Voetbal is een sport die wekelijks door tienduizenden mensen met plezier wordt beoefend en bekeken. Echter, incidenten zoals verbale en fysieke agressie, discriminatie en wangedrag komen helaas voor en kunnen een grote impact hebben op betrokkenen. Om deze problemen aan te pakken, heeft de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (KNVB) verschillende meldpunten en ondersteuningsstructuren in het leven geroepen. Dit artikel geeft een overzicht van deze meldpunten en de beschikbare nazorg, met als doel het voetbal voor iedereen leuk en veilig te houden.
De KNVB Meldpunten: Een Overzicht
De KNVB heeft verschillende meldpunten waar incidenten kunnen worden gemeld, afhankelijk van de aard van het probleem. Deze meldpunten zijn essentieel voor het registreren van incidenten, het bieden van ondersteuning en het ondernemen van actie tegen ongewenst gedrag. Het is van groot belang dat er melding wordt gemaakt van wanordelijkheden op of om het veld. Uit ervaringen is gebleken dat er nog weinig gebruik wordt gemaakt van dit meldpunt, waardoor de KNVB niet op de juiste manier kan monitoren waar de wanordelijkheden voorkomen. Door dit wél te kunnen constateren kan er onderzoek gedaan worden naar het voorval en heeft de KNVB de mogelijkheid om eventueel over te gaan tot actie. Ook rondom wedstrijden van meidenteams vinden wanordelijkheden plaats. Meld dit, dan kunnen we het voetbal voor iedereen leuk en veilig houden.
Centrum Veilige Sport Nederland
Heeft u een vraag of melding van (vermoedelijke) overtredingen van regels of ongewenst gedrag? Dan kunt u contact opnemen met het Centrum Veilige Sport Nederland (CVSN). Hier kunt u terecht met vragen over (vermoedens van) doping, matchfixing, seksuele intimidatie, discriminatie, pesten en het niet respecteren van normen en waarden zoals respect en fair play.
Meldpunt Geweld en Sport
Is er een gewelddadig voorval op of rond het voetbalveld, zoals een vechtpartij of mishandeling? Dan kan de voetbalclub contact opnemen met het Meldpunt Geweld en Sport. Dit meldpunt biedt hulp en ondersteuning bij het overleggen met de KNVB en het doen van aangifte. Het Meldpunt Geweld en Sport is bereikbaar op nummer 0800 - 22 99 555. De hulplijn is uitsluitend bedoeld voor noodgevallen en is 24/7 bereikbaar.
Meldpunt Wanordelijkheden Voetbal
Is het geen noodgeval, maar wel een ander vervelend voorval? Dan kan de voetbalclub contact opnemen met het Meldpunt Wanordelijkheden Voetbal. Denk bijvoorbeeld aan een partijdige scheidsrechter of wangedrag langs de lijn. Voor wanordelijkheden op en rond het (zaal-)voetbalveld die niet op het wedstrijdformulier komen, is er het Meldpunt wanordelijkheden. Het kan bij dit meldpunt gaan om allerhande ergernissen in het amateurvoetbal; partijdige scheids- en grensrechters, slechte ontvangst, wangedrag langs de lijn, wedstrijden die net niet uit de hand lopen en meer van dit soort zaken.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Hulplijn Noodgevallen
Naast de specifieke meldpunten is er ook een hulplijn voor noodgevallen beschikbaar voor leden van de KNVB. Deze hulplijn is bedoeld voor acute situaties zoals vechtpartijen en mishandelingen en is 24 uur per dag bereikbaar. De hulplijn is een samenwerking tussen het ministerie van Veiligheid en Justitie en de KNVB, waarbij een particuliere alarmcentrale direct de telefoon opneemt.
Nazorg en Ondersteuning
De KNVB biedt diverse vormen van nazorg en ondersteuning aan slachtoffers van incidenten, waaronder scheidsrechters en andere betrokkenen.
Nazorg voor Scheidsrechters
Scheidsrechters spelen een cruciale rol in het voetbal en zijn helaas soms het doelwit van fysieke en/of verbale agressie. De KNVB biedt daarom uitgebreide nazorg om scheidsrechters te ondersteunen die te maken hebben gehad met een schokkende gebeurtenis. De KNVB werkt samen met 24/7, een partij die gespecialiseerd is in nazorg bij traumatische ervaringen. 24/7 biedt binnen vier uur nazorg aan scheidsrechters die te maken hebben gehad met een schokkende gebeurtenis. In tegenstelling tot Slachtofferhulp is de inzet van 24/7 niet afhankelijk van doorverwijzing door de politie.
