Korfbal, een sport met een rijke historie, heeft door de jaren heen vele gedaantes en ontwikkelingen gekend. Van de eerste berichten in parochiebladen tot de moderne kunststof korven, de sport heeft een lange weg afgelegd. Dit artikel duikt in de geschiedenis van korfbal, met een focus op de verenigingen Juliana en Vlug en Vaardig, en hun bijdrage aan de sport.
De Beginjaren van C.K.V. Vlug en Vaardig
C.K.V. Vlug en Vaardig, opgericht op 15 september 1952, heeft een bewogen geschiedenis in Amsterdam Noord. De vereniging neemt deel aan de competitie van K.N.K.V.. De vereniging heeft diverse locaties gekend, maar is nu gevestigd op Sportpark Melkweg aan de Meteorenweg. In april 2010 vond een belangrijke vernieuwing plaats met de aanleg van kunstgras en de nieuwbouw van het clubhuis.
De wortels van sport in Amsterdam Noord gaan verder terug. In 1926 werden sportterreinen in gebruik genomen op het Mosveld en het Meeuwenplein, gescheiden door het Noordhollands Kanaal. Het Mosveld werd het domein van de Volewijckers en kleinere clubs zoals ABIM, AED en WDZ, terwijl RKAV voetbalde op het Meeuwenplein.
Na de Eerste Wereldoorlog besloot de gemeenteraad tot de aanleg van een wijk in de Noorder IJpolder. De bouw van Tuindorp Oostzaan begon in 1919, en in 1921 waren de eerste duizend woningen klaar. Twee jaar later richtten de bewoners de voetbalvereniging Meteoor op. Sportpark de Meteoor, al ingetekend op een kaart van rond 1950, werd geopend op 8 augustus 1953. Het oude voetbalveld op het Plejadenplein bleef in gebruik. Met de bouw van Terrasdorp is een begin gemaakt. De accommodatie, gelegen tussen Kersenstraat, Perenpad en Appelweg, staat tegenwoordig bekend als Sportcomplex Tuindorp Oostzaan.
De Oprichting en Groei van KV Juliana
De eerste signalen van een korfbalclub in Oud Gastel dateren van 17 april 1948, toen het parochieblad erover schreef. De aanleiding was een huisbezoek van kapelaan Van Dam aan de familie Reniers aan de Rijpersweg. Op de vraag van Van Dam wat ze wilde, antwoordde Ellie Reniers: "Korfballen!". Op 30 april 1948 werd de eerste officiële wedstrijd gespeeld op een weiland van de heer Van Hassel aan de Hoofdstraat (nu Kerkstraat). Aangezien op deze datum de verjaardag van prinses Juliana werd gevierd, lag de naam K.V. Juliana voor de hand. De eerste tien jaar was K.V. Juliana een exclusief vrouwelijke aangelegenheid. De club speelde voor de katholieke korfbalbond tegen teams uit Steenbergen, Wouw en Dinteloord.
Lees ook: Diepgaande Blik op Juliana Korfbal Zaal
Het eerste team bestond uit Ellie Reniers, A. Hagenaars, A. Buijs, M. de Wolf, H. Thijs, M. Palings, H. de Brand, F. de Klerk, J. Luijten, D. Bennaards, M. de Vries, C. Tak en G. Tak. Het voorlopige bestuur bestond uit M. Feddes, E. Sneek en Adr. Hagenaars. In 1949 nam K.V. Juliana voor het eerst deel aan de competitie van de katholieke dameskorfbalbond, waarbij ze op 24 april wonnen van TOG 2 uit Wouw met 1-0. Het is helaas niet meer bekend wie het eerste doelpunt scoorde.
De populariteit van korfbal groeide, en in 1950 kon er al een tweede team en een junioren twaalftal aan de competitie worden toegevoegd. Een jaar later behaalde K.V. Juliana het eerste kampioenschap, waardoor ze mochten deelnemen aan het landskampioenschap in 's Hertogenbosch, waar ze een verdienstelijke tweede plaats behaalden.
