecten van de verlichting, waaronder de lichtsterkte, gelijkmatigheid, verblinding en de impact op de omgeving.
Basisprincipes van Veldverlichting
De basis van elke lichtnorm is lux, de eenheid voor de hoeveelheid licht die op het speeloppervlak valt. Het aantal lux dat nodig is, hangt af van het niveau van het spel en het type veld.
Lichtsterkte (Lux)
Voor officiële KNVB-wedstrijden is een minimale lichtsterkte van 200 lux vereist. Deze eis zorgt ervoor dat spelers het spel goed kunnen zien en dat scheidsrechters de regels correct kunnen handhaven.
Gelijkmatigheid (U1)
Een veld moet niet alleen ergens goed verlicht zijn, maar overal. De gelijkmatigheid van de verlichting is cruciaal. Een goede gelijkmatigheid zorgt ervoor dat er geen donkere of overbelichte plekken op het veld zijn. De gelijkmatigheid wordt uitgedrukt als een waarde tussen 0 en 1, waarbij 1 perfecte gelijkmatigheid betekent. Voor sportvelden streeft men naar een U1 van minimaal 0,5. De U1 waarde wordt berekend door de minimale lichtwaarde te delen door de gemiddelde lichtwaarde. Hoe dichter deze waarden bij 1 liggen, hoe beter de gelijkmatigheid.
Verblinding (UGR)
UGR staat voor Unified Glare Rating, een maat voor verblinding. Verblinding kan het zicht van spelers en toeschouwers belemmeren en moet daarom tot een minimum worden beperkt. Met asymmetrische lenzen, lichtkappen en slimme aansturing via systemen zoals LumosaTouch kan men ervoor zorgen dat het licht blijft waar het nodig is: op het veld.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Omgevingsimpact
Naast de kwaliteit van het licht op het veld, is het ook belangrijk om rekening te houden met de impact van de verlichting op de omgeving. Lichtvervuiling kan een probleem zijn voor omwonenden en de natuur. Daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat het licht niet in de ramen van omwonenden schijnt en dat de natuur rondom het terrein niet wordt verstoord.
Veld Afmetingen Volgens KNVB Normen
De KNVB hanteert specifieke afmetingen voor voetbalvelden, afhankelijk van het aantal spelers en de leeftijdscategorie. Deze afmetingen zijn essentieel voor een eerlijk en gestandaardiseerd spel.
- 11 tegen 11 (standaardveld):
- Minimaal: 100 x 64 meter
- Maximaal: 105 x 69 meter
- Internationaal: 105 x 68 meter
- 8 tegen 8 (O11-O12 pupillen):
- Minimaal: 60 x 42,5 meter
- Maximaal: 70 x 55 meter
- 7 tegen 7 (35+ en 45+):
- Minimaal: 60 x 42,5 meter
- Maximaal: 70 x 55 meter
- 6 tegen 6 (O8-O10 pupillen):
- 42,5 x 30 meter
- 4 tegen 4 (O7 pupillen):
- 30 x 20 meter
- 2 tegen 2 (O6 pupillen):
- 20 x 15 meter
Trainingsveld Afmetingen
Een volwaardig trainingsveld heeft de afmetingen van 100x64 meter met een uitloop van 4 meter rondom voor de veiligheid. Op een veld met dergelijke afmetingen kunnen wedstrijdsituaties goed nagebootst worden en ontstaat er beter inzicht in het spel. Op een dergelijk veld zijn compactere trainingsvormen altijd mogelijk.
Belijningen voor Andere Spelvormen
Op alle wedstrijdvelden behoudens het hoofdveld mogen de belijningen voor de andere spelvormen worden aangebracht. Deze andere voetbalbelijningen kennen geen beperking voor bespeling van de velden. Alle klassen en categorieën mogen op deze velden spelen. Dus ook bij uitwijken mogen de standaard teams op dit veld. Structureel mogen de standaard teams (eerste elftal mannen) niet op het veld maar incidenteel bij afgelasting van het hoofdveld of op aanwijzen van de KNVB wel.
Andere Veldvereisten
Naast verlichting en afmetingen zijn er nog andere eisen waaraan een voetbalveld moet voldoen om aan de KNVB-normen te voldoen.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Speelveldafzetting
Een speelveldafzetting is verplicht voor competitiewedstrijden van:
- Senioren mannen in standaardklassen en O21/O23 competities (divisies);
- Senioren vrouwen in de Eredivisie t/m de 1e klasse;
- Junioren in de landelijke Divisies 1 t/m 4 (bij JO19 t/m Divisie 2)
De KNVB adviseert om ook wedstrijden in de reserve hoofdklasse, de reserve eerste klasse, de reserve tweede klasse en de derde divisies van de landelijke junioren op een speelveld met afzetting te laten plaatsvinden. Afhankelijk van de grootte en wensen van de vereniging en de klasse waarin zij actief is, kan het nodig zijn meerdere velden van een afzetting te voorzien. Als vuistregel geldt: een tweede afgerasterde veld bij drie of meer teams in genoemde categorieën/klassen.
