Het Nederlandse amateurvoetbal kent een reeks regels die de speelgerechtigdheid van spelers bepalen, met name als het gaat om het uitkomen in verschillende elftallen. Deze regels zijn vastgelegd door de KNVB en hebben als doel een eerlijk verloop van de competities te waarborgen. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van deze regels uiteengezet, met speciale aandacht voor het concept 'vastspelen' en de implicaties hiervan voor verschillende leeftijdscategorieën en competities.
Wat is Vastspelen?
Vastspelen betekent dat een speler niet langer speelgerechtigd is om uit te komen in wedstrijden van een lagere klasse of op een andere speeldag, omdat hij of zij al in actie is gekomen voor een team dat speelt in een hogere klasse of op een andere speeldag binnen de A-categorie.
De vastspeelregeling is in het leven geroepen om te voorkomen dat sterkere spelers ingezet worden in lagere elftallen om bijvoorbeeld promotie of degradatie te beïnvloeden. Het zorgt ervoor dat wedstrijden gelijkwaardiger zijn en dat spelers zich optimaal kunnen ontwikkelen op hun eigen niveau.
Algemene Speelgerechtigdheid Regels
De KNVB heeft specifieke regels opgesteld met betrekking tot de speelgerechtigdheid van voetballers. Deze regels zijn van toepassing op zowel mannen als vrouwen, en op verschillende leeftijdscategorieën.
Tellen van Wedstrijden
Om te bepalen of een speler speelgerechtigd is, is het essentieel om nauwkeurig de wedstrijden te tellen waaraan de speler heeft deelgenomen. Alleen wedstrijden waarin de speler daadwerkelijk heeft gespeeld, tellen mee. Als een speler wel op het wedstrijdformulier staat, maar niet in actie is gekomen, wordt deze wedstrijd niet meegeteld. Een wedstrijd die niet volledig is uitgespeeld en later wordt hervat, telt als één gespeelde wedstrijd.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Leeftijdsgroepen
Voor elk seizoen wordt de leeftijdsgroep van een speler bepaald op basis van het geboortejaar. Voetbalwedstrijden worden in principe op zaterdag gespeeld, maar incidenteel kan er op een doordeweekse avond worden gespeeld, bijvoorbeeld bij inhaalwedstrijden. Het voetbalseizoen loopt van september tot en met eind mei/begin juni, afhankelijk van de speeldagenkalender die jaarlijks door de KNVB wordt vastgesteld.
Specifieke Regels per Categorie
De regels voor vastspelen verschillen per categorie. Hieronder worden de belangrijkste regels voor de verschillende categorieën uiteengezet.
Senioren Mannen
Voor senioren mannen die geboren zijn op of na 1 januari 2003, geldt de volgende regel:
- Zodra een speler 15 competitiewedstrijden heeft gespeeld in een bepaalde klasse, mag hij niet meer uitkomen in een team dat in een lagere klasse speelt. Dit geldt ongeacht de speeldag en bekerwedstrijden tellen niet mee.
- Voor de Tweede, Derde en Vierde divisie geldt dat een speler na 18 competitiewedstrijden in een bepaalde divisie niet meer in een lager team mag spelen.
Verenigingen met een eerste elftal op zowel zaterdag als zondag dienen er rekening mee te houden dat een speler die in een officiële wedstrijd van het eerste elftal op zaterdag heeft gespeeld, niet meer in actie mag komen voor het eerste elftal op zondag en vice versa.
O23 Competities
Deelname aan O23 competities is mogelijk voor spelers die geboren zijn op of na 1 januari 2003. Voor deze competities gelden de volgende regels:
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
- Een speler die 15 competitiewedstrijden in de A-categorie van een hoger O23-team heeft gespeeld, mag niet meer uitkomen in een lager O23-team, ongeacht of dit team in de A- of B-categorie speelt.
- Deze beperking geldt niet als teams in dezelfde divisie of klasse uitkomen.
- In de A-categorie O23 zijn twee dispensatiespelers toegestaan, ongeacht hun leeftijd.
Spelers die geboren zijn op of na 1 januari 2003, mogen zowel in de A-categorie op zaterdag als op zondag uitkomen, maar dit is niet onbeperkt. Zodra een speler vijf competitiewedstrijden in een eerste elftal in de A-categorie op zaterdag heeft gespeeld, mag hij niet meer uitkomen in een eerste elftal in de A-categorie op zondag en omgekeerd.