Het grootste succes volgde op 14 juli 1957, toen K.V. Juliana na het behalen van de kampioensvlag mocht deelnemen aan de strijd om het landskampioenschap van de zuidelijke katholieke dameskorfbalbond in Empel. In de finale tegen Klimop uit Asten won het team met 1-0 en promoveerde naar de hoofdklasse, waar ze twee jaar verbleven.
De Overgang naar Gemengd Korfbal
Eind jaren vijftig nam de belangstelling voor dameskorfbal af in West-Brabant, voornamelijk door een gebrek aan kader. Hoewel K.V. Juliana nog 50 leden had, dreigde ook hier een teruggang. Er moest snel interesse worden gewekt bij de jongens in Gastel om een gemengd twaalftal te vormen, wat lukte. In april 1959 werden de eerste mannelijke leden ingeschreven: Wim v/d Horst, Benno Vroklage, Wim de Jong, Rinus v/d Berg, Jos Hagenaars en Jan Schijvenaars. De trainingen onder leiding van de heer F. Lentz zorgden ervoor dat K.V. Juliana in september 1959 kon deelnemen aan de gemengde competitie.
K.V. Juliana verhuisde naar het sportterrein van de speeltuin in de Margrietstraat. De eerste gemengde competitie werd gespeeld in de tweede klasse van de Zuid Nederlandse korfbalbond, tegen teams als JPS 2 en Oranje Wit 2 uit Tilburg, KCT 2 uit 's Hertogenbosch en DHJ 3 uit Bergen op Zoom. De uitwedstrijden werden bezocht met de bakkerswagen van bakker v/d Heijden en met de 'lelijke eendje' van kapelaan Van Dam.
Lees ook: Voetbalclub Juliana Mill: Alles wat je moet weten
Het eerste succes van het gemengde team kwam in het seizoen 61/62. Onder leiding van trainer F. Lentz werd het team op 20 mei 1962 kampioen in afdeling West 2, dankzij een 3-2 overwinning op Oisterwijk 2. Een doelpunt van Wim v/d Horst en twee doelpunten van voorzitter Wim de Jong zorgden voor een feestelijke avond.
Uitdagingen en Vernieuwingen in de Jaren '60
In het seizoen 62/63 kreeg het bestuur te maken met moeilijkheden. Vijf heren werden opgeroepen voor militaire dienst, waardoor het tweede team zich moest terugtrekken. Bovendien moesten bestuursplaatsen worden vervangen. Het nieuwe bestuur onder leiding van voorzitter Wim de Jong wist de problemen te overwinnen en K.V. Juliana te redden. Het bestuur werd gevormd door Wim de Jong, Cees Kepers, Jan Koevoets, Thom Luijten en Piet Havermans.
Het clubblad 'De Korf' verscheen voor het eerst in dit seizoen, met een voorwoord van W. van Dam, die benadrukte het doel van de vereniging: "Onze jeugd een gelegenheid bieden om samen deze gezonde sport te beoefenen om daarin tevens een nuttige vrije tijdsbesteding te vinden".
Financiële moeilijkheden door dure reizen speelden ook een rol. Tijdens een districtvergadering in 1965 werd besloten alle West-Brabantse ploegen over te brengen naar de Dordrechtse Korfbalbond. Om de financiële problemen het hoofd te bieden, werden er acties ondernomen, zoals de verkoop van lucifersdoosjes.
Het bestuur werkte aan een beter speel- en oefenterrein. Het terrein aan de Margrietstraat was slecht en er ontbrak een kleedgelegendheid. In augustus 1966 kreeg K.V. Juliana de beschikking over het oude voetbalveld aan de Veerkensweg, toen het nieuwe gedeelte van het gemeentelijk sportpark in gebruik werd genomen. In hetzelfde jaar werd afscheid genomen van trainer Fred Lentz, die werd opgevolgd door Wim Stevens.
