Het Nederlandse voetbal kent een rijke historie, beginnend met de opkomst van Association Football in de late 19e eeuw. Wat begon als een elitaire bezigheid, is uitgegroeid tot de populairste sport van Nederland, met ruim drieduizend voetbalverenigingen in 2017. De Keuken Kampioen Divisie, voorheen bekend onder verschillende namen, speelt een cruciale rol in deze ontwikkeling.
De Opkomst van Association Football in Nederland
Halverwege de negentiende eeuw ontstond in Engeland Association Football, een variant van rugby waarbij het gebruik van de handen niet was toegestaan. Rond 1880 omarmden cricketers in Nederland deze nieuwe sport om ook buiten het cricketseizoen in beweging te blijven. In die tijd was voetbal een echte elitesport, beoefend door leden uit gegoede milieus die het vooral als een plezierig tijdverdrijf zagen.
Het spelen van een wedstrijd was echter een hele onderneming. Het plannen van een ontmoeting, het vinden van een geschikt voetbalveld en het samenstellen van een team kostten veel tijd. Wanneer aan al deze voorwaarden was voldaan, besprak men met welk tenue de wedstrijd gespeeld zou worden. Vervolgens verplaatste het elftal zich per trein, tram of taxi naar het speelveld, een trip die regelmatig een hele dag in beslag nam en vaak eindigde in een gezellig samenzijn met de tegenstander.
De Oprichting van de KNVB en de Professionalisering van het Voetbal
In 1889 werd de Nederlandschen Voetbal en Athletiek Bond (NVAB), later KNVB, opgericht. Negen clubs besloten op 8 december 1889 in Haarlem tot de oprichting van een voetbalbond. Vanaf dat moment kwam er meer structuur in de competitie en reglementen. Zo moesten clubs minimaal één keer per seizoen uit en thuis tegen elkaar spelen, waarbij ze een datum en plaats mochten afspreken. Daarnaast werd afgesproken dat het doel voortaan over een dwarslat moest beschikken in plaats van over een touwtje, om discussies te voorkomen.
In de beginjaren was het voor voetbalverenigingen lastig een fatsoenlijk veld te vinden. Vaak was een voetbalveld niet meer dan een braakliggend stuk land, met hier en daar een boom. Ondanks de moeilijkheidsgraad om een vast terrein te vinden, nam na 1900 het aantal verenigingen en voetballers flink toe. Een belangrijke rol was daarin weggelegd voor de Eerste Wereldoorlog. Nederland mobiliseerde in 1914 en de NVB bezorgde ballen en voetballectuur in kazernes, waarna de militairen onderling en met lokale bewoners een balletje trapten. Ook geïnterneerde Engelse militairen speelden her en der tegen lokale verenigingen, waardoor de bekendheid van de sport in heel het land toenam.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
De elitesport Association Football was de nationale sport voetbal geworden.
De Eerste Divisie: Een Kweekvijver voor Talent
In 1956 werd de Eerste Divisie opgericht, aanvankelijk bestaande uit twee afdelingen. In 1962 werd de competitie teruggebracht tot één afdeling. FC Volendam is met zeven titels de meest succesvolle club in de historie van de Eerste divisie. Heracles-speler Joop Schuman wist in het seizoen 1961/’62 44 maal te scoren.
De naam van de Eerste Divisie is door de jaren heen diverse keren gewijzigd. In 1990 werd de competitie omgedoopt tot de Toto-Divisie en in 2001 werd de naam veranderd in de Gouden Gids Divisie. Van 2006 tot en met het seizoen 2017/'18 spraken we van de Jupiler League. De competitie staat sinds jaar en dag garant voor veel strijd en spektakel.
Promotie en Degradatie: De Weg naar de Eredivisie
De kampioen en de nummer twee van de Keuken Kampioen Divisie, mits dit geen beloftenteam is, promoveren rechtstreeks naar de Eredivisie. Dit systeem zorgt voor een constante vernieuwing en competitiviteit binnen beide competities.
De KNVB: Meer dan alleen Voetbal
De KNVB is verantwoordelijk voor de organisatie van het voetbal in Nederland, van de pupillen tot de senioren, van het veldvoetbal tot het futsal. De bond zet zich in voor zowel de prestatievoetballer als de recreatiespeler, en biedt mogelijkheden voor vrouwen, G-voetballers en mensen met een beperking.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Jeugdvoetbal: De Basis voor de Toekomst
De KNVB besteedt veel aandacht aan de ontwikkeling van het jeugdvoetbal. Jongens en meisjes kunnen vanaf 4 of 5 jaar bij een vereniging starten met voetballen. De jongste spelers starten met de voetbalvorm 2 tegen 2 met aangepaste regels, waarna de pupillen via 4 tegen 4, 6 tegen 6 (onder 8, 9 en 10) en 8 tegen 8 (onder 11 en 12) doorgroeien naar 11 tegen 11 in de Onder 13-categorie. Vanaf de onder 13-pupillen stromen jonge voetballers door naar de junioren; naar achtereenvolgens de Onder 14-, Onder 15-, Onder 16-, Onder 17- en Onder 19-categorie.
