Ondanks de vele campagnes en maatregelen die de KNVB de afgelopen jaren heeft genomen, blijft geweld in het amateurvoetbal een hardnekkig probleem. Nieuwe cijfers tonen aan dat het aantal incidenten op en rond de velden zelfs is toegenomen. Dit artikel onderzoekt de statistieken, oorzaken en mogelijke oplossingen voor dit groeiende probleem.
Toename van incidenten
Het seizoen 2023/2024 laat een zorgwekkende stijging zien in verschillende categorieën:
- Rode kaarten: Scheidsrechters trokken 12.226 keer rood, een stijging van 673 ten opzichte van het voorgaande jaar.
- Gestaakte wedstrijden: Er werden 1864 wedstrijden gestaakt vanwege wanordelijkheden, een toename van 186 wedstrijden.
- Tuchtzaken: Het aantal incidenten dat leidde tot zware tuchtzaken steeg met 10 procent naar 3501, bijvoorbeeld over fysiek of verbaal geweld tussen spelers.
Deze cijfers bevestigen de trendbreuk die de KNVB signaleert. Hoewel de meeste van de bijna 780.000 amateurwedstrijden probleemloos verlopen, is de toename van incidenten een punt van grote zorg.
Oorzaken van het geweld
De KNVB wijst op verschillende maatschappelijke problemen die zich uiten in het amateurvoetbal:
- Moeite met gezag: Een afnemend respect voor autoriteit leidt tot meer conflicten met scheidsrechters en andere officials.
- Korte lontjes: Een verminderde tolerantie en snellere escalatie van conflicten, mogelijk versterkt door de hernieuwde vrijheid na de coronapandemie.
- Discriminatie en beledigingen: Kwetsende uitingen zijn vaak de aanleiding voor incidenten.
Daarnaast spelen factoren binnen het voetbal zelf een rol:
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
- Ouderlijk gedrag: Ouders langs de lijn die zich misdragen, kritiek uiten op de scheidsrechter, zich bemoeien met het spel of hun kinderen 'opjutten' om agressief te spelen, zijn een belangrijke bron van problemen. Tweederde van de betrokkenen in het amateurvoetbal ervaart dat agressie vaak begint bij de ouders langs de lijn. Sommige deelnemers denken dat dit een slecht voorbeeld is voor hun kinderen, die dat later ook meenemen naar het volwassen voetbal.
- Nadruk op prestatie: De focus op winnen en presteren, mede door het gebruik van apps om prestaties bij te houden, kan leiden tot een verminderde focus op fair play en sportiviteit.
- Invloed van professioneel voetbal: Gedrag in het professionele voetbal, waar discussies met de scheidsrechter en soms agressief gedrag voorkomen, kan een negatieve invloed hebben op het amateurvoetbal.
- Gebrek aan kennis van spelregels: Spelers weten niet meer wat de spelregels daadwerkelijk zijn.
Psycholoog Mark van Vugt vindt dat de voetbalclubs een belangrijke bijdrage hebben in het terugdringen van voetbalgeweld. Voetbal is net een arena waarin mensen onder toezicht oorlogje kunnen voeren met elkaar.
Mogelijke oplossingen
Om het geweld in het amateurvoetbal terug te dringen, zijn verschillende benaderingen nodig:
- Strengere aanpak van wangedrag: Spelers die een opmerking naar de scheidsrechter maken lopen meer risico op een straf. Tegelijkertijd zijn er twijfels over hoe uitvoerbaar het straffen van ouders is, als ze geen onderdeel uitmaken van het spel, of niet geregistreerd staan bij de KNVB.
- Rol van de clubs: Clubs moeten een actievere rol spelen in het bevorderen van sportiviteit en het aanpakken van wangedrag, zowel van spelers als van ouders. Dit kan door middel van workshops, trainingen en het hanteren van duidelijke regels en sancties.
- Ouderbetrokkenheid: Ouders moeten meer betrokken worden bij de club, bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk of door de jeugd zelf te laten fluiten.
- Spelregelkennis: Spelers moeten spelregeltoetsen gaan doen.
- Leren van andere sporten: In het voetbal kan men leren van andere sporten. Met als resultaat dat, zelfs in het zo conservatieve voetbal, sinds deze zomer deze regel is doorgevoerd om sportiviteit en respect te bevorderen. Van de Europese top tot en met het laagste amateurniveau in Nederland geldt dat alleen nog de aanvoerder met de scheids mag praten over (belangrijke) beslissingen.
- Rol van de media: De NOS moet stoppen met praten over scheidsrechters en over de VAR. Beschouw de scheidsrechterlijke beslissingen als een gegeven en besteed je tijd aan het voetbal. Maak van voetbal geen jurysport.
De rol van de KNVB
De KNVB zet verschillende maatregelen in om geweld tegen te gaan:
- Maatregelen tegen herhaling: De maatregelen hebben voornamelijk als doel om herhaling van geweld te voorkomen. Dat wil zeggen dat de KNVB pas maatregelen treft, zodra een speler al een fout heeft begaan.
- Halt-trainingen: In samenwerking met Halt worden trainingen aangeboden aan jonge voetballers na een incident. Het doel is om ongewenst gedrag te vervangen door positief, sportief gedrag.
- Risicoverenigingen: De KNVB focust zich op verenigingen waar regelmatig problemen voorkomen, door middel van monitoring en het aanbieden van ondersteuning.
- Nazorg voor scheidsrechters: De KNVB biedt nazorg aan scheidsrechters die te maken hebben gehad met een schokkende gebeurtenis, in samenwerking met 24/7.
- Hulplijn noodgevallen: Er is een speciale hulplijn beschikbaar voor acute noodgevallen, zoals vechtpartijen en mishandelingen.
- Meldpunt: Er is een meldpunt voor het melden van ergernissen en andere (niet acute) wanordelijkheden.
- Nieuwe regels: Vanaf volgend seizoen mag alleen de aanvoerder van een team nog met de scheidsrechter in discussie mag gaan over een beslissing.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids