De Nederlandse voetbalwereld is constant in beweging. Competitiestructuren veranderen, clubs fuseren of verdwijnen, en het aantal leden fluctueert. De KNVB, als de overkoepelende organisatie, houdt deze ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Recentelijk is er een daling in het aantal inschrijvingen bij de KNVB geconstateerd. Dit artikel onderzoekt de mogelijke oorzaken van deze daling, waarbij we rekening houden met diverse factoren zoals fusies, clubopheffingen, de verschuiving van zondag- naar zaterdagvoetbal, en bredere maatschappelijke trends.
Voetbal in Nederland: Een Overzicht
In Nederland zijn er een groot aantal voetbalclubs die deelnemen aan verschillende competities. Het amateurvoetbal is sterk georganiseerd, met een piramidestructuur die teruggaat tot het einde van de 19e eeuw. De KNVB speelt een cruciale rol in het organiseren van deze competities en het waarborgen van de kwaliteit van het voetbal.
Aantal Clubs en Teams
In het seizoen dat voorafging aan het schrijven van dit artikel telde Nederland 2.341 veldvoetbalclubs, een lichte daling ten opzichte van de 2.357 clubs in het voorgaande seizoen. Deze clubs brachten samen 2.219 teams op de been in de standaardcompetities, inclusief zes beloftenteams.
Fusies en Clubopheffingen
Een belangrijke factor die het aantal clubs beïnvloedt, is het ontstaan van fusieclubs en samenwerkende seniorenafdelingen (SSA’s). Er ontstonden zes nieuwe fusieclubs - De Middenpeel, OWZ’24, PEC’20, Sporting Adrichem, SVEB-Sporting ST en FC Zuidwolde - waarin 12 clubs zijn opgegaan. Tegelijkertijd zijn er netto 9 teams verdwenen doordat clubs zich niet meer hebben ingeschreven voor een standaardcompetitie (22 weggevallen clubs, tegen 13 clubs die het weer proberen dit seizoen). Opvallend is de afname van het aantal clubs met zowel een zaterdag- als een zondagteam: van 65 naar 44.
Daarnaast zijn er clubs die volledig van het toneel zijn verdwenen, zoals FC Ankaraspor, Black Boys, DHSC, IASON, OSO, SC Overamstel en Te Werve, die zijn opgeheven. Hoewel FC Hilversum en Wilhelmina’08 nog niet officieel zijn opgeheven, hebben ze geen enkel team meer in competitie.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Verschuiving van Zondag naar Zaterdag
Een significante trend is de verschuiving van clubs die op zondag speelden naar de zaterdag. Opnieuw 35 clubs hebben de zondag verruild voor de zaterdag, waardoor het aantal clubs dat op zaterdag speelt dit seizoen voor het eerst duidelijk in de meerderheid is. Deze verschuiving is al zo'n 15 jaar gaande.
Nieuwe Clubs
Er is één heel nieuwe club bijgekomen (SV De Dem), maar dit is een directe voortzetting van het failliete EHC.
Oorzaken van de Daling in Inschrijvingen
De daling in het aantal inschrijvingen bij de KNVB kan worden toegeschreven aan een combinatie van factoren.
Vergrijzing en Gebrek aan Vrijwilligers
Een van de grootste uitdagingen voor veel amateurclubs is de vergrijzing en het gebrek aan vrijwilligers. Veel clubs uit kleinere dorpen zijn niet meer in staat om een representatief eerste elftal op de been te brengen. Ook in grotere steden zijn er verenigingen die zich meer richten op het recreatieve aspect van voetbal, wat kan leiden tot minder competitieve teams en minder inschrijvingen.
Maatschappelijke Veranderingen
Maatschappelijke veranderingen spelen ook een rol. De individualisering en de toename van andere vrijetijdsbestedingen concurreren met het traditionele voetbal. Jongeren hebben meer keuzes en zijn minder geneigd om zich langdurig aan een sportclub te binden.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Financiële Problemen
Financiële problemen kunnen ook een oorzaak zijn van de daling in inschrijvingen. Clubs met minder leden hebben minder contributieopbrengsten, wat kan leiden tot bezuinigingen op bijvoorbeeld trainers en materialen. Dit kan de aantrekkelijkheid van de club verminderen en leiden tot een verdere daling van het aantal leden.
