Voetbal is meer dan alleen een spel; het is een bron van plezier en ontwikkeling, vooral voor jonge pupillen. De KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond) besteedt veel aandacht aan de jeugd, met name de JO6 tot en met JO12 (Jeugd Onder 6 tot en met Jeugd Onder 12) categorieën. Binnen deze categorieën staat spelplezier centraal, en de regels zijn afgestemd op de behoeften en ontwikkelingsfasen van de jonge spelers. Jongens en meisjes spelen samen, op kleinere velden en in kleinere teams, zodat ze vaker aan de bal komen, meer dribbelen, schieten, samenspelen en scoren. Dit artikel geeft een overzicht van de belangrijkste regels en richtlijnen voor de JO12, met aandacht voor de rol van de omgeving, het aanleren van koppen, en recente ontwikkelingen in spelregels en wedstrijdvormen.
De Omgeving: Een Belangrijke Factor
De omgeving van een jonge voetballer, bestaande uit ouders, teambegeleiders en andere vrijwilligers, speelt een cruciale rol in de sportbeleving van het kind. Het is essentieel dat deze omgeving goed op de hoogte is van de spelregels en andere relevante informatie, zodat het plezier en de ontwikkeling van de kinderen optimaal gestimuleerd kunnen worden. De KNVB heeft diverse documenten en infographics ontwikkeld om deze informatie te verspreiden.
De Rol van Ouders
Ouders zijn rolmodellen voor hun kinderen, zowel op het veld als daarbuiten. Een positieve houding ten opzichte van alle kinderen, vrijwilligers, scheidsrechters en tegenstanders is essentieel. Het is belangrijk dat ouders op de hoogte zijn van de spelregels en wedstrijdvormen waarin hun kind actief is. Daarnaast kunnen ouders actief bijdragen aan het verenigingsleven als vrijwilliger, bijvoorbeeld als coach, commissielid of bestuurder.
Koppen in het Voetbal: Veiligheid Voorop
Koppen is al lange tijd een onderdeel van het voetbalspel, maar er is steeds meer aandacht voor de mogelijke gevolgen van herhaaldelijk koppen voor de hersengezondheid van voetballers. Hoewel er nog geen onomstotelijk bewijs is dat koppen direct hersenschade veroorzaakt, wijzen onderzoeken erop dat herhaaldelijk koppen met grote impact en onvoldoende hersteltijd een potentieel risico kan vormen. Daarom neemt de KNVB voorzorgsmaatregelen en scherpt het beleid aan.
Maatregelen en Richtlijnen
De KNVB heeft de afgelopen jaren al verschillende maatregelen genomen om de veiligheid te vergroten en de kopbelasting te beperken. Zo spelen jeugdteams tot en met Onder 12 jaar op kleinere velden met lichtere ballen, en gelden er aangepaste spelregels, zoals indribbel en selfpass. Vanaf seizoen 2025/’26 worden aanvullende richtlijnen ingevoerd:
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
- Verantwoordelijkheid: Koppen blijft onderdeel van het voetbalspel, maar wordt verantwoord, technisch goed en veilig aangeleerd.
- Herstel en belasting: Het advies is om koptechniek één keer per maand te trainen, maar zeker niet meer dan één keer per week.
- Leeftijdspecifieke adviezen: Jeugdspelers tot Onder 12 jaar maximaal 5-10 kopballen per training, van Onder 12 tot Onder 19 jaar maximaal 5-12 kopballen; senioren maximaal 15 kopballen na een lange bal over meer dan 20 meter.
- Aangepaste spelregels binnen trainingsvormen: Minder lange ballen tijdens trainingen, meer het spel hervatten vanaf de grond, doorwisselen van posities.
- Rinus-trainersplatform: Via Rinus ontvangen trainers spel- en wedstrijdvormen en tips om koppen spelenderwijs en veilig aan te leren.
De KNVB volgt de wetenschappelijke ontwikkelingen op de voet en werkt samen met UEFA en FIFA om wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen te ontwikkelen die wereldwijd kunnen worden toegepast.
