De Keuken Kampioen Divisie, voorheen bekend als de Eerste Divisie, staat in Nederland al jarenlang bekend om zijn spannende wedstrijden en onvoorspelbare resultaten. Deze competitie, die fungeert als de springplank naar de Eredivisie, herbergt een rijke historie en een diversiteit aan clubs. Dit artikel duikt in de geschiedenis van de Eerste Divisie, belicht de succesvolste teams en bespreekt de huidige structuur en competitieopzet.
Een Historisch Overzicht
De Eerste Divisie werd opgericht in 1956. Aanvankelijk bestond de competitie uit twee afdelingen, maar in 1962 werd deze teruggebracht tot één afdeling. Door de jaren heen heeft de Eerste Divisie verschillende naamsveranderingen ondergaan. In 1990 werd de competitie omgedoopt tot de Toto-Divisie, en in 2001 veranderde de naam in de Gouden Gids Divisie. Van 2006 tot en met het seizoen 2017/'18 stond de competitie bekend als de Jupiler League. Tegenwoordig draagt ze de naam Keuken Kampioen Divisie, vernoemd naar de sponsor.
FC Volendam: De Dominante Kracht
FC Volendam is de meest succesvolle club in de geschiedenis van de Eerste Divisie, met maar liefst zeven titels. De meest recente titel dateert van het seizoen 2024/'25. Deze prestatie onderstreept de consistentie en de kracht van de club uit het vissersdorp.
Topscorers en Opmerkelijke Prestaties
Naast de teamprestaties zijn er ook individuele records die de revue passeren. Joop Schuman, speler van Heracles, wist in het seizoen 1961/’62 maar liefst 44 keer te scoren, een record dat tot op heden staat. Deze indrukwekkende prestatie toont aan dat de Eerste Divisie altijd een podium is geweest voor talentvolle aanvallers.
Promotie en Degradatie: De Weg naar de Eredivisie
De Keuken Kampioen Divisie fungeert als een belangrijke doorstroom naar de Eredivisie. De kampioen en de nummer twee van de Keuken Kampioen Divisie promoveren rechtstreeks naar de Eredivisie, mits dit geen beloftenteam is. Dit systeem zorgt voor een dynamische competitie waarin clubs strijden om een plek in de hoogste voetbalcompetitie van Nederland. Met ingang van het seizoen 2019/'20 zijn er twee teams die rechtstreeks degraderen naar de Eerste Divisie. De nummer zestien speelt met de vier periodekampioenen uit de Eerste Divisie én de twee hoogst geëindigde teams die niet rechtstreeks gepromoveerd zijn om de laatste plek in de Eredivisie.
Lees ook: Van amateurs tot professionals: de evolutie van de Keuken Kampioen Divisie
Het Seizoen 2019/'20: Een Afgebroken Competitie
Vanwege de uitbraak van de coronapandemie en het verbod op vergunningsplichtige evenementen, werd de Keuken Kampioen Divisie in het seizoen 2019/'20 niet uitgespeeld. De competitie werd afgesloten zonder een kampioen aan te wijzen. Dit was een unieke en teleurstellende situatie voor alle betrokkenen.
Competitiestructuur en Speeldagen
De Eerste Divisie bestaat uit 20 teams. De competitie is verdeeld in vier periodes:
- Periode 1: ronde 1 t/m 9
- Periode 2: ronde 10 t/m 19
- Periode 3: ronde 20 t/m 29
- Periode 4: ronde 30 t/m 38
De beloftenteams zijn uitgesloten van deelname aan de play-offwedstrijden om promotie/degradatie. Als een beloftenteam periodekampioen wordt, zal de plaats in de play-offwedstrijden om promotie/degradatie in eerste instantie worden ingenomen door de nummer twee op de ranglijst van die periode. Als dit team al een periodetitiel heeft of ook een beloftenteam is, dan zal deze plaats worden ingenomen door het best geklasseerde team in de eindstand dat geen periodetitel heeft behaald.
