Basketbal is een van de meest geliefde en gerespecteerde sporten in Amerika, en de National Basketball Association (NBA) is de meest prestigieuze basketbalcompetitie ter wereld. De sport, bedacht in de late negentiende eeuw, heeft een rijke geschiedenis en heeft talloze uitzonderlijke spelers voortgebracht. Dit artikel werpt een blik op de oorsprong van basketbal, de legendarische Amerikaanse basketballers die het spel hebben gevormd, de huidige top van de NBA, en de opkomst van Nederlandse spelers in deze competitie.
De Oorsprong van Basketbal
Basketbal werd eind negentiende eeuw bedacht door James Naismith, een Canadese sportcoach die werkte bij het Springfield College in Massachusetts. In december 1891 kreeg Naismith de opdracht om binnen twee weken een intensieve binnenactiviteit te verzinnen, omdat zijn klas steeds geïrriteerder raakte door het feit dat er door de strenge winter geen buitensporten beoefend konden worden. Uiteindelijk kwam Naismith met het idee om een spel met een bal en manden ('baskets') in te voeren, dat hij onder andere gebaseerd had op Ullamaliztli, een eeuwenoud balspel dat gespeeld werd door Azteken.
Hij stelde dertien regels op voor het spel, dat hij toepasselijk basketbal noemde. Naismith verdeelde zijn klas in twee teams en zorgde ervoor dat er twee manden aan het balkon van de gymzaal bevestigd werden. Nadat de regels waren uitgelegd, kon de allereerste basketbalwedstrijd ooit beginnen. De wedstrijd werd gespeeld met een voetbal en de spelers mochten de bal alleen overgooien: het concept van dribbelen werd pas in 1901 geïntroduceerd. Elke keer als er een punt gescoord was, werd de wedstrijd even stilgelegd, zodat de conciërge de bal uit de mand kon halen.
De eerste openbare wedstrijd vond plaats in Springfield op 11 maart 1892. Een jaar later werd de sport gepromoot door de YMCA (Young Men's Christian Association) en werd basketbal ook buiten de Verenigde Staten en Canada steeds bekender. In eerste instantie werd de nieuwe sport vooral beoefend op scholen.
Basketbal werd echter ook snel buiten de gymzalen opgepikt, met name door Afro-Amerikanen die begin twintigste eeuw nog lang niet geaccepteerd waren in Amerika. Basketbal werd voor hen steeds meer een sociaal middel tot binding. Langzaam maar zeker evolueerde de sport van een blanke vorm van ontspanning naar een zwarte vorm van overleving, waardoor ook bij de professionele teams steeds meer zwarte spelers op het veld verschenen.
Lees ook: Het verhaal van James, gezien door Nederlandse fans
De Evolutie van het Spel
In de loop der jaren namen het showelement in en het respect voor de sport toe. Zoals straatvoetbal ook vaak meer om de trucjes dan om de effectiviteit gaat, nemen basketballers eveneens graag wat meer risico’s om het spel esthetisch hoog te houden. Er wordt zo veel gescoord in het basketbal dat krachtige dunks, alley-oops en slimme lay-ups zo nu en dan nodig zijn om het publiek op de banken te krijgen. Overigens is basketbal een van de weinige sporten waarbij de ontwikkeling van de vrouwelijke variant ongeveer gelijk opliep met de mannelijke variant.
Basisregels en Spelprincipes
De regels bij het basketbal zijn vrij eenvoudig. De afmetingen van het speelveld kunnen enigszins variëren, maar over het algemeen is het veld ongeveer 28 bij 15 meter (de velden van de NBA zijn iets groter). Een booglijn op circa 7 meter van de basket markeert de grens tussen het tweepunts- en driepuntsgebied.
Er kan gefloten worden voor verschillende fouten. Zo mag je niet meer dan twee passen lopen met de bal zonder te dribbelen en is het niet toegestaan om te dribbelen, de bal vast te houden en vervolgens verder te dribbelen (‘second-dribble’). Bij lichamelijk contact tijdens een doelpoging wordt er voor een overtreding gefloten. Als de aanvaller ondanks de overtreding toch scoort, krijgt hij één vrije worp (‘and-one’ genoemd). Als hij niet scoort, mag hij - afhankelijk van de plaats waar de overtreding wordt gemaakt - twee of drie vrije worpen nemen.
De spelers van de ploeg in balbezit mogen niet langer dan drie seconden in de gekleurde zone onder de basket ('de paint') van de tegenstander staan. Vandaar dat er altijd enkele spelers naast elkaar aan de lijn staan, wachtend op het goede moment om naar binnen te komen. Een aanval mag maximaal 24 seconden duren.
Spelersposities
Elk team heeft verschillende posities, elk met hun eigen verantwoordelijkheden:
Lees ook: Transfergeruchten rond Reece James
- De point-guard is de spelverdeler die de bal heeft aan het begin van een aanval. Hij is beweeglijk, snel en vaak klein, waardoor hij dynamisch kan spelen. Een goede guard geeft veel assists en scoort daarnaast regelmatig driepunters.