Doelen
Voor het 11 tegen 11-voetbal mogen geen verplaatsbare doelen gebruikt worden. Voor alle andere vormen wel, mits deze deugdelijk verankerd zijn. Het is verboden in doelen en -netten camera’s, microfoons, enzovoort aan te brengen.
Instructiezone/Coachvak
In het amateurvoetbal is op (kunst)grasvelden waar standaardelftallen (mannen senioren) hun competitie- en bekerwedstrijden spelen, een instructiezone verplicht. Hetzelfde geldt voor het (kunst)grasveld waarnaar een standaardelftal mogelijk moet uitwijken.
Ballenvangers
Ballenvangers moeten zich bevinden op tenminste 4 meter uit de grenslijnen van het speelveld. Beschouw ballenvangers als standaard onderdeel van de inrichting van een speelveld en plaats deze achter alle doelen. Niet alleen biedt dit de gelegenheid de bal snel weer in het spel te brengen, maar bovendien beperkt dit onveilige situaties voor de aanwezigen binnen en buiten het speelveld. Bij velden die haaks op elkaar liggen of in elkaars verlengde, kunnen gevaarlijke situaties ontstaan als de bal onverwacht in het andere veld terechtkomt. In een dergelijke situatie is het raadzaam om ballenvangers over de gehele breedte van het veld te plaatsen.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Reclameborden
Plaats reclameborden op tenminste 4 meter uit de grenslijnen. Van toepassing is de Nederlandse Reclame Code (zie www.reclamecode.nl). Elke reclame-uiting behoort in overeenstemming te zijn met de wet, de waarheid, de goede smaak en het fatsoen, en tevens naar vorm en inhoud niet strijdig te zijn met het algemeen belang, de openbare orde of goede zeden. Reclame mag niet nodeloos kwetsend zijn noch een bedreiging vormen voor de geestelijke of lichamelijke volksgezondheid. Zo is het maken van reclame voor tabaksproducten en alcoholhoudende dranken verboden (Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken en Tabakswet).
Scorebord en Wedstrijdklok
Plaats een wedstrijdklok of scorebord op tenminste 4 meter uit de grenslijnen. Denk bij het plaatsen van een wedstrijdklok en/of scorebord aan deze regels:
- De tijd moet automatisch stoppen na 45 minuten en na 90 minuten
- De klok moet bij aanvang van de tweede helft opnieuw kunnen starten.
- De tijd die de scheidsrechter bijtrekt, mag niet zichtbaar zijn.
Tribune
De afstand van de voorzijde van een tribune tot de grenslijnen van het speelveld is minimaal 4 meter. Het publiek mag vanaf de tribune niet rechtstreeks het speelveld - inclusief de uitloopruimte - kunnen betreden. Voorgaande geldt bij velden met een reglementair verplichte speelveldafzetting.
Lichtplannen Op Maat
Een lichtplan op maat is essentieel om aan de KNVB-normen te voldoen en de beste verlichting voor een specifiek veld te realiseren. Een lichtplan houdt rekening met de locatie, het veldtype en het gebruik. Bedrijven zoals Lumosa en Oostendorp Nederland zijn gespecialiseerd in het maken van lichtplannen op maat.
Factoren bij het Ontwerpen van een Lichtplan
Bij het ontwerpen van een lichtplan worden de volgende factoren in overweging genomen:
- De afmetingen van het veld: De afmetingen van het veld bepalen de hoeveelheid armaturen die nodig zijn om de vereiste lichtsterkte te bereiken.
- De locatie van het veld: De locatie van het veld is van invloed op de hoeveelheid omgevingslicht die aanwezig is en de mate van lichtvervuiling die moet worden voorkomen.
- Het type veld: Het type veld (bijvoorbeeld natuurgras of kunstgras) heeft invloed op de reflectie van het licht en de benodigde lichtsterkte.
- Het gebruik van het veld: Het gebruik van het veld (bijvoorbeeld trainingen of wedstrijden) bepaalt de vereiste lichtsterkte en gelijkmatigheid.