Een schokkende gebeurtenis wordt gedefinieerd als een omstandigheid waarbij iemand in de uitoefening van zijn of haar functie wordt geconfronteerd met:
- Fysieke bedreiging of confrontatie met lichamelijk letsel ten gevolge van zinloos geweld of agressie.
- Een aangetaste lichamelijke of geestelijke gesteldheid als gevolg van zinloos geweld of agressie.
- Overlijden ten gevolge van zinloos geweld of agressie.
- Schrik, ongeloof, verbijstering en intense machteloosheid.
- (Doods)angst, lichamelijke (stress)reacties, apathie en gevoelloosheid.
Wanneer een melding van een schokkende gebeurtenis binnenkomt, schakelt de KNVB zo snel mogelijk met de betreffende scheidsrechter. Er wordt ingeschat of nazorg nodig en gewenst is. Vervolgens wordt in overleg met de landelijke coördinator scheidsrechterszaken het nazorgtraject via 24/7 gestart.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Juridische Bijstand via ARAG
Scheidsrechters die een SOIII- of BOS-opleiding hebben gevolgd en door de KNVB zijn ingepland op een door de KNVB georganiseerde wedstrijd, hebben mogelijk recht op juridische bijstand via het collectieve contract dat de KNVB heeft afgesloten met ARAG. ARAG bekijkt de mogelijkheden afhankelijk van de aard van het geweld of de bedreiging, de oorzaken en de gevolgen op korte en lange termijn. Is er geweld of een conflict op het veld en heb je direct juridische hulp nodig? Neem dan contact op met ARAG. We bekijken de mogelijkheden afhankelijk van de aard van het geweld of de bedreiging, de oorzaken en de gevolgen op korte en lange termijn. Je kunt een civielrechtelijke, strafrechtelijke of tuchtrechtelijke procedure starten.
Stappen na Geweld
Als een scheidsrechter slachtoffer is van fysiek geweld of bedreiging en niet verzekerd is via ARAG, biedt de KNVB nazorg via een speciale hulplijn in samenwerking met het ministerie van Veiligheid en Justitie. Daarnaast wordt aangeraden om aangifte te doen bij de politie en alle schade(kosten) te documenteren als bewijsmateriaal voor een eventuele schadeclaim.
Schadefonds Geweldsmisdrijven
Als de schade niet geclaimd kan worden bij de dader, bijvoorbeeld omdat de dader niet bekend is of financieel niet in staat is om de schadevergoeding te betalen, kan een beroep worden gedaan op het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Het schadefonds zal beoordelen of je een vergoeding krijgt en hoe hoog deze is.
Vertrouwenscontactpersoon
Iedereen moet kunnen voetballen in een veilige omgeving. Wanneer iemand zich onveilig voelt op de voetbalclub, bijvoorbeeld door ongewenste aanrakingen of opmerkingen, heeft diegene altijd het recht om ‘nee’ te zeggen. Voor hulp kan men terecht bij een vertrouwenscontactpersoon. Een vertrouwenscontactpersoon is het eerste aanspreekpunt bij situaties van seksuele intimidatie binnen een vereniging. De vertrouwenscontactpersoon luistert, informeert over mogelijke vervolgstappen, verzorgt de procesbegeleiding en adviseert de betrokken vereniging. Een vertrouwenscontactpersoon kan een melder ook koppelen aan een vertrouwenspersoon voor langdurige begeleiding.
Protocollen bij Incidenten
De KNVB heeft specifieke protocollen opgesteld voor verschillende soorten incidenten, zoals discriminatie, racisme en vuurwerk.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Protocol Discriminatie, Racisme en/of Bedreiging
Dit protocol is bedoeld voor scheidsrechters, aanvoerders en bestuurders van clubs en beschrijft de stappen die moeten worden genomen bij incidenten van racisme en discriminatie. Het protocol erkent dat voetbal mensen verbindt, maar ook kwetsbaar kan zijn voor kwetsende opmerkingen en gedragingen. Het doel is om wedstrijden uit te spelen, maar ook om in te grijpen wanneer de emoties te hoog oplopen. Het mooie van het voetbal is dat iedereen uit alle lagen van de bevolking elkaar kan tegenkomen op en rond het veld. Daarmee verbindt het miljoenen mensen. Dat betekent helaas ook dat het voetbal soms kwetsbaar is voor racisme en discriminatie. Zoals kwetsende opmerkingen door toeschouwers, spelers of teamofficials, of gericht aan scheidsrechters. Al deze mogelijke gevallen komen terug in dit protocol.