- De shooting-guard is de beste schutter en vaak de beste speler van het team. Hij moet zijn eigen schoten creëren, bijvoorbeeld door uit een dribbel te schieten of door vrij te lopen achter de driepuntslijn).
- De small-forward speelt vooral tussen de driepuntslijn en de basket. Waar de shooting-guard vooral vanuit het veld schiet, probeert de small-forward dichter bij de basket te komen. Hij is constant in beweging bij de basket en kan overtredingen uitlokken waardoor hij vrije worpen krijgt. Onder meer LeBron James en Kevin Durant spelen als small-forwards in de NBA.
- De power-forward speelt vooral bij de basket en komt minder het veld in dan de small-forward. Tot zijn kwaliteiten behoren vooral lay-ups en post-moves (scoren vanuit een positie met de rug naar de basket toe). Vaak is dit een lange speler, meestal boven de 2.05 meter, die veel rebounds kan maken. De power-foward probeert onrust te stoken in de defensie van de tegenpartij.
- De center, ten slotte, is fysiek de meest imposante speler. Deze speler rent van basket naar basket en wacht op rebounds of een goede bal voor een post-move.
Aanvalstechnieken en Terminologie
Bij basketbalwedstrijden bestaat heel wat terminologie om een aanval te beschrijven. Wanneer uit een pass in één volgende beweging een score volgt, wordt dit een assist genoemd. Het scoren zelf kan op verschillende manieren gebeuren. Een jump-shot is een normaal schot vanuit een sprong vanuit het veld. Wanneer een speler op de basket af loopt, rondt hij de aanval af met een lay-up, waarbij de bal als het ware in de basket gelegd wordt of een dunk. Deze laatste is een van de moeilijkste technieken binnen de sport: een ultiem teken van kracht. Ten slotte is er nog de post-move, die meestal wordt uitgevoerd door de sterke en lange spelers. Deze wordt aangespeeld met de rug naar de basket, draait weg en gooit de bal over zijn verdediger door de mand.
Wanneer de aanvaller mist, volgt een rebound, die zowel door het aanvallende als door het verdedigende team gewonnen kan worden. Over het algemeen wordt circa tachtig procent van de rebounds door het verdedigende team gewonnen, waardoor het maken van aanvalsrebounds een belangrijke manier is om het verschil te maken in een wedstrijd. De snelheid van de sport maakt een wedstrijd conditioneel zwaar.
De NBA: Het Hoogtepunt van Basketbal
De hoogste basketbalafdeling in de Verenigde Staten is de NBA, de National Basketball Association. Deze NBA bestaat uit twee Conferences (de Eastern en de Western Conference), die vervolgens weer zijn opgedeeld in drie divisions van ieder vijf teams. Alle teams spelen tegen elkaar, maar de division-genoten speler vaker tegen elkaar dan conference-genoten. Wie precies hoe vaak tegen wie speelt, wordt bepaald door een enorm ingewikkelde formule, waardoor het schema er voor leken vaak puur willekeurig uitziet. De grote afstanden tussen de steden zorgen er overigens voor dat een team vaak meer dan vijf uitwedstrijden achter elkaar speelt.
Het reguliere seizoen telt 82 wedstrijden, van oktober tot april, waarna 16 teams zich kwalificeren voor de play-offs en er door middel van een knock-out-systeem de kampioen bepaald wordt. Ten slotte heb je nog een competitie met collegeteams, waar universiteiten en hogescholen aan deelnemen. Collegebasketbal is redelijk groot en er worden vaak spelers uit de college league gescout voor NBA-teams.
De NBA Draft en Nivellering
Ieder jaar in juni, na het reguliere NBA-seizoen, vindt de draft plaats. Daarin worden de beste spelers uit de college leagues en enkele buitenlandse spelers op een lijst gezet, waarvan de NBA-teams één voor één een speler mogen kiezen. De keuzevolgorde wordt bepaald door de eindstand van het afgelopen seizoen, waarbij de slechtst presterende teams als eerste een speler mogen kiezen - tenzij deze clubs hun ‘draft picks’ verhandeld hebben. Door deze manier van draften en het instellen van een maximumsalaris (‘salary cap’) blijven teams in de NBA aan elkaar gewaagd, waardoor de competitie genivelleerd wordt.
Lees ook: Grootheden in de Amerikaanse basketbalgeschiedenis
Legendes van het Spel
Door de geschiedenis heen hebben bepaalde spelers een onuitwisbare indruk achtergelaten op het basketbal. Hier zijn enkele van de meest invloedrijke figuren:
- Michael Jordan: Algemeen beschouwd als de beste basketballer aller tijden. Jordan domineerde de jaren 90 met de Chicago Bulls, won zes NBA-kampioenschappen en werd zes keer uitgeroepen tot MVP van de Finals en vijf keer tot MVP van het reguliere seizoen. Zijn spectaculaire sprongkracht en competitieve geest maakten hem tot een internationale superster.