Lees ook: Juliana Korfbal: Geschiedenis en vooruitblik
Sportieve Successen en de Bouw van 't Korfke in de Jaren '70
Trainer Stevens behaalde in het seizoen 1967 zijn eerste succes door met het eerste team kampioen te worden na een 5-2 overwinning op het Dordtse KVW, waardoor Juliana 1 naar de landelijke derde klasse promoveerde. Deze prestatie werd beloond met de bronzen Nico Broekhuyzen medaille.
In 1970 besloot het bestuur een eigen clubhuis te bouwen, wat leidde tot de realisatie van 't Korfke. Op zaterdagmiddag 1 november 1970 kon burgemeester Th. Andriessen het clubhuis officieel openen.
In het openingsjaar van het clubhuis moest Wim Stevens het trainerschap neerleggen. Zijn taak werd tijdelijk overgenomen door Cees Kepers en Wim de Jong, tot Piet Smulders in 1971 de nieuwe trainer werd. Hij kreeg de taak om K.V. Juliana terug te brengen naar de landelijke klasse, wat lukte in 1972.
In 1972 vertegenwoordigde Wim de Jong de vereniging in het radioprogramma 'De schaduwraadkwis' van de TROS, waarbij Oud en Nieuw Gastel tegenover de gemeente Wouw stonden. De meegereisde supporters zorgden voor een uitverkochte drankvoorraad.
Het 25-jarig Jubileum en de Olieboycot in 1973
Op 30 april 1973 vierde K.V. Enkele citaten uit die tijd benadrukken het belang van de vereniging:
- Voorzitter A. Marteijn: "Voor het laten voortbestaan van een korfbalvereniging in West-Brabant is meer nodig dan het alleen maar in de gelegenheid stellen de sport met paal en mand te beoefenen."
- Pastoor W. van Dam: "Dat is de redding geweest en daaraan heeft K.V. Juliana te danken dat we nu het zilveren jubileum mogen vieren".
- M. Feddes: "Ja, het is gelukt en daarom wens ik het bestuur veel energie en initiatief toe zodat men over 25 jaar weer de werkers van jaren kan vragen om dan iets te schrijven voor het Gouden Feest van K.V. Juliana".
In de microcompetitie van '73/'74 werd de korfbalsport geconfronteerd met de Olieboycot. Een rijverbod op zondag betekende dat K.V. Juliana moest fietsen naar thuiswedstrijden in de Leede. Er werd besloten dat spelers zelf voor vervoer zouden zorgen bij zaalcompetities. Tijdens dit seizoen werd een berging aan het clubhuis gebouwd en een lichtinstallatie voor het trainingsveld aangelegd.
Uitdagingen en Sportraad in de Late Jaren '70
Een tekort aan seniorendames zorgde ervoor dat het eerste team degradeerde in de veldcompetitie. Door artikelen in het clubblad werd geprobeerd de gemeenteraad van Oud Gastel te bereiken, wat leidde tot de oprichting van een sportraad binnen de gemeente en de weg vrijmaakte voor de sporthal in 1983.
In 1978 vierde de korfbalvereniging haar 30-jarig jubileum met het Spel Zonder Grenzen en een feestavond in zaal Vogelaars. Om het verlangen van Van Dam te waarborgen, werd de propagandacommissie opgericht. Erevoorzitter en burgemeester Andriessen feliciteerde K.V. Juliana met haar 30-jarige verjaardag.
In november 1978 nam Andriessen afscheid als burgemeester. Wim de Jong nam afscheid als redacteur van het clubblad 't Korfke, en Thom Berloth werd gekozen tot nieuwe voorzitter.
Riekconcoursen en Uitbreiding van het Clubhuis in de Jaren '80
Eind jaren zeventig en begin jaren tachtig organiseerde K.V. Juliana regelmatig riekconcoursen in haar clubhuis. Naast het riekconcours waren de jaarlijkse voetbal- en korfbalwedstrijden tegen de familie Kepers een traditie. In 1981 besloot het bestuur het clubhuis aan de Veerkensweg fors uit te breiden, met name de kleedkamers. Op 5 juni 1982 werd de officiële opening verricht door burgemeester Berkhout.
