De KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond) streeft ernaar om het jeugdvoetbal in Nederland continu te verbeteren. Een belangrijk onderdeel hiervan is het jeugdvoetbalbeleidsplan (JVBP), dat als leidraad dient voor verenigingen om het jeugdvoetbal op een gestructureerde en effectieve manier te organiseren. Binnen dit beleidsplan speelt de ontwikkeling van spelers in de leeftijdscategorie JO12 (Jeugd Onder 12) een cruciale rol. Dit artikel belicht de belangrijkste aspecten van het KNVB Jeugdplan JO12, met speciale aandacht voor de doorlopende leerlijn, de visie op talentontwikkeling en de praktische implementatie binnen verenigingen.
De Noodzaak van een Gestructureerd Jeugdvoetbalbeleid
In de huidige maatschappij is het van groot belang dat kinderen voldoende bewegen en zich motorisch goed ontwikkelen. Onderzoek toont aan dat de fitheid en motorische vaardigheden van kinderen de laatste jaren zijn afgenomen. Kracht, lenigheid, hand-oogcoördinatie en loopsnelheid zijn minder ontwikkeld, wat kan leiden tot een verhoogd risico op blessures. Een goede motorische ontwikkeling, gestimuleerd door gevarieerd bewegen, is essentieel voor de algehele ontwikkeling van kinderen, zowel fysiek als mentaal.
Het KNVB Jeugdplan speelt in op deze ontwikkeling door verenigingen te ondersteunen bij het creëren van een omgeving waarin jeugdspelers zich optimaal kunnen ontwikkelen. Dit vraagt om een gemeenschappelijke visie en aanpak, vastgelegd in een jeugdvoetbalbeleidsplan.
De Doorlopende Leerlijn: Een Rode Draad voor de Ontwikkeling
Een cruciaal element van het KNVB Jeugdplan is de doorlopende leerlijn. Deze leerlijn beschrijft en concretiseert de ontwikkelingsdoelen per leeftijdscategorie, van de jongste pupillen (O6) tot de oudste jeugdspelers (O19). Door een doorlopende leerlijn te hanteren, is de trainer zich bewust van de voorwaarden waaronder spelers zich optimaal kunnen ontwikkelen en gemotiveerd zijn. De coach moet hierbij zorgen voor:
- Voldoende structuur
- Een positieve benadering
- Individuele aandacht: gezien en gekend worden
- Ruimte voor eigen initiatief en zelf keuzes maken
- Succesbeleving mogelijk maken
De doorlopende leerlijn dient als leidraad voor de begeleiding van jeugdspelers, die op voetbaltechnisch, tactisch en sociaal-emotioneel gebied grote ontwikkelingen doormaken. Het biedt trainers/coaches op elke leeftijd houvast. Vanaf een jaar of acht ontwikkelen kinderen sociale vaardigheden waardoor ze kunnen samenwerken en relaties aangaan. Dat is belangrijk binnen een teamsport als voetbal. Ook vertonen ze een toenemende mate van onafhankelijkheid, laten ze steeds meer een eigen mening horen en claimen ze meer eigen verantwoordelijkheid.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Veiligheid, Plezier en Optimale Ontwikkeling: De Kernwaarden
Binnen het KNVB Jeugdplan staan drie kernwaarden centraal: veiligheid, plezier en optimale ontwikkeling.
- Veiligheid: Jeugdspelers moeten zich veilig voelen binnen de vereniging. Dit betekent dat er duidelijke regels en afspraken zijn, dat de omgeving structuur biedt en dat kinderen fouten mogen maken.
- Plezier: Om plezier te beleven is naast een veilige basisomgeving een positieve benadering en succesbeleving nodig. Een positieve benadering betekent dat de jeugdspeler positief gestimuleerd wordt bij alles wat hij of zij doet en complimenten krijgt voor de inzet. Succesbeleving ervaart de speler als hij of zij merkt dat je door te oefenen en inzet te tonen beter kunt worden en dat dat ook gezien en erkend wordt.
- Optimale Ontwikkeling: Jeugdspelers ontwikkelen zich optimaal binnen een veilige omgeving waar de speler plezier beleeft en handelingen zelf uit kan proberen en keuzes kan maken. Om te kunnen voetballen en tot prestaties te komen, hebben spelers voetbaltechnische, tactische én sociale vaardigheden nodig.
Praktische Zaken en Teamafspraken
Naast de pedagogische aspecten omvat het KNVB Jeugdplan ook praktische zaken die geregeld moeten worden. Denk hierbij aan:
- Wie is het aanspreekpunt voor de kleding en materiaal binnen de vereniging?
- Wat zijn de afspraken over op tijd komen, het afmelden en vervoer?
- Welke afspraken gelden voor het gebruik van kleding, ballen en andere materialen?
- Welke voetbalafspraken maken (denk aan het wisselbeleid, doelen?)
- Gedragsafspraken: hoe gaan we met elkaar om?
Om dit soort zaken goed te regelen is een jeugdvoetbalbeleidsplan (JVBP) nodig. Een jeugdvoetbalbeleidsplan is een leidraad voor het jeugdkader, om zowel op bestuurlijk als begeleidend niveau het jeugdvoetbal goed te kunnen organiseren.