Voorbeelden van Lichtopstellingen
Hier zijn enkele voorbeelden van mogelijke lichtopstellingen voor voetbalvelden:
- Wedstrijdverlichting voor een standaard voetbalveld (100 x 64 meter): Bestaande uit 6 masten van 15 meter voorzien van 12 OptiVisionLED BVP528 armaturen. Na realisatie zal de gemiddelde verlichtingssterkte uitkomen op ca. 220 lux, met een gelijkmatigheid > 0,6.
- Wedstrijdverlichting voor een hoofdveld (105 x 69 meter): Bestaande uit 8 masten van 15 meter voorzien van 4 OptiVisionLED BVP528 en 8 OptiVisionLED BVP 528 armaturen. Na realisatie zal de gemiddelde verlichtingssterkte uitkomen op ca. 220 lux, met een gelijkmatigheid > 0,6.
Berekeningen Lichtwaarden
Om een lichtinstallatie te realiseren die voldoet aan de aanbevelingen van de KNVB, NOC*NSF en NSVV, bepalen we met welke samenstelling van armaturen en masten het beste resultaat voor je verlichting kan worden behaald. Geavanceerde software helpt ons een beeld te krijgen van het lichtniveau op een groot aantal punten binnen en buiten je sportveld. Waar zich de hoogste lichtwaarde bevindt, en waar de laagste, wordt meteen duidelijk uit de berekeningen van het programma (rood is laagste waarde, blauw is hoogste). Uit de verzameling berekende waarden worden de gemiddelde verlichtingssterkte en de gelijkmatigheid (gelijkmatigheid = laagste waarde / gemiddelde waarde) berekend. Vanzelfsprekend willen we altijd het meeste uit onze lichtconcepten halen. Wanneer gemiddelde verlichtingswaarden of gelijkmatigheden kunnen worden behaald die boven de aanbevolen normen liggen - zonder dat er meer of duurdere materialen nodig zijn - dan gaan we voor het beste.
LED-Verlichting: De Toekomst van Veldverlichting
LED-verlichting is de toekomst van veldverlichting. LED-lampen zijn energiezuiniger, hebben een langere levensduur en bieden een betere lichtkwaliteit dan traditionele verlichtingssystemen. Bovendien zijn LED-lampen duurzamer en verminderen ze de CO2-uitstoot.
Voordelen van LED-Verlichting
De overstap naar LED-verlichting voor jouw voetbalveld brengt veel voordelen met zich mee in vergelijking met conventionele armaturen:
- Energiebesparing: LED-lampen verbruiken minder stroom dan conventionele lichtbronnen, waardoor je energiekosten dalen.
- Langere levensduur: LED-lampen hebben een langere levensduur dan conventionele lichtbronnen, waardoor je minder vaak lampen hoeft te vervangen.
- Betere lichtkwaliteit: LED-lampen bieden een betere lichtkwaliteit dan conventionele lichtbronnen, waardoor het spel beter zichtbaar is voor spelers en toeschouwers.
- Duurzaamheid: LED-lampen zijn duurzamer dan conventionele lichtbronnen en verminderen de CO2-uitstoot.
- Directe Start: LED-verlichting kan direct worden gestart, zonder opwarmtijd.
- Programmeerbare Verlichtingsniveaus: LED-verlichting kan worden geprogrammeerd om de verlichtingsniveaus aan te passen aan de behoeften van het moment.
Subsidies voor LED-Verlichting
Er zijn verschillende subsidies beschikbaar voor sportverenigingen die willen overstappen op LED-verlichting. Je kunt tot 30% van je investering terug krijgen door middel van subsidies. Eén van de subsidies is de DUMAVA subsidie. Oostendorp Nederland zet alle kosten, subsidies en terugverdientijden voor je op een rij. Kies je voor lease met onderhoud? Of via een gemeentefonds?
Dispensatie Aanvragen
Mocht een veld om bepaalde redenen niet kunnen voldoen aan de normen en richtlijnen zoals beschreven in de brochure 'Kwaliteitsnormen voetbalaccommodatie', dan moet er dispensatie voor het betreffende veld aangevraagd worden. Dispensatie wordt niet zondermeer vergeven. Het is zinvol om tijdens de voorbereidingsfase al in contact te treden met de KNVB zodat zaken goed met elkaar afgestemd kunnen worden. Een dispensatie heeft vaak een tijdelijk karakter en heeft soms als consequentie dat er met bepaalde teams niet op het veld gespeeld kan worden. Als hierover met elkaar in het voortraject wordt gesproken dan is de kans op slagen groter doordat er gezamenlijk naar een oplossing gezocht kan worden. Een goede voorbereiding is het halve werk. Dispensatie voor een (kunst)grasveld kan worden aangevraagd via de afdeling Accommodatiezaken.
tags: #knvb #normen #veldverlichting