Algemene Ledenvergadering C.K.V.
De christelijke korfbalvereniging âVlug en Vaardigâ is goedgekeurd bij Koninklijk Besluit.
Modernisering van het Korfbalspel
Invoering van het korfbal in twee vakken. Voor 1991 werd er gespeeld in drie vakken: het verdedigings-, midden- en aanvalsvak. Het middenvak is vanaf 1991 afgeschaft. Samenvoeging van de Nederlandse Dames Korfbal Bond (NDKB) met het KNKV tot een bond in Nederland het KNKV. 50 jarig jubileum C.K.V.. Start samenwerking C.K.V..
Invoering van de kunststof korf. De rieten mand maakt plaats voor de gele kunststof korf te samen met een nieuw aluminium paal.
De rijke geschiedenis van Prinses Irene en HKC
Het verhaal van KV Juliana staat niet op zichzelf. Ook andere korfbalverenigingen in Nederland hebben een rijke historie. Rksv Prinses Irene werd bijvoorbeeld opgericht op 5 augustus 1939, vernoemd naar het tweede kind van Prinses Juliana en Prins Bernhard. De club kende successen en uitdagingen, waaronder de Duitse inval in 1940 die een einde maakte aan de voetbalsport. Na de bevrijding werd de vereniging heropgericht en in 1945 ingeschreven bij de Nederlandse Voetbalbond.
Ook Hengelosche Korfbalclub H.K.C., opgericht in 1913, heeft een lange geschiedenis. Ondanks de Eerste Wereldoorlog floreerde de club. In 1961 werd aan HKC de Koninklijke goedkeuring verstrekt, door Koningin Juliana. De club kende periodes van groei en uitdagingen, maar is nu, anno 2024, nog steeds actief met ongeveer 250 leden.
De Fusie van SV Meerlo en VV Wanssum tot SV United
SV United ontstond op 1 januari 2006 uit een fusie van SV Meerlo en VV Wanssum. VV Wanssum werd opgericht in 1927 als voetbalvereniging "Juliana", maar stond in de competitie bekend als R.K.V.V. Wanssum. SV Meerlo was even oud en heette tot 1939 voetbalvereniging Concordia.
De fusie kwam voort uit een intensieve samenwerking van de jeugdafdelingen vanaf 2000, met als doel zoveel mogelijk kinderen te laten sporten met leeftijdsgenoten in een gelijkwaardige omgeving. De jeugdsamenwerking was zo succesvol dat de kinderen niet meer gesplitst wilden worden toen ze volwassen werden, wat leidde tot de fusie. SV United had bij de start 425 leden en is gegroeid tot circa 550 leden, mede door de toevoeging van een afdeling korfbal.
De Opkomst en Ontwikkeling van Gymnastiekverenigingen in Soest
In Soest was de sportieve ontwikkeling anders, met een focus op gymnastiek. In 1921 werd de christelijke gymnastiekvereniging `Simson' opgericht, maar deze had geen lang leven. In 1928 werd de Soester Turn Club opgericht, gevolgd door ADO en AGAVAS in Soesterberg. In 1932 ontstond de R.K. gymnastiekvereniging Crescendo, en later de christelijke gymnastiekvereniging "Fraternitas". De Soester Turn Club kende successen en uitdagingen, en fuseerde in 1955 met de KVS (Korfbalvereniging Soest). In 1970 fuseerde de vereniging met Crescendo en integreerde de afdeling gymnastiek van Olympia in de nieuw opgerichte vereniging De Springbokken.