De Inhoud van het Jeugdvoetbalbeleidsplan: Missie, Organisatie en Voetbal
Het jeugdvoetbalbeleidsplan bestaat uit drie hoofdonderdelen:
- Missie & Visie: Dit onderdeel beschrijft de identiteit en de ambities van de vereniging. Wie willen we zijn en wat willen we bereiken? Hoe gaan we met elkaar om binnen de vereniging? Als je het goed voor elkaar wilt hebben op en rond het veld, dan moet je eerst met elkaar de richting bepalen. Daarom begint het jeugdbeleidsplan met het bepalen van de missie en visie van de vereniging en de jeugdopleiding. In het verlengde daarvan worden ook de kernwaarden en doelstellingen vastgesteld. Zodoende wordt bepaald: waar sta je voor en wat wil je bereiken?
- Organisatie: Dit onderdeel beschrijft hoe de vereniging is georganiseerd om de doelstellingen te realiseren. Hoe ziet de vereniging er nu uit, hoe worden de financiële zaken geregeld en hoe worden de zaken rondom de accommodatie en materialen georganiseerd?
- De Inhoud: Voetballen: Dit onderdeel beschrijft de visie op jeugdvoetbal en de manier waarop de jeugd leert voetballen. Als de visie op jeugdvoetbal van een vereniging is vastgesteld, voor welke speelwijze wordt er dan gekozen? Hoe moet de jeugd leren voetballen? Dat vertaalt de club naar de praktijk: hoe ziet de training eruit, hoe worden wedstrijden benaderd, hoe is de begeleiding van jeugdspelers en, niet te vergeten, hun ouders?
Stappenplan voor het Schrijven van een Jeugdvoetbalbeleidsplan
Het schrijven van een jeugdvoetbalbeleidsplan kan worden opgedeeld in drie fasen:
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
- Het werkproces vaststellen (missie en visie);
- De inhoud van het jeugdvoetbalbeleidsplan bepalen (organisatie);
- Het jeugdvoetbalbeleidsplan in de praktijk brengen (de inhoud: voetballen).
Dit stappenplan is ook toepasbaar voor verenigingen die al over een jeugdvoetbalbeleidsplan beschikken. De stappen die al zijn gezet, kunnen worden overgeslagen. Andere onderdelen kunnen worden toegevoegd. Wat wil de vereniging met het jeugdvoetbal bereiken? Wie zijn daarvoor nodig en hoe zijn de juiste mensen te vinden? Hoe moeten deze trainers en coaches begeleid worden?
Het Belang van Houvast voor Jeugdtrainers en Coaches
Een jeugdvoetbalbeleidsplan geeft houvast aan jeugdtrainers, coaches en leiders, omdat hierin de visie van de vereniging op het jeugdvoetbal beschreven staat met daaraan gekoppeld de ‘rode draad’, die te volgen is bij het opleiden van jeugdvoetballers. Wanneer de vereniging deze visie op (jeugd)voetbal niet bepaalt, dan werkt dat door in de manier waarop er wordt getraind en wedstrijden gespeeld worden.
Beschrijf in het jeugdplan ook hoe binnen de jeugdafdeling met de verschillende doelgroepen moet worden omgegaan. Het is in het belang van alle jeugdvoetballers dat we ons realiseren dat het bijna onmogelijk is om - zeker op jonge leeftijd - al voorspellingen te doen over hun eindniveau en dat we begrijpen wat dit betekent voor het scouten en (niet-)selecteren van kinderen.
Talentherkenning en -ontwikkeling: Een Nieuwe Koers
De KNVB is voortdurend bezig met het verbeteren van de talentherkenning en -ontwikkeling in het jeugdvoetbal. Met ingang van het seizoen 2022/’23 is het Jeugdplan Nederland Future Traject Jongens av (JPN Future Traject Jongens av) in de plaats gekomen van het Jeugdplan Nederland Jongens (JPN Jongens). In dit nieuwe traject ligt de focus niet meer op spelers die nu al (letterlijk en figuurlijk) boven de rest uitsteken en opvallen omdat ze op dit moment voetballend, fysiek of mentaal verder zijn dan anderen, maar juist op spelers van O12 tot en met O15 die ondanks hun potentie nog niet volledig tot bloei komen.
Het JPN Future Traject Jongens av had drie belangrijke doelen:
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
- Het bieden van een uitdagend programma voor alle deelnemende spelers.
- Het stimuleren van voetbalonderzoek naar onderwerpen zoals het geboortemaandeffect, de invloed van vroege en late fysieke ontwikkeling en de instroom van spelers op latere leeftijd.
- Het inspireren en beïnvloeden van amateur- en betaald voetbalclubs om een bredere kijk te ontwikkelen op talentherkenning.
Hoewel de doelen grotendeels zijn gerealiseerd, waardevolle inzichten zijn opgedaan en er erg goed werk is geleverd door alle medewerkers en vrijwilligers, is geconcludeerd dat een nieuwe koers, met meer impact en bereik, beter past. Dit betekent dat het JPN-programma bij de jongens stopt per 1 juli 2025 en verder gaat in een andere vorm. Het programma voor de meiden blijft gewoon doorgaan, met voortdurende aandacht voor verdere optimalisatie.
Samen met amateurverenigingen en betaald voetbalorganisaties wordt de nieuwe koers ingericht, met als doel om nog meer impact op het voetballandschap te gaan realiseren op de domeinen talentherkenning en -ontwikkeling, en in het bijzonder op de thema's laatrijpe spelers en het geboortemaandeffect.