De Nederlandse Voetbalpiramide
Sinds het seizoen 2016/’17 heeft het Nederlands topvoetbal de huidige vorm. De competities van het amateur- en betaald voetbal zijn weer met elkaar verbonden. De Nederlandse voetbalpiramide bestaat uit de volgende competities:
- Eredivisie: 18 teams - geen beloftenteams. De nummers één en twee plaatsen zich voor de voorrondes van de Champions League, de nummer drie voor de voorrondes van de Europa League. De vier hoogst geëindigde teams die zich niet rechtstreeks voor Europees voetbal hebben geplaatst spelen play-offs om het laatste ticket voor de voorrondes van de Europa League.
- Eerste Divisie (Keuken Kampioen Divisie): 20 teams, waaronder vier beloftenteams.
- Tweede Divisie: 18 teams, waaronder 2 beloftenteams. Elke club kan een voorkeur uitspreken voor het spelen van zijn thuiswedstrijden op zaterdag of zondag. Zaterdagclubs spelen tegen andere zaterdagclubs op zaterdag en zondagclubs spelen tegen andere zondagclubs op zondag.
- Derde Divisie: Zaterdag en zondag: 18 teams - 1 beloftenteam. De competities blijven op zondag en zaterdag bestaan, waardoor clubs hun voorkeur voor een speeldag kunnen aangeven.
- Hoofdklasse: Sinds het seizoen 2016/’17 zijn er in de Hoofdklasse twee poules van zestien teams op zaterdag en op zondag.
Vanaf het seizoen 2019/'20 is er een promotie-/degradatieregeling voor beloftenteams tussen de Derde divisie en beloftencompetitie.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Licentievoorwaarden en Veiligheid
Om de kwaliteit en veiligheid van het Nederlandse voetbal te waarborgen, zijn er licentievoorwaarden voor de vier hoogste competities: Eredivisie, Eerste divisie, Tweede divisie en de Derde divisies. Iedereen moet ongestoord van voetbal kunnen genieten. Wedstrijden moeten veilig en laagdrempelig voor iedereen te bezoeken zijn. Om dit te bereiken, vergt het organiseren van wedstrijden in het betaald voetbal en het opstellen van het competitieprogramma maatwerk.
De Eredivisie: Het Hoogste Niveau
De VriendenLoterij Eredivisie is de belangrijkste en hoogste voetbalcompetitie van Nederland en staat internationaal bekend als een aantrekkelijke, doelpuntrijke competitie, waarin talent volop tot wasdom kan komen. De club die zich aan het eind van dat seizoen de allereerste kampioen mocht noemen, was Concordia uit Rotterdam. Pas met het instellen van de Eredivisie in 1956/’57 kwam een einde aan die geografische indeling. In het eerste seizoen bestond de Eredivisie uit de volgende 18 clubs: Ajax, Amsterdam, BVV, DOS, Eindhoven, Elinkwijk, sc Enschede, Feyenoord, Fortuna ’54, GVAV, MVV, NAC, NOAD, PSV, Rapid JC, Sparta, VVV en Willem II. Van dit rijtje clubs hebben alleen Ajax, Feyenoord en PSV voortdurend in de Eredivisie gespeeld.
Kampioenen van de Eredivisie
De eerste kampioen van de Eredivisie was Ajax. In totaal (inclusief de kampioenschappen van voor de invoering van de Eredivisie) hebben de Amsterdammers 36 landstitels bij elkaar gevoetbald. Ook PSV (25 titels) en Feyenoord (16) wisten zich meerdere malen tot beste van Nederland te kronen. Landstitels voor clubs buiten de traditionele top drie komen weinig voor. Slechts DOS (1958), Sparta (1959), DWS (1964), AZ (1981 en 2009) en FC Twente (2010) slaagden er in de kampioensschaal te veroveren. De prestatie van DWS is helemaal opvallend, de club uit Amsterdam promoveerde in het seizoen 1962/63 naar de Eredivisie om het seizoen daarna meteen kampioen te worden.
Sinds 1985 ontvangt de kampioen een zilveren schaal voor het behaalde kampioenschap. Voor iedere tien landstitels die een club verovert, mag een ster op het shirt worden gedragen. In Nederland zijn dat alleen Ajax (3 sterren), PSV (2 sterren) en Feyenoord (1 ster).
