De hockeygeschiedenis tussen Nederland en Pakistan is rijk en complex, vol memorabele momenten en belangrijke ontwikkelingen die beide landen hebben gevormd. Dit artikel duikt in die geschiedenis, van de vroege dagen van de sport tot de moderne tijd, en onderzoekt de impact van deze twee naties op de wereldwijde hockeygemeenschap.
De Opkomst van Hockey in Nederland
De populariteit van hockey in Nederland ontbrandde in een periode van slechts tien dagen. Alles begon op 17 mei 1928, toen het Olympisch hockeytoernooi in Amsterdam van start ging, het eerste evenement dat plaatsvond in het Olympisch Stadion Amsterdam. Op die dag openden de deuren van het stadion voor de hockeywedstrijd Nederland tegen Frankrijk.
De honderdste geboortedag van hockeyer Dick Loggere, een prominente speler in de jaren veertig en vijftig met 85 interlands voor het Nederlands hockeyelftal, is een belangrijk moment om te belichten. Loggere nam deel aan twee Olympische Spelen, maar dat hadden er eigenlijk drie moeten zijn. Hij speelde van 1946 tot 1958 in het Nederlands hockeyteam.In 1956 waren India en Pakistan het over één ding eens: hun vrees voor Dick Loggere, wat waarschijnlijk het enige was dat deze aartsvijanden verbond.
Vroege Geschiedenis van Hockey
Meer dan 5000 jaar geleden speelden rijke Perzen een spel dat veel op polo leek. Polo is een soort hockey, alleen zitten de spelers hierbij op een paard en is de stick iets langer. De minder rijke mensen, zoals kinderen en arbeiders, wilden dit spel ook graag spelen, maar hadden geen geld om een paard te kopen. Dus maakten ze kortere stokken, zodat ze het spel gewoon op de grond konden spelen.
Lang geleden werd in Afrika door de Bahukastam een spel gespeeld dat thepu heette. De stokken die de mensen gebruikten waren gemaakt van takken uit palmbomen. Met deze stok moest een rubberen bal in het doel van de tegenstander worden geslagen. In het oude Egypte werd een spel gespeeld waarvan de naam lijkt op hockey; hocksha. Ook hierbij gebruikten de mensen gesneden palmboomtakken en een harde bal. Dit spel schijnt nog steeds in afgelegen gebieden van Egypte te worden gespeeld.
Lees ook: Gids voor Rugby Tickets Schotland
Arabische stammen spelen het Egyptische hocksha met een houten bal. Dit spel heet dahwa en wordt vooral in Noord-Afrika gespeeld. De Azteken, een oude Indianenstam in Amerika, speelden een soort hockey tegen andere stammen. De ballen waren van hout gemaakt en de stokken van dierenbotten. Deze stokken hadden aan de onderkant dezelfde soort krul als we nu bij onze hockeystick hebben.
De Mapuche-Huilliche Indianen van de Araucana-stam speelden een spel om te laten zien dat ze de strijd met een ander volk aandurfden. Dit spel heette chueca en werd gespeeld op een veld van ongeveer 200 tot 300 meter lang en 20 tot 30 meter breed. De spelers stonden twee aan twee tegenover elkaar. De wedstrijd begon met een bully (dan tikken 2 spelers van beide partijen een keer met hun sticks tegen elkaar en moeten zorgen dat ze zelf de bal krijgen) en het was de bedoeling de bal over de achterlijn van de tegenpartij te slaan of te drijven. In de 17e eeuw werd dit spel verboden, omdat regelmatig te ruw werd gespeeld, waardoor mensen gewond raakten.
In India en Pakistan werd ook veel hockey gespeeld. Vroeger was dit een Engelse kolonie. Zo kwam het hockey spel in Engeland. Nu wordt er in India, Pakistan en Engeland nog steeds veel hockey gespeeld.
De Rol van Nederland in de Hockeywereld
In 1891 bracht Pim Mulier het veldhockey van Engeland naar Nederland. In Haarlem werd als eerste hockey op gras gespeeld. In 1895 werd al gespeeld om het kampioenschap van Nederland; de winnaar kreeg de Pim Mulier-wisselbeker. In 1898 werd door vijf clubs de Nederlandsche Hockey en Bandy Bond (NHBB) opgericht in hotel Krasnapolsky in Amsterdam. Vlak na de oprichting verlieten de bandyspelers (bandy=een ijssport die een combinatie is van voetbal en hockey) de bond en gingen ze hun eigen weg. In 1909 waren elf verenigingen lid van de NHBB, in 1919 waren dat er al 29.
Nederland speelde in het begin met een aantal eigen regels. De stick had twee platte kanten en de bal was gemaakt van gevlochten touw en canvas. De bal was groter en veel lichter dan nu en omdat hij een oranje kleur had, werd hij de sinaasappel genoemd. Spelers mochten de bal met de voet stoppen en de tegenstander met de stick haken. Als een van de aanvallers de bal kreeg terwijl hij dichter bij de doellijn stond dan minstens drie tegenstanders, stond hij buitenspel en kreeg hij een vrije slag tegen.Deze regels waren natuurlijk niet zo handig in wedstrijden tegen teams uit andere landen. En omdat Nederland met het heren hockeyteam wilde deelnemen aan de eigen Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam, gingen we vanaf 1926 volgens de internationale regels spelen. In datzelfde jaar werd ons land ook lid van de Internationale Hockey Federatie.
Lees ook: Een diepgaande blik op de historische prestaties van het Duitse Dames Hockeyteam.
In 1932 was het eerste bondsbureau maar een klein kamertje in Hilversum waar één persoon werkte. Maar het bondsbureau is net als de hockeybond in al die jaren erg gegroeid. Na kantoren in Hilversum, Amsterdam en Amstelveen, is het bondsbureau nu in Utrecht gevestigd. Er werken ongeveer dertig betaalde werknemers, die ervoor zorgen dat in Nederland zo goed mogelijk kan worden gehockeyd.
Nog voor de opening van het Wagener Stadion werd er een nationaal bezoekersrecord geboekt bij een hockeywedstrijd. Er waren 50.000 toeschouwers, alhoewel ze eigenlijk voor een andere sport waren gekomen. In 1987 schreef De Telegraaf over de hockeyinterland Nederland - Australië voor de Champions Trophey, die werd bezocht door 10.000 toeschouwers.
Pakistaans Hockey: Glorie en Verval
Uitvinder Pakistan was in 1978 de eerste winnaar van de Champions Trophy. De videobeelden zijn verre van scherp, maar de bijzondere klasse van Shahbaz Ahmed is onmiskenbaar. De volgens velen beste Pakistaanse hockeyer ooit maakte in 1990 tegen Nederland het openingsdoelpunt in de (verloren) finale van het wereldkampioenschap, een treffer die de 70.000 toeschouwers in het National Hockey Stadium in Lahore voor even in extase bracht. In dezelfde video ook zijn befaamde solo vier jaar later - bij het door Pakistan gewonnen WK in Sydney - in de groepswedstrijd tegen Australië: een dribbel in volle vaart, vanaf eigen helft, die zijn bijnaam ‘The man with the electric heels’ verklaart. Zoals de wijze waarop hij de bal met kleine tikjes beroert de reden is dat hij tijdens zijn carrière het predikaat ‘de Maradona van het hockey’ kreeg.
Shahbaz is Pakistaans recordinternational (304 caps) en was de sterspeler van de laatste succesvolle generatie die het land kende. De gloriedagen van Pakistan bestaan alleen nog op YouTube. Vijfentwintig jaar na de vierde wereldtitel is het land afgezakt naar de zeventiende plaats op de wereldranglijst. De drievoudig olympisch kampioen dreigt bovendien opnieuw deelname aan de Spelen mis te lopen. Zaterdag en zondag speelt Pakistan in het Wagenerstadion in Amstelveen tegen Nederland om olympische kwalificatie. Het lijkt een kansloze missie. Deze week gingen twee oefenwedstrijden tegen Duitsland verloren: 6-1 en 6-2. En vanwege visumproblemen en blessures zijn op het laatste moment nog vier nieuwe spelers ingevlogen.
De neergang van het Pakistaanse hockey wordt vaak toegeschreven aan de opkomst van het kunstgras, dat bij de Olympische Spelen van Montreal in 1976 werd geïntroduceerd. Toch won Pakistan daarna ook nog medailles en toernooien: onder meer olympisch goud in 1984 en brons in 1992, plus de Champions Trophy én het WK in 1994. Daarna volgden verschillende spelregelwijzigingen die het hockey transformeerden tot een powersport waarbij fysiek belangrijker is geworden dan techniek - jarenlang het handelsmerk van de Pakistanen.
Lees ook: De evolutie van hockey: een gedetailleerde analyse
Dat het hockey veranderd is, daar is Shahbaz het volstrekt mee oneens. „Onze spelers weten gewoon niet meer wat ze moeten doen, met en zonder bal. Het ontbreekt ze aan hockeykennis. Dan kun je ook niet verwachten dat ze in het veld de juiste beslissingen nemen. Ik zou nu ook nog mee kunnen doen. Een belangrijk verschil met Nederland is dat bij jullie de meeste spelers hoogopgeleid zijn, wij hebben te maken met jongens uit kleine dorpjes, analfabeten vaak.”
Maar dat is zeker niet het enige wat Pakistan parten speelt, weet ook Shahbaz. Hij werd in 2015 aangesteld als secretaris-generaal van de nationale hockeybond PHF en slaagde er niet in verandering te brengen in de langzamerhand uitzichtloze situatie waarin de sport zich nu al jaren bevindt. Ooit was hockey in Pakistan dé nationale sport. In december 2018, na de twaalfde plaats bij het WK in India, diende Shahbaz zijn ontslag in. Maar dat werd niet geaccepteerd door voorzitter Khalid S. Khokhar en Shahbaz keerde in februari terug achter zijn bureau, om in mei alsnog uit zijn functie te worden ontheven.
Weinig hoopgevend is dat hockey in Pakistan helemaal niet populair meer is, zoals Shahbaz beweert. Hij schat dat er nog geen dertigduizend hockeyers zijn onder de meer dan tweehonderd miljoen inwoners. „De media schrijven ook nauwelijks over hockey en op televisie worden geen wedstrijden meer uitgezonden. Mijn kinderen zijn 23 en 19 jaar, maar ze raken geen stick aan en hebben het nooit over hockey. De stimulans voor de jeugd om te gaan hockeyen ontbreekt. Voor onze beste spelers wordt allang niet meer gezorgd. In het verleden kreeg je na je carrière een goede baan.”
Shahbaz werkt ruim twee decennia op de marketingafdeling van de nationale luchtvaartmaatschappij PIA, die hem de afgelopen jaren uitleende aan de nationale hockeybond. Dat hij als secretaris-generaal van die bond weinig tot niets heeft kunnen klaarspelen, weerhoudt Shahbaz er niet van zijn toekomstvisie op het Pakistaanse hockey te geven. „Allereerst moet er een fatsoenlijke clubcompetitie komen. En we moeten drie of vier excellence academies oprichten. Als we daar vandaag mee zouden beginnen, kunnen we binnen vijf jaar weer tot de wereldtop behoren.” Hij spreekt ook de hoop uit dat de buitenlandse teams „voorzichtig weer op bezoek zullen komen”. De veiligheidssituatie in Pakistan houdt sportploegen al jaren weg uit het land. Het laatste toernooi dat wereldhockeybond FIH in Pakistan organiseerde, was de Champions Trophy in 2003.
De Champions Trophy: Een Podium voor de Beste
De Champions Trophy is een toernooi, waarbij de zes beste landen van de wereld in één week tegen elkaar strijden, waarna luid het Australische ‘Down Under’ nummer klinkt van Men At Work. Zo zou je het toernooi - altijd omarmd door de spelers, maar van de agenda geschoten door de FIH - kort samen kunnen vatten na de Australische titelprolognatie. Zondag werd het in reguliere speeltijd 1-1 en namen de Australiërs de shoot-outs veel beter. Eddie Ockenden - oud-speler van Laren - won de Champions Trophy voor de zevende keer. Het geheim van de imponerende Kookaburras, bij het toernooi dat nota bene is uitgevonden door de techneuten van Pakistan? Er is geen geheim. Tenzij je consistentie, fysieke kracht en degelijkheid geheimen kunt noemen.
Culturele Uitwisseling en Samenwerking
De komst van Pakistaanse internationals naar Nederlandse clubs illustreert de culturele uitwisseling en samenwerking binnen de hockeywereld. Met het aantrekken van de Pakistaanse internationals Muhammad Rizwan (29) en Mehmood Rashid (31) van Oranje-Rood heeft promotieklasser Schaerweijde onderstreept dat ze terug wil naar de Hoofdklasse. De internationals hebben voor twee seizoenen getekend. Rizwan - aanvoerder van Pakistan op het WK in India - geeft aan dat de breuk met topclub Oranje-Rood van beide kanten kwam. In het shirt van Oranje Zwart waren de Pakistanen onder coach Michel van den Heuvel belangrijke pionnen in het enorme Eindhovense succes.
Na zeven mooie jaren was de liefde van beide kanten wat gedoofd, denkt Rizwan. Rizwan en Rashid blijven zelf onafscheidelijk. De ervaren Muhammad Rizwan zegt dat hij wel berust in het vertrek bij Oranje-Rood. Donderdagavond werden de twee Pakistanen, samen met Bob de Voogd en Robert van der Horst, voor de playoff-wedstrijd van de hockeysters van Oranje-Rood tegen Amsterdam in het zonnetje gezet. ‘In het leven kun je niet altijd kampioen worden. Je hebt de goede en de slechte tijden. Afgelopen jaar was zwaar. Maar met Oranje-Zwart hebben we geschiedenis geschreven’, reflecteert de ijzersterke Pakistaanse middenvelder op de afgelopen seizoenen.
Muhammad Rizwan en Mehmood Rashid gaan komende week terug naar hun familie in Pakistan. Dan komen ze in augustus terug naar Nederland. Ze gaan dan in Zeist wonen. Schaerweijde benaderde hen en de Pakistaanse assistent-coach Razwan Ahmed heeft hen overgehaald om naar Zeist te komen. Hij vertelde dat Schaerweijde een mooie en goede club is. Het lijkt misschien vreemd dat ze in de Promotieklasse gaan hockeyen. Maar voor hen is het een mooie nieuwe uitdaging, om naar de Hoofdklasse te promoveren. Ze hebben getekend voor twee jaar.
Coach Suzan Veen is in haar nopjes met de komst van het illustere Pakistaanse duo. ‘We zijn een elftal aan het bouwen en we krijgen nog een bups goede jeugd die eraan komt. Maar de Pakistanen brengen een stukje volwassenheid en branie. Dat kunnen ze in sneltreintempo aan onze spelers doorgeven. Ik ben ontzettend blij dat zij komen’, is de reactie van de oud-international, die met Schaerweijde dit seizoen nog kans maakt op promotie naar de Hoofdklasse. Rizwan en Rashid zijn ook echt hockeydieren. Liefhebbers. Ze krijgen een opleidende rol.
Hockeyuitrusting en Speelveld
Het hockeyveld heeft een rechthoekige vorm van 92 meter lang en 55 meter breed. Alle grenzen worden aangegeven met een witte lijn van ongeveer 7,5 cm breed. De lange lijnen heten zijlijnen en de korte lijnen heten achterlijnen. Het deel van de achterlijn dat tussen de doelpalen loopt, heet de doellijn. Op het veld zijn twee cirkels, twee 23-meterlijnen en een middellijn aangebracht. Op 6,4 meter van beide doelen ligt een 15 cm dikke stip, ook wel de strafbalstip. Er zijn verschillende soorten kunstgras: waterveld, zandveld en water/zandveld.
Om te kunnen hockeyen, heb je natuurlijk een stick nodig. De eerste hockeysticks waren heel hard en helemaal niet buigbaar, dit kwam doordat ze uit één stuk hout werden gemaakt. Veel houten sticks die we nu in Nederland gebruiken, worden in India en Pakistan gemaakt. De duurste sticks worden verstevigd door kunststof met moeilijke namen, zoals: glasfiber, polyfiber, aramide en carbon. Tegenwoordig word veel gebruik gemaakt van kunststofsticks. Een stick mag tussen de 340 gram en 794 gram wegen.
Vroeger speelden mensen met alles wat rond was. Rond 1950 werd met een bal van kurk gespeeld of met ballen van paardenhaar met daar omheen een laagje van kurk of leer. Tegenwoordig gebruiken we allerlei kunststofballen die soms worden gevuld om het juiste gewicht te krijgen. Een bal mag tussen de 156 en 163 gram wegen.
Omdat de bal tegen je schenen aan komt doet dat natuurlijk pijn. Daarom zijn er scheenbeschermers. Je hebt ze in verschillende vormen. Per club heb je andere kleding, dat is logisch anders kan je in een wedstrijd niet zien wie in je team hoort. Natuurlijk draag je ook speciale hockeyschoenen. Dit zijn stevige schoenen met noppen aan de onderkant. Die noppen zorgen ervoor dat je niet snel valt op het veld en dat je op het veld beter kan lopen/rennen.
Spelregels en Wedstrijdverloop
Een veldhockeywedstrijd duurt 2 x 35 minuten en wordt gespeeld door twee teams met ieder elf spelers. De twee scheidsrechters leiden de wedstrijd. Een beginslag (de eerste slag van de wedstrijd) wordt op de middenlijn genomen. Wanneer een van de teams een doelpunt heeft gescoord, neemt het andere team weer een beginslag vanaf de middenlijn. Er kan alleen worden gescoord wanneer de aanvallende partij de bal in de cirkel van de tegenstander heeft aangeraakt.
Belangrijke spelregels zijn dat je geen sticks mag maken (met je stick hoger dan je schouder zwaaien), afhouden (tussen de tegenstander en de bal lopen) en de bal met je voeten aanraken.
Het Belang van Trainers en Coaches
Er komt heel wat bij kijken als je een hockeyclub wilt oprichten. De meest belangrijke personen zijn coaches en trainers. Coaches coachen een team, laten weten waar de wedstrijd is en hoe laat de wedstrijd begint, zijn bij de wedstrijd, wisselen de spelers en geven aanwijzingen. Trainers trainen het team en vaak meerdere teams. Om een officiële trainer te worden moet je een trainer cursus volgen. Deze cursussen zijn er in 2 categorieën: voor de jeugd en de heren/dames. Tijdens de cursus wordt onder andere behandeld: pushen, flatsen, slaan, rennen en dribbelen.
tags: #kaartje #Nederland #Pakistan #hockey #geschiedenis