Protocol Vuurwerk
Vuurwerk op en langs het veld is (bij wet) verboden. Als er toch vuurwerk wordt afgestoken, is het niet de verantwoordelijkheid van de scheidsrechter om dit te stoppen. Scheidsrechters kunnen wel de thuisspelende vereniging verzoeken om degenen die vuurwerk afsteken te stoppen. Als de situatie gevaarlijk is, kan de wedstrijd worden stilgelegd. De scheidsrechter kan een rapportage indienen bij de afdeling tuchtzaken met vermelding van het soort vuurwerk, de betrokken partijen en de acties van de vereniging.
Het Belang van Melden
Het melden van incidenten en wanordelijkheden is van groot belang. Alle meldingen worden geadministreerd en bij meerdere klachten, in combinatie met eventuele tuchtzaken, wordt er contact opgenomen met de desbetreffende vereniging. Voor wanordelijkheden op en rond het (zaal-)voetbalveld die niet op het wedstrijdformulier komen, is er het Meldpunt wanordelijkheden. Om goed te kunnen optreden, is het van belang dat wanordelijkheden inzichtelijk zijn. Daarom is op deze pagina een webformulier beschikbaar waarop iedereen melding kan maken van wanordelijkheden op en rond het voetbalveld. Dit kunnen allerhande negatieve ervaringen zijn die niet direct opgelost hoeven of kunnen worden, maar wel ergernis opleveren. Op basis van deze meldingen kan de bond een dossier opbouwen, wat kan leiden tot de inzet van een waarnemer of een gesprek met de vereniging. De melding op het webformulier kan eventueel anoniem door de velden met persoonsgegevens open te laten. De melding wordt geregistreerd en in behandeling genomen, waarbij de inschatting wordt gemaakt of er direct actie nodig is of dat de melding wordt meegenomen in het dossier van de vereniging. Ook kan besloten worden om de melding voor te leggen aan de aanklager van de KNVB. Het is niet de bedoeling meldingen te maken over zaken rondom spelregels, zoals wel of geen buitenspel, wel of geen doelpunt of een partijdige scheidsrechter.
De Risicoaanpak van de KNVB
Het traject van het vervolgproces van de risicoaanpak kent fases. Het gaat hierbij om het monitoren, duiden, sturen en straffen. Verenigingen die aanzienlijk progressie hebben geboekt en gedurende het traject zijn opgebloeid, worden niet meer aangemerkt als potentieel risicogeval.
Fase 1: Monitoren
Het proces begint bij het monitoren van waar en bij welke verenigingen er zaken aan de orde zijn. Elk weekend ontvangt de KNVB uit verschillende hoeken signalen en feedback. Denk hierbij aan verenigingsfunctionarissen, toeschouwers, spelers, KNVB-officials, verenigingsadviseurs en andere betrokkenen. Bij het monitoren van deze input gaat de KNVB zeer zorgvuldig te werk. In de beoordelingen worden verschillende zaken meegenomen, zoals de ernst van de melding, mogelijke open tuchtzaken en punten van gesloten tuchtzaken. De KNVB bepaalt vervolgens wat de vervolgactie gaat worden.
Fase 2: Duiden
De signalen van wanordelijkheden zijn inmiddels zo duidelijk geworden dat de vereniging in de tweede fase belandt: het duiden van de situatie. Voor de vereniging is dit het moment dat zij zelf actie dient te ondernemen om de bewuste wanordelijkheden aan te pakken. Het duiden gebeurt door middel van een gesprek tussen de KNVB en het verenigingsbestuur. In dit gesprek wordt de ernst van de problematiek besproken en wordt er benadrukt dat er prioriteit gegeven moet worden aan een oplossing. Dit gebeurt middels een plan van aanpak, dat de vereniging houvast biedt om het proces zo secuur mogelijk te doorlopen. Afhankelijk van de aard van de zaken wordt er passende hulp geboden. De KNVB houdt een periode van drie maanden aan waarin de vereniging aanzienlijk stappen dient te hebben gezet in verbetering van de situatie om terug te gaan naar de fase van het monitoren.
Fase 3: Sturen
Wanneer in die drie maanden onvoldoende voorgang is geboekt belandt de vereniging in de fase van het sturen. Waar hiervoor de vereniging zelf leidend was om het plan van aanpak in goede banen te leiden, neemt nu de KNVB de sturing over. De vereniging zorgt ervoor dat het plan uitgedragen wordt binnen de vereniging. Leden, vrijwilligers, ouders en andere betrokkenen zijn op de hoogte van de ernst van de zaak en vervullen een rol bij de uitvoer van het plan om de vereniging gezond te maken. In de drie maanden waarin de vereniging de fase van sturen doorloopt is er intensief contact tussen het verenigingsbestuur en de KNVB en legt de vereniging verantwoording af over de vorderingen. Ook de consequenties van een mogelijke verkeerde afloop worden besproken. Tijdens een eindgesprek wordt bepaald of een vereniging dusdanig veel vooruitgang heeft geboekt dat zij het risicotraject mag verlaten.