Vrouwenvoetbal: Een Sport in Opkomst
Het meiden- en vrouwenvoetbal heeft zich in Nederland in de laatste jaren stormachtig ontwikkeld. In het seizoen 2017-2018 waren er in Nederland meer als 125.000 voetballende meiden en vrouwen. Daarmee is vrouwenvoetbal uitgegroeid tot de meest populaire vrouwenteamsport na hockey. Meer dan 2.000 verenigingen hebben één of meer meiden- en/of vrouwenteams die in competitieverband spelen. Ook 1971 is een historisch jaartal. In dat jaar werd vrouwenvoetbal een officieel onderdeel van de KNVB. Het Nederlands vrouwenelftal kroonde zich in 2017 in eigen land eveneens tot het beste team van Europa.
G-voetbal: Voetbal voor Iedereen
Bij steeds meer verenigingen is het de gewoonste zaak van de wereld dat spelers met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking volwaardig lid zijn. In 1984 startten we met competitievoetbal voor G-voetballers ouder dan 16 jaar. Inmiddels doen hier ruim 400 teams van ruim 250 verenigingen aan mee. Sinds 2005 organiseren wij ook een speciale G-competitie voor kinderen met een beperking.
Futsal: De Snelheid van het Zaalvoetbal
Veel veldvoetbalverenigingen hebben een zaalvoetbaltak, maar daarnaast zijn er natuurlijk ook specifieke zaalvoetbalverenigingen. Ongeveer 4.000 teams, verspreid over het hele land, spelen in de KNVB-competities.
De Eredivisie: De Top van het Nederlandse Voetbal
De VriendenLoterij Eredivisie is de belangrijkste en hoogste voetbalcompetitie van Nederland en staat internationaal bekend als een aantrekkelijke, doelpuntrijke competitie, waarin talent volop tot wasdom kan komen. Pas met het instellen van de Eredivisie in 1956/’57 kwam een einde aan die geografische indeling. In het eerste seizoen bestond de Eredivisie uit de volgende 18 clubs: Ajax, Amsterdam, BVV, DOS, Eindhoven, Elinkwijk, sc Enschede, Feyenoord, Fortuna ’54, GVAV, MVV, NAC, NOAD, PSV, Rapid JC, Sparta, VVV en Willem II. Van dit rijtje clubs hebben alleen Ajax, Feyenoord en PSV voortdurend in de Eredivisie gespeeld.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Kampioenen en Records: Een Overzicht
De eerste kampioen van de Eredivisie was Ajax. In totaal hebben de Amsterdammers 36 landstitels bij elkaar gevoetbald. Ook PSV (25 titels) en Feyenoord (16) wisten zich meerdere malen tot beste van Nederland te kronen.
In de 66 jaar dat de Eredivisie bestaat, zijn vele records gevestigd en verbroken. Het aantal van 43 doelpunten dat PSV’er Coen Dillen in het eerste Eredivisieseizoen (1956/’57) maakte, is nog altijd niet geëvenaard. Ook het record van het snelste doelpunt staat al sinds 1982 vast: op 20 maart van dat jaar scoorde NAC-spits Koos Waslander al na 8 seconden tijdens de wedstrijd PEC Zwolle - NAC (1-2). Op 14 augustus 2022 werd dit record geëvenaard door Vito van Crooij in de wedstrijd Sparta Rotterdam - AZ (2-3). Willy van der Kuylen is topscorer aller tijden van de Eredivisie, hij maakte liefst 311 doelpunten. De grootste overwinning komt op naam van Ajax, dat in 2020 op bezoek bij VVV-Venlo met 0-13 won.
Eredivisie CV: De Belangenbehartiger van de Clubs
De 18 Eredivisieclubs hebben zich verenigd in een zelfstandige rechtsvorm, de Eredivisie CV (ECV). Deze houdt zich vooral bezig met de belangenbehartiging van de Eredivisieclubs op zowel nationaal als internationaal niveau, zoals de verkoop van de tv-rechten.
Conclusie: Een Rijke Voetbalhistorie
De Keuken Kampioen Divisie vormt een belangrijk onderdeel van de rijke voetbalhistorie van Nederland. Van de vroege dagen van Association Football tot de professionalisering van de sport en de opkomst van de Eredivisie, het Nederlandse voetbal heeft een lange weg afgelegd. De KNVB speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van de sport, van de jeugd tot de senioren, van het veldvoetbal tot het futsal. Met een groeiend aantal leden en een toenemende populariteit blijft het voetbal de nationale sport van Nederland.
Winnaars Eredivisie (2000-2025)
| Jaar | Winnaar |
|---|---|
| 2025 | PSV |
| 2024 | PSV |
| 2023 | Feyenoord |
| 2022 | Ajax |
| 2021 | Ajax |
| 2020 | geen kampioen |
| 2019 | Ajax |
| 2018 | PSV |
| 2017 | Feyenoord |
| 2016 | PSV |
| 2015 | PSV |
| 2014 | Ajax |
| 2013 | Ajax |
| 2012 | Ajax |
| 2011 | Ajax |
| 2010 | FC Twente |
| 2009 | AZ |
| 2008 | PSV |
| 2007 | PSV |
| 2006 | PSV |
| 2005 | PSV |
| 2004 | Ajax |
| 2003 | PSV |
| 2002 | Ajax |
| 2001 | PSV |
| 2000 | PSV |
tags: #knvb #eerste #divisie #noord #geschiedenis