Records in de Eredivisie
In de 66 jaar dat de Eredivisie bestaat, zijn vele records gevestigd en verbroken. Toch lijken sommige records voor de eeuwigheid. Het aantal van 43 doelpunten dat PSV’er Coen Dillen in het eerste Eredivisieseizoen (1956/’57) maakte, is nog altijd niet geëvenaard, laat staan verbeterd. Ook het record van het snelste doelpunt staat al sinds 1982 vast: op 20 maart van dat jaar scoorde NAC-spits Koos Waslander al na 8 seconden tijdens de wedstrijd PEC Zwolle - NAC (1-2). Op 14 augustus 2022 werd dit record geëvenaard door Vito van Crooij in de wedstrijd Sparta Rotterdam - AZ (2-3). Ook hij opende al na 8 seconden de score namens de thuisclub.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Het record van de meeste doelpunten in één wedstrijd door één speler staat op naam van Afonso Alves. De Braziliaan wist in 2007 namens sc Heerenveen zevenmaal te scoren tegen Heracles. Willy van der Kuylen is topscorer aller tijden van de Eredivisie, hij maakte liefst 311 doelpunten (waarvan 308 voor PSV en 3 voor MVV). De meest doelpuntrijke ontmoeting in de Eredivisie is - ook letterlijk - een klassieker: Feyenoord-Ajax eindigde in 1960 met de uitslag 9-5. De grootste overwinning komt op naam van Ajax, dat in 2020 op bezoek bij VVV-Venlo met 0-13 won. De Amsterdammers wisten ook de meeste doelpunten in een seizoen te maken: 122 in 1966/’67.
Eredivisie CV
De 18 Eredivisieclubs hebben zich verenigd in een zelfstandige rechtsvorm, de Eredivisie CV (ECV). Deze houdt zich vooral bezig met de belangenbehartiging van de Eredivisieclubs op zowel nationaal als internationaal niveau, zoals de verkoop van de tv-rechten. Op nationaal gebied werkt de ECV nauw samen met de KNVB en de Coöperatie Eerste Divisie (CED).
Recente Winnaars van de Eredivisie
Hieronder een overzicht van de recente winnaars van de Eredivisie:
| Jaar | Winnaar |
|---|---|
| 2025 | PSV |
| 2024 | PSV |
| 2023 | Feyenoord |
| 2022 | Ajax |
| 2021 | Ajax |
| 2020 | geen kampioen |
| 2019 | Ajax |
| 2018 | PSV |
| 2017 | Feyenoord |
| 2016 | PSV |
| 2015 | PSV |
| 2014 | Ajax |
| 2013 | Ajax |
| 2012 | Ajax |
| 2011 | Ajax |
| 2010 | FC Twente |
| 2009 | AZ |
| 2008 | PSV |
| 2007 | PSV |
| 2006 | PSV |
| 2005 | PSV |
| 2004 | Ajax |
| 2003 | PSV |
| 2002 | Ajax |
| 2001 | PSV |
| 2000 | PSV |
| 1999 | Feyenoord |
| 1998 | Ajax |
| 1997 | PSV |
| 1996 | Ajax |
| 1995 | Ajax |
| 1994 | Ajax |
| 1993 | Feyenoord |
| 1992 | PSV |
| 1991 | PSV |
| 1990 | Ajax |
| 1989 | PSV |
| 1988 | PSV |
| 1987 | PSV |
| 1986 | PSV |
| 1985 | Ajax |
| 1984 | Feyenoord |
| 1983 | Ajax |
| 1982 | Ajax |
| 1981 | AZ'67 |
| 1980 | Ajax |
| 1979 | Ajax |
| 1978 | PSV |
| 1977 | Ajax |
| 1976 | PSV |
| 1975 | PSV |
| 1974 | Feyenoord |
| 1973 | Ajax |
| 1972 | Ajax |
| 1971 | Feyenoord |
| 1970 | Ajax |
| 1969 | Feyenoord |
| 1968 | Ajax |
| 1967 | Ajax |
| 1966 | Ajax |
| 1965 | Feyenoord |
| 1964 | DWS |
| 1963 | PSV |
| 1962 | Feyenoord |
| 1961 | Feyenoord |
| 1960 | Ajax |
| 1959 | Sparta |
| 1958 | DOS |
| 1957 | Ajax |