Fase 4: Straffen
Heeft ook de sturende aanpak onvoldoende effect teweeggebracht, dan ziet de KNVB zich genoodzaakt om over te gaan tot het straffen van de vereniging. Deze fase kan ook wel gezien worden als de laatste waarschuwing. Hierbij neemt de KNVB in ogenschouw dat de opgelegde straf passend is voor de situatie waarin de vereniging zich bevindt. Ook hierin geldt dat er maatwerk geboden dient te worden. De KNVB kan besluiten om een deelstraf uit te delen. Hierbij moet gedacht worden aan het schorsen van bepaalde spelers of van een team door deze uit de competitie te halen. Daarnaast kan besloten worden om het lidmaatschap van de gehele vereniging bij de KNVB op te zeggen.
Preventie en Oplossingen
Ondanks de maatregelen, neemt het geweld bij amateurvoetbalwedstrijden niet af. Dat blijkt uit cijfers van de KNVB. Het aantal wedstrijdstakingen door wanordelijkheden, overtredingen en schorsingen van teams is zelfs toegenomen ten opzichte van de periode vóór corona. Volgens Braam is de hernieuwde vrijheid onder voornamelijk jongeren sinds het einde van de pandemie in 2022 hier een mogelijke verklaring voor. "Toen de stadions weer opengingen voor publiek, zagen we een toename in geweld."
Halt-trainingen
Na de dood van Richard Nieuwenhuizen in 2012 voerde de KNVB een ‘zerotolerancebeleid’ in. Binnen dit beleid werden spelers die de fout in gingen direct zwaar gestraft met bijvoorbeeld een lange schorsing. Volgens Braam is er sinds 2016 meer sprake van maatwerk, om mensen een tweede kans te geven. Zo werken de KNVB en Halt - een instantie die jeugdcriminaliteit wil voorkomen, terugdringen en bestraffen - sinds 2016 samen om geweldsincidenten op het voetbalveld tegen te gaan. Naar aanleiding van een incident volgt een speler een eendaagse training. Een speler volgt training 1 naar aanleiding van een incident met handelingen zoals trappen, duwen, stoten of beledigen. Training 2 wordt ingezet bij een zware overtreding, zoals geweld, bedreiging, spugen, discriminatie of racisme. Het doel van de training is om ongewenst gedrag te vervangen door positief, sportief gedrag, door middel van kennis en vaardigheden.
Hoewel er tijdens de pandemie minder wedstrijden werden gespeeld, is er de laatste jaren alsnog een toename te zien in het aantal Halt-trainingen dat jonge voetballers volgden. Deze toename, is volgens Willem Lammerink, communicatieadviseur van Halt, een positief gegeven. “De zichtbaarheid van de samenwerking tussen Halt en de KNVB groeit, dus het aantal Halt-trainingen neemt ook toe.” Volgens Lammerink weten steeds meer voetbalverenigingen van het bestaan van de Halt-training waardoor de training ook meer gevolgd wordt.
De Rol van Voetbalclubs
Psycholoog Mark van Vugt vindt dat de voetbalclubs een belangrijke bijdrage hebben in het terugdringen van voetbalgeweld. “Clubs weten er altijd een geweldige show van te maken, met muziek en georganiseerd vuurwerk. Hier raken mensen opgefokt van. Voetbal is net een arena waarin mensen onder toezicht oorlogje kunnen voeren met elkaar.” Maar ook amateurvoetbal nemen veel mensen heel serieus, waardoor frustratie over regels snel ontstaat.
Preventieve Maatregelen
Pieter vindt het noodzakelijk het voetbalgeweld terug te dringen om het spel weer leuk te maken. “Clubs en organisaties moeten al van jongs af aan workshops en trainingen aanbieden, of zelfs onderdeel maken van het lidmaatschap, die gericht zijn op sportiviteit en het omgaan met agressie. Dit geldt niet alleen voor spelers, maar ook voor coaches en ouders.” Al heeft straffen niet Pieters voorkeur, hij beseft dat het onvermijdelijk is. “Het is soms noodzakelijk om de ernst van de situatie te benadrukken, en het dient als afschrikmiddel."
tags: #knvb #meldpunt #wanordelijkheden