- Earvin "Magic" Johnson: Een charismatische point guard die in de jaren 80 en 90 voor de Los Angeles Lakers speelde. Met vijf NBA-titels en drie MVP awards stond Magic bekend om zijn uitzonderlijke passing en allround vaardigheden. Hij was een sleutelfiguur in het "Dream Team" dat in 1992 op de Olympische Spelen in Barcelona domineerde.
- Kareem Abdul-Jabbar: Met een carrière van twintig jaar bij de Milwaukee Bucks en Los Angeles Lakers, was Abdul-Jabbar een dominante center. Hij stopte als de speler met de meeste punten, gespeelde wedstrijden, gespeelde minuten en geblokte schoten. Hij wist zes keer de NBA finals te winnen en werd in die finales twee keer tot beste gekozen. Jabbar wist het ook zes keer tot MVP van het reguliere seizoen te schoppen, een onwaarschijnlijke prestatie.
- Bill Russell: Een legendarische center die in de jaren 50 en 60 voor de Boston Celtics speelde. Russell heeft het record voor de meeste NBA-kampioenschappen (elf) en werd vijf keer uitgeroepen tot MVP van de league. Hij stond bekend om zijn uitzonderlijke rebounds en defensieve kwaliteiten.
- Wilt Chamberlain: Een dominante center die van 1959 tot 1973 speelde. Chamberlain was een scorende machine en won twee NBA-kampioenschappen. Naast zijn basketbalprestaties stond hij bekend om zijn bewering dat hij met meer dan 20.000 vrouwen het bed had gedeeld.
- Larry Bird: Een forward die zijn hele carrière speelde bij de Boston Celtics. Bird won drie NBA-kampioenschappen en werd drie keer uitgeroepen tot MVP. Zijn rivaliteit met Magic Johnson bracht de populariteit van basketbal naar nieuwe hoogten.
- Shaquille O'Neal: Een van de meest dominante spelers in de NBA-geschiedenis. Met zijn lengte en gewicht was "Shaq" een absolute publiekstrekker. Hij werd vier keer NBA-kampioen en vormde samen met Kobe Bryant een onverslaanbare tandem bij de Lakers.
- Tim Duncan: Een bescheiden maar uiterst effectieve power forward die zijn hele carrière speelde voor de San Antonio Spurs.
- Oscar Robertson: Een veelzijdige guard die in 1971 de Milwaukee Bucks naar hun enige NBA-titel leidde. Robertson is de enige speler die met een triple-double het seizoen afsloot (dubbele cijfers in punten, rebounds en assists).
- Kobe Bryant: Een shooting guard die sinds zijn draft in 1996 voor de Los Angeles Lakers speelde. Bryant heeft in zijn carrière meer dan dertig duizend punten gemaakt, is vijfvoudig NBA kampioen en is hij een keer de MVP van het seizoen geweest. Hij stond bekend om zijn soloacties. Helaas kwam Bryant in 2020 om het leven bij een helikopterongeluk.
Huidige Topspelers in de NBA
De NBA blijft evolueren, met nieuwe talenten die voortdurend opkomen. Player Efficiency Rating (PER): Een allesomvattende statistiek die alle positieve statistieken (offensief en defensief) meeneemt om de impact van een speler te bepalen.
Op basis van deze statistieken zijn enkele van de huidige topspelers in de NBA:
- Stephen Curry: Bekend om zijn uitzonderlijke schotvaardigheid, vooral van achter de driepuntslijn. Hij zette in het seizoen 2015-2016 de beste OBPM weg met 10,35. Dit seizoen is zijn OBPM een duizelingwekkende 9,67. Curry’s 31,7 punten, overigens schiet hij 43,6% van zijn driepunters raak, en 7 assists is slechts goed voor plek vijf in de MVP-rankings.
- Nikola Jokić: De MVP van de afgelopen twee seizoenen, een veelzijdige center die zowel kan scoren als passen. Vorig seizoen zette hij een DBPM weg van 4,51. Goed voor de vijfde plek op de single season-lijst. Met een PER van 32,85 verbrak hij het zestig jaar oude record van Wilt Chamberlain. Dit seizoen is zijn spel goed voor een PER van ‘slechts’ 31,2.
- Luka Dončić: Een jonge Sloveense ster die bekend staat om zijn scorend vermogen en passing. Zijn 33,8 punten en 8,6 assists per wedstrijd maken dit flink duidelijk. Een van de redenen dat hij vierde staat is een career-high 1,8 steals per wedstrijd. Dončić is momenteel de favoriet voor de MVP-award.
- Giannis Antetokounmpo: Een Griekse forward met een unieke combinatie van lengte, snelheid en kracht.
- Joel Embiid: Een dominante center die zowel aanvallend als verdedigend een impact heeft.
- LeBron James: Een ervaren forward die nog steeds op hoog niveau presteert, zelfs op latere leeftijd. James, die bezig is aan zijn 22ste seizoen in de NBA, is ook de speler met de meeste speelminuten en de meeste gescoorde punten ooit. Onlangs vestigde hij een nieuw NBA-record door voor de 563ste keer in zijn carrière 30 punten of meer te scoren in een wedstrijd. Hiermee overtrof hij Michael Jordan op de