Spelregels en Wedstrijdvormen voor JO12
De spelregels voor JO12 zijn aangepast om beter aan te sluiten bij de ontwikkelingsfase van de pupillen. Hieronder een overzicht van de belangrijkste regels:
- Aftrap: De aftrap wordt genomen door één van de teams in het midden van het veld. Beide teams starten vanaf eigen helft.
- Terugspeelbal: Een terugspeelbal (gespeeld via een voet) mag niet door de keeper worden opgepakt. Wanneer dit wel gedaan wordt, wordt een waarschuwing gegeven. Bij herhaling van de overtreding volgt een indirecte vrije trap op negen meter afstand van de achterlijn.
- Achterbal: De achterbal wordt vanaf de grond genomen binnen het keepersgebied door de bal te passen of te schieten.
- Hoekschop: Hoekschoppen worden vanaf de hoekpunten van het speelveld genomen door de bal in te dribbelen of te passen. In beide gevallen, na indribbelen of inpassen, mag er direct worden gescoord door de speler die de hoekschop neemt.
- Doelpunt: Na een doelpunt vindt er een aftrap plaats door één van de teams in het midden van het veld. Beide teams starten vanaf eigen helft.
- Uitbal: Bij een uitbal wordt het spel hervat door in te dribbelen.
- Overtreding / scoringskans: Bij een overtreding wordt een vrije bal door de tegenpartij genomen.
- Time-out: De time-out vindt plaats halverwege iedere helft (tijdens een neutrale spelsituatie zoals een achterbal of uitbal). De time-out duurt ongeveer twee minuten en biedt de trainer de mogelijkheid kort terug te blikken, tips mee te geven en de spelers te stimuleren.
- Rust: Na 30 minuten.
- Keepersgebied: Het advies luidt om het keepersgebied te markeren op de zijlijn - ter hoogte van de zijkant van de 16 meter - met twee afwijkende kleur pionnen.
- Strafschop (9 meter): Tijdens de wedstrijd wordt een strafschop alleen gegeven bij het ontnemen van een duidelijke scoringskans.
Wedstrijdvormen
De Onder 8 tot en met Onder 10-pupillen spelen op een verkleind kwartveld (42,5m x 30m) 6 tegen 6 wedstrijden. Deze duels worden begeleid door een spelbegeleider die de spelers zoveel mogelijk de ruimte geeft het spel zelf te ontdekken en daar waar nodig fluit om de spelregels uit te leggen. De Onder 11- en Onder 12-pupillen spelen op een versmald half veld (64m x 42,5m) 8 tegen 8 wedstrijden.
Arbitrage
De rol van de arbitrage verschilt in de diverse leeftijdscategorieën. Bij de 6 tegen 6 wedstrijdvorm wordt de voortgang van het spel bewaakt door een zogenoemde spelbegeleider. Bij de 8 tegen 8 wedstrijdvorm is er een pupillenscheidsrechter aanwezig die de leiding heeft over het spel. De KNVB Academie heeft de opleiding spelbegeleider/pupillenscheidsrechter ontwikkeld.
Vernieuwde Spelregels en Pilots
De KNVB is voortdurend bezig met het evalueren en verbeteren van de spelregels en wedstrijdvormen. In het seizoen 2025/'26 worden vernieuwde spelregels toegepast bij de O13 en O14 categorie B (jongens en meiden) en MO13 categorie A. Het gaat om de zelfpass, indribbelen, tijdstraf en vliegend wisselen. Nieuw in 2025/'26 is dat een uitbal wordt genomen door in te dribbelen in plaats van in te trappen. Dit sluit aan bij de wedstrijdvorm 8- tegen-8 en wat jongere spelers al gewend zijn.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Pilot Optimale Wedstrijdvorm O13
Naast de uitbreiding van de pilot vernieuwde spelregels wordt ook onderzoek gedaan naar de optimale wedstrijdvorm bij de O13. Vanaf seizoen 2025/’26 worden de landelijke bekercompetities in divisie 1 en 2 voor O13 gespeeld in de 9 tegen 9 vorm, met de doelen op de 16-meterlijn. Deze competities dienen als pilotfase in een officiële setting. Op basis van de resultaten ut deze pilot besluit de KNVB over een eventuele bredere invoering in het reguliere competitievoetbal vanaf seizoen 2026/’27.