Senioren Vrouwen
Vanaf het seizoen 2025/’26 wordt er bij de senioren vrouwen ook gewerkt met een speelgerechtigdheidsladder. Deze ladder ziet er als volgt uit:
Eredivisie t/m 2e Divisie > Topklasse > Hoofdklasse > Eerste klasse > Tweede klasse > Derde klasse > Categorie B senioren vrouwen
De regels voor senioren vrouwen zijn:
- Zodra een speelster 15 competitiewedstrijden in een bepaalde klasse heeft gespeeld, mag ze niet meer uitkomen in een team dat in een lagere klasse speelt.
- Deze regel geldt ongeacht de speeldag en bekerwedstrijden tellen niet mee.
- De beperking geldt niet als teams in dezelfde divisie of klasse uitkomen.
- Het spelen bij de mannen heeft geen gevolgen voor deelname aan wedstrijden bij de vrouwen.
Voor vrouwen en meiden die geboren zijn op of na 1 januari 2006 gelden specifieke regels:
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
- Zij kunnen onbeperkt in seniorenklassen uitkomen zonder dat dit consequenties heeft voor deelname aan wedstrijden van hun eigen leeftijdsklasse.
- Ze mogen zowel in de A-categorie op zaterdag als op zondag uitkomen, maar dit is niet onbeperkt. Zodra een speelster 15 competitiewedstrijden in een elftal in de A-categorie op zaterdag heeft gespeeld, mag ze niet meer uitkomen in een elftal in de A-categorie op zondag en omgekeerd.
Deze beperking geldt niet voor de MO20 competitie.
Jeugdvoetbal (JO13 t/m JO19)
Voor jeugdspelers in de leeftijdscategorieën JO13 tot en met JO19 gelden de volgende regels:
- Zodra een speler 15 competitiewedstrijden in een bepaalde klasse van zijn eigen leeftijdscategorie heeft gespeeld, mag hij niet meer uitkomen in een team dat in een lagere klasse (jongere leeftijdscategorie) speelt.
- Deze beperking geldt niet als teams in dezelfde divisie of klasse uitkomen.
- Jeugdspelers mogen in oudere leeftijdsklassen uitkomen zonder dat dit gevolgen heeft voor deelname aan wedstrijden in hun eigen leeftijdsklasse, met uitzondering van elftallen in de B-categorie.
Wedstrijden die behoren tot de reguliere competitiefasen (hoofdklasse fase 1 t/m 3 en divisie najaar/voorjaarsreeks) worden meegeteld in de wedstrijdtelling. Dispensatiespelers in de A-categorie zijn alleen toegestaan na een (her)indeling of expliciete toestemming. Zodra een speler gecombineerd 15 competitiewedstrijden in zijn eigen of een oudere leeftijdscategorie in de A-categorie heeft gespeeld, mag hij niet meer als dispensatiespeler uitkomen in zijn eigen leeftijd en/of een jongere leeftijdscategorie (categorie B). De minimale leeftijd om bij de senioren uit te komen is 15 jaar.
Meidenvoetbal (MO13 t/m MO20)
Voor meiden in de leeftijdscategorieën MO13 tot en met MO20 gelden vergelijkbare regels als voor de jongens:
- Zodra een speelster 15 competitiewedstrijden in een bepaalde klasse van haar eigen leeftijdscategorie heeft gespeeld, mag ze niet meer uitkomen in een team dat in een lagere klasse (jongere leeftijdscategorie) speelt.
- Deze beperking geldt niet als teams in dezelfde divisie of klasse uitkomen.
- De vastspeelregeling is ook van toepassing op de 4e fase (Final League).
- Meiden mogen in oudere leeftijdsklassen uitkomen zonder dat dit gevolgen heeft voor deelname aan wedstrijden in hun eigen leeftijdsklasse.
- Dit geldt ook voor het uitkomen in wedstrijden van een JO-team, waarbij een speelster 1 jaar ouder mag zijn dan wat voor die leeftijdsklasse van toepassing is.