De Belangrijkste Bonden die het Korfbal hebben gevormd
Het archief van het Koninklijk Nederlandse Korfbalverbond en voorgangers bevat stukken betreffende de organisatie en taakuitvoering van de (Koninklijke) Nederlandse Korfbalbond, de Christelijke Korfbalbond in Nederland, de Nederlandse Dames Korfbalbond en het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond en hun onderdelen (regionale bonden, Afdelingen en Districten).
Dit zijn onder andere notulen van vergaderingen van besturen, commissies en van algemene vergaderingen, jaarverslagen, statuten en reglementen, spelregels en periodieken zoals adresboeken en officiële organen. Verder is er materiaal bewaard over de Nederlandse korfbalploegen en de afdelings- en districtsploegen, verenigingen van scheidrechters en trainers en jubileumboeken van aangesloten verenigingen en krantenknipsels over korfbal en korfballers.
De periode 1902-1917 in Korfbal
In september 1902 speelden leerlingen van de Nieuwe Schoolvereeniging de eerste korfbalwedstrijd ter wereld. Dit gebeurde op initiatief van Nico Broekhuysen, die zich liet inspireren door een variant van het Amerikaanse basketball tijdens een internationale cursus openluchtspelen in Nääs, Zweden. Broekhuysen werkte zijn idee uit in nauw overleg met Cornelis Vrij, de directeur van de Nieuwe Schoolvereeniging. De ring van bandijzer werd vervangen door een rieten korf, vandaar de naam korfbal.
In 1903 werd de Nederlandse Korfbalbond (NKB) opgericht, met Broekhuysen als voorzitter. In 1904 werd de eerste competitie gestart en vanaf februari 1905 verscheen een officieel orgaan onder de naam Korfbal. Korfbal werd gespeeld door twee twaalftallen verdeeld over drie vakken (aanval, middenvak en verdediging). De NKB gaf in 1905 het huishoudelijk reglement en een kort wedstrijdreglement uit. De bond had als doelstelling: âden bloei van het korfbalspel in Nederland te bevorderen.â In 1911 verscheen het eerste Korfbal jaarboekje. In 1913 vroeg de NKB koninklijke erkenning van de statuten aan, zodat de bond rechtspersoonlijkheid kreeg.
De periode 1918-1938 in Korfbal
In de eerste naoorlogse jaren groeide de NKB aanzienlijk wat betreft het aantal cl… Ontdek meer.
Korfbal: Een Nederlandse sport
In 1902 ging de Amsterdamse onderwijzer Nico Broekhuysen naar het Zweedse landgoed Nääs. Daar maakte hij kennis met de sport ringboll, een soort vrouwenbasketbal. Het spel sprak hem meteen aan. Terug in Nederland bedacht hij een nieuwe variant die hij zijn leerlingen liet spelen: korfbal.
Het spel was meteen populair en werd in de beginjaren vooral gezien als een ongevaarlijk alternatief voor het ruwere voetbalspel.
Inmiddels bestaat korfbal 120 jaar. Het is een van de weinige sporten waarbij mannen en vrouwen samen in een team (kunnen) spelen. Dat zorgt al decennialang voor flauwe grappen, maar daar trekken de tienduizenden enthousiaste leden van de Ned…
Recente Ontwikkelingen en Evenementen
De voorbereidingen voor de Haagse Korfbaldagen 2025 zijn in volle gang. Dit evenement brengt teams samen op het veld en trekt veel publiek. De Haagse Korfbaldagen 2025 zoekt sponsoren!
De Haagse Korfbal Historie wordt vastgelegd in een boekenserie, samengesteld uit verzameld en gedigitaliseerd materiaal. Elk jaar vanaf 2018 komt Uitgeverij Nederlandse Sportboeken Club met een boek over de unieke geschiedenis van het Haagse korfbal. Deel 1: Van ALO en Tims tot Mulder en PAMS. Deel 2, dat in 2019 verscheen: Van Emma en Wals tot Coeland en VES.
KV Juliana in het heden
Zoals u wellicht al vaker gehoord zult hebben, is het bij onze club jaarlijks weer een hele uitdaging om alle vrijwillige taken bij de club weer volledig ingevuld te krijgen. We zijn ons ervan bewust dat er veel mensen binnen onze vereniging zijn die op een of andere manier kunnen helpen. Om overzicht en structuur in onze taken binnen de club en alle vrijwilligers te hebben, zal met ingang van dit seizoen Sarissa van Alphen de taak van vrijwilligerscoördinator op zich nemen.
Afgelopen zaterdag was een belangrijke dag voor de Juliana selectie. Waar Juliana 2 moest spelen tegen degradatie naar de 3de klasse, speelde Juliana 1 voor promotie naar de 1ste klasse. De basis werd gezet en toen in de 7ste minuut weer het eerste doelpunt viel bleek Juliana verlost te zijn van de ‘’vloek’’. De ballen die Juliana 1 altijd scoorde werden ook weer gescoord, en het inlopen was begonnen. Het publiek werd nog eens opgezweept en de beleving was optimaal (6-12).
De technische commissie van KV Juliana is verheugd om te melden dat ook in het seizoen 2022-2023 de selectie van KV Juliana onder leiding zal staan van Lars Bras en Joyce ten Cate. Dit jaar is het eindelijk weer mogelijk om het schoolkorfbaltoernooi te organiseren. Op Koningsdag zal in de ochtend het bekende toernooi weer plaatsvinden.
KV Juliana doet mee aan de actie Verduurzamen Maatschappelijke Gebouwen! Via deze actie kan de club een bijdrage van de Rabobank krijgen voor het plaatsen van zonnepanelen. Zaterdag 30 oktober is het weer super saturday waarop Juliana 3, 2 en 1 achter elkaar de laatste veldwedstrijd voor de zaal nog thuis spelen. Om het gezellig af te sluiten, voordat we weer naar 't Veerhuis verkassen, willen we na de wedstrijden een klein feestje bouwen in het clubhuis.
In Memoriam
Op 23 november 2023 overleed op 96-jarige leeftijd Dory Triep.
Ons bereikte het bericht dat Jan Meerkerk, de man van ons lid Francien Meerkerk na een ziekbed op 68-jarige leeftijd is overleden. Jan was regelmatig langs de zijlijnen te vinden als bezoeker van wedstrijden en daarna in onze kantine. Zelf korfballen was niet aan Jan besteed. Dat liet hij over aan zijn vrouw Francien. Ook Melroy, de zoon van Jan en Francien, heeft de korfbalsport beoefend. Jan kon beter in het spel komen tijdens het darten, waar hij in het verleden regelmatig aanwezig was. Jan had een hart van goud en was een harde werker.
Kees was jarenlang het boegbeeld van onze vereniging en heeft veel en hele mooie dingen bereikt voor onze club. Het huidige clubhuis is hiervan nog een uitvloeisel. Kees was ook jarenlang speler van onze vereniging. In diverse teams heeft hij mooie sportieve prestaties behaald. Hij speelde onder andere ruim 17 jaar in ons vlaggenschip. Kees was fanatiek en een training overslaan was “not done”. Na zijn korfbalpensioen was Kees nog regelmatig op de club. Als toeschouwer van onze teams, kijkend en genietend van het korfbal spel en van zijn kinderen en kleinkinderen. Hij genoot op de club en was trots op hoe het zich verder ontwikkelde.
Leo was de man van Liesbeth en vader van Hans en Frank. Leo is 45 jaar lid geweest van de vereniging. Hiervan is hij 10 jaar als actief korfballer lid geweest, daarnaast heeft Leo verschillende taken binnen de vereniging met passie uitgevoerd. Zo is hij gelijk vanaf het begin van zijn lidmaatschap als hoofdredacteur verantwoordelijk geweest voor het clubblad. Leo is 6 jaar als bestuurslid actief geweest. Met het heengaan van Leo gaat een bijzonder clublid verloren.
tags: #juliana #sportpark #korfbal #geschiedenis