Geweld op en Rond de Velden
Geweld op en rond de velden is een hardnekkig probleem in het amateurvoetbal. Hoewel de KNVB verschillende actieplannen heeft gelanceerd om dit probleem aan te pakken, blijft het een punt van zorg. Geweld kan leiden tot een negatieve sfeer en ervoor zorgen dat mensen afhaken.
De KNVB heeft in het verleden diverse maatregelen genomen om het geweld op en rond de velden te beteugelen, maar de effectiviteit hiervan is wisselend gebleken. Er is een herhaling van zetten, waarbij hoopgevende signalen uit Zeist vaak worden weersproken door de realiteit op de velden.
Voorbeelden uit het Verleden
- 1995: Strengere straffen tegen spelers en teams die een scheidsrechter te lijf gaan, lijken effectief. Er wordt gedacht aan een daling van 10 tot 20 procent van het totale aantal molestaties.
- 1999: Het lik-op-stuk beleid en zwaardere straffen blijken effectieve middelen. Molestatiecommissies bezoeken probleemclubs om maatregelen te bespreken, en een gedragsconvenant wordt ondertekend door meer dan de helft van alle clubs.
- 2001: Minder molestaties bij het amateurvoetbal dankzij het lik-op-stukbeleid en de werkzaamheden van de molestatiecommissies. Er wordt een proef gedaan met de identiteitskaart (spelerspas).
- 2002: Het aantal bondsscheidsrechters in het amateurvoetbal is gehalveerd door verbaal en fysiek geweld. Ongeveer driekwart van de amateurwedstrijden wordt door een lid van de thuisspelende club gefloten, wat leidt tot een te rooskleurig beeld van de KNVB-cijfers.
- 2003: Het geweld op de voetbalvelden in district West II van de KNVB loopt sterk terug dankzij een hardere aanpak van de daders en hun clubs en een betere begeleiding, instructie en controle door de bond.
- 2006: Volgens de KNVB neemt het geweld in het amateurvoetbal af, maar de scheidsrechters hebben niet het gevoel dat het veiliger is geworden. Slechts zestien procent van de wedstrijden wordt door KNVB-scheidsrechters gefloten, waardoor veel incidenten niet in beeld zijn.
- 2008: Minder geweld op de voetbalvelden in district West II dankzij de inspanningen van de KNVB, zoals een verbod bij de jongste jeugd om te protesteren bij de arbiter, 'fair play'-beleid en het scherp in de gaten houden van clubs en competities.
- 2010: Veel onbestrafte incidenten in het amateurvoetbal. De cijfers van de voetbalbond geven een sterk vertekend beeld, omdat excessen die niet worden gemeld zich voornamelijk voordoen op laag niveau waar elk weekeinde 26.000 wedstrijden worden geleid door clubscheidsrechters.
Recente Ontwikkelingen
In het najaar van 2012 daalde het aantal excessen van 256 naar 211, een daling van 18%. Deze daling is volgens de bond vooral te danken aan het nieuwe excessenbeleid dat vorig seizoen is ingezet. De doorgevoerde strafverzwaring heeft een afschrikkende werking gehad, en een meer geïndividualiseerde aanpak van de tuchtrechtspraak heeft gezorgd voor een verschuiving van collectieve naar individuele excessen.
Echter, een analyse van de cijfers per district laat zien dat het aantal geregistreerde excessen in sommige districten sterk is gedaald, in andere juist sterk is gegroeid, terwijl het in één district min of meer stabiel is gebleven. Dit roept vragen op over de effectiviteit van het KNVB-beleid in de verschillende regio's.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
De Voetbalpiramide: Een Historisch Perspectief
De Nederlandse voetbalpiramide heeft een lange en complexe geschiedenis. Vanaf 1888 is de competitiestructuur vrijwel voortdurend veranderd. In grote lijnen zijn zeven verschillende periodes te onderscheiden.
Periode 1: De Basis (1888-1918)
In de eerste jaren was er slechts één competitie, een eerste klasse met clubs uit Haarlem, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. In 1890 werd voor het eerst een 2e klasse ingesteld. In 1893 startte de eerste competitie in Oost Nederland, met deelname van drie clubs. Vanaf 1894 kreeg ook het noorden een eigen competitie. Tot ongeveer 1930 ontstonden vele afdelingsbonden, die regionale competities organiseerden onder de vlag van de KNVB.
Periode 2: Groei en Verzuiling (1918-1940)
Na de eerste wereldoorlog groeide voetbal uit tot een grote volkssport, en de piramide werd uitgebreid. De verzuiling had steeds meer invloed op het voetballandschap. In 1926 deed de NASB, de bond van de socialisten, zijn intrede, en in 1929 de CNVB, de protestants christelijke bond.
Periode 3: Fusie en Noodcompetities (1940-1954)
Gedwongen door de oorlogsomstandigheden vond er in de zomer van 1940 een fusie plaats tussen de KNVB en de bonden van de verschillende zuilen (RKF, CNVB, NASB en NVF). De verschillende bloedgroepen hadden wel zo hun wensenlijstje. De katholieken hoefden niet op zondag voor 12 uur te spelen, en de protestanten vererven het recht op niet op zondag te hoeven spelen.
Periode 4: De Opkomst van het Profvoetbal (1954-1971)
In 1954 stapte Nederland over op het profvoetbal. Na een korte periode waarin naast betalingen in de 1e klasse van de KNVB ook profclubs actief waren in een wilde profbond (NBVB), werd in november 1954 gestart met vier 1e klassen die het betaalde voetbal vormden. In 1956 werd ook voor het eerst gespeeld om het amateurkampioenschap.
Periode 5: Sanering en Stabilisatie (1971-1996)
Door een forse sanering werd het aantal profclubs verder teruggebracht, en de Tweede Divisie verdween. De amateurkampioen had niet meer automatisch het recht om te promoveren. In 1974 werd op zondag de hoofdklasse ingevoerd boven de 1e klasse.
Periode 6: Regionalisering en Hervorming (1996-heden)
In 1996 gingen alle regionale afdelingsbonden op in de KNVB. Daardoor kwamen er niveaulagen bij onder de 4e klasse. Het verschil per district en wedstrijddag hoeveel. Het aantal districten nam aanvankelijk ook toe tot negen.
Gemeentelijk Sportbeleid: Een Lokale Kijk
Het gemeentelijk sportbeleid speelt een belangrijke rol in het ondersteunen van sportverenigingen en het bevorderen van sportparticipatie. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het aanbieden van sportvoorzieningen en het stimuleren van een gezonde leefstijl.
Uitgangspunten van het Gemeentelijk Sportbeleid
- Sport is een belangrijk onderdeel van het welzijnsbeleid.
- Sport heeft een overlap met andere beleidsterreinen, zoals onderwijs, gezondheid en sociale cohesie.
- De gerealiseerde buitensportvoorzieningen dienen in stand gehouden te worden.
- Er moet aandacht zijn voor evenwicht in aandacht, maatregelen en middelen voor de kernen.
- De gemeente dient alles in het werk te stellen om de levensvatbaarheid van verenigingen in stand te houden.
Uitdagingen voor Gemeenten
- Demografische ontwikkelingen en de vraag naar sportvoorzieningen.
- Het in stand houden van objectief "overtollige" voorzieningen.
- Het vinden van een balans tussen privatisering en gemeentelijke verantwoordelijkheid.
- Het omgaan met de steeds verder gaande individualisering.
Mogelijkheden voor Gemeenten
- Clustering van sportvoorzieningen.
- Het aanbieden van flexibele huurcontracten.
- Het stimuleren van samenwerking tussen verenigingen.
- Het betrekken van het bedrijfsleven en de inwoners van de kernen bij het sportbeleid.
Specifieke Sporttakken: Hockey, Tennis en Voetbal
De problematiek rondom sportvoorzieningen en ledenaantallen verschilt per sporttak. Hieronder een overzicht van de specifieke uitdagingen en mogelijkheden voor hockey, tennis en voetbal.
Hockey
Voor de hockeysport is het relatief gemakkelijk om keuzes te maken. De huidige accommodatie kan voorlopig uit de voeten, maar er zijn wel uitdagingen zoals een diepe greppel aan een kant van het complex en problemen met parkeren.
Tennis
Bij tennis is er sprake van aanpassingen aan de accommodaties. Gemeenten kunnen voordelen behalen op het gebied van investeringen door over te stappen op kunstgrasbanen. Er zijn echter ook uitdagingen, zoals het omgaan met verenigingen die over een overaanbod aan banen beschikken en het ondersteunen van verenigingen met een minder goede financiële toestand.
Voetbal
Voor voetbalverenigingen is het voorzieningenniveau vaak krap. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het reguliere onderhoud van de voetbalvelden, maar er zijn ook uitdagingen, zoals het omgaan met verenigingen die kampen met ondercapaciteit en het vinden van een oplossing voor "overtollige" velden.
tags: #knvb #inschrijvingen #daling #oorzaken