Deelname aan de MO20 competities is mogelijk voor speelsters die geboren zijn op of na 1 januari 2005. Voor hen geldt dat een speelster die 15 competitiewedstrijden in de A-categorie van een hoger MO20-team heeft gespeeld, niet meer mag uitkomen in een lager MO20-team, ongeacht of dit team in de A- of B-categorie speelt. Een speelster mag uitkomen voor de MO17 divisie 1 vanaf de dag dat zij 14 jaar is geworden en voor de MO20 vanaf de dag dat zij 15 jaar is geworden. De minimale leeftijd om bij de senioren uit te komen is 15 jaar.
9 tegen 9 Voetbal
In de categorie B meiden is het mogelijk om 9 tegen 9 te spelen. Dit is ingevoerd om meer teams de kans te geven om wedstrijden te spelen, ook als er een tekort aan speelsters is.
Waarom 9 tegen 9?
Het aanbieden van 9 tegen 9 zorgt ervoor dat er meer teams zijn en dat een team bij een tekort aan speelsters geen baaldag hoeft op te nemen of een terugtrekking moet indienen. Meiden zien 9 tegen 9 als een prima alternatief, omdat deze wedstrijdvorm het meest lijkt op 11 tegen 11. Door de deelname van meer teams kunnen competities beter worden ingedeeld, leukere wedstrijden worden aangeboden en de reisafstanden enigszins worden beperkt.
Mogelijkheden en Voorwaarden
Het is mogelijk om met een 9 tegen 9-team in de categorie B meiden te starten, als een team structureel minder dan 12 speelsters heeft. Dit geldt voor inschrijvingen voor de tweede klasse of lager. In de teamnaam wordt dan aangegeven dat het een 9 tegen 9-team betreft. Een team mag alleen als 9-tal uitkomen wanneer het minder dan 12 speelsters beschikbaar heeft. Bij de beschikbaarheid van 12 of meer speelsters is een team verplicht om 11 tegen 11 te spelen, ook als dit op het laatste moment op de wedstrijddag blijkt.
Uitwijken naar 9 tegen 9
Wil een team een keer uitwijken naar 9 tegen 9 omdat er bijvoorbeeld speelsters geblesseerd of afwezig zijn, dan kan dit in de categorie B meiden vanaf de tweede klasse en lager met inachtneming van de voorwaarden. Wedstrijden kunnen niet worden afgezegd, maar wedstrijden kunnen bij onvoldoende speelsters voor 11 tegen 11 wel worden verplaatst of er kan worden uitgeweken naar 9 tegen 9. Uitwijken mag alleen als een team minder dan 12 speelsters beschikbaar heeft.
Als op de wedstrijddag blijkt dat het team wat verzocht heeft om 9 tegen 9 te voetballen toch 12 of meer speelsters beschikbaar heeft, dan mag de tegenstander eisen dat de wedstrijd toch in de 11 tegen 11 wedstrijdvorm gespeeld gaat worden.
Uitwijken naar 11 tegen 11 door 9-tal
Wil een 9-tal-team een keer uitwijken naar 11 tegen 11 omdat er bijvoorbeeld extra speelsters beschikbaar zijn, dan kan dit in de categorie B meiden onder de onderstaande voorwaarden:
- Inventariseer vroegtijdig bij de spelersgroep hoeveel spelers er de komende wedstrijd beschikbaar zijn. Zijn er 12 of meer speelsters beschikbaar? Er kan ook gekozen worden voor een verplaatsing van de wedstrijd naar een doordeweekse dag of een vrij weekend.
- Als op de wedstrijddag blijkt dat het team wat verzocht heeft om 11 tegen 11 te voetballen toch minder dan 12 speelsters beschikbaar heeft, dan mag de tegenstander eisen dat de wedstrijd toch in de 11 tegen 11 wedstrijdvorm gespeeld gaat worden.
Sportlink Club
In Sportlink Club kun je opzoeken hoeveel wedstrijden een speler heeft gespeeld in een team. Kijk in Wedstrijdzaken - Teams. Klik op het betreffende team/elftal en kies rechtsonder voor 'team-spelersstatistieken'. Kies bij speltype voor 'veldvoetbal competitie' en klik op het vergrootglas. Het kan zijn dat namen dubbel vermeld worden, klik dan nog een keer op het vergrootglas. Activeer de kolom 'wedstrijden met speeltijd'. Alleen de spelers die in het bondsteam staan, worden geteld. Aan de spelersstatistieken kunnen geen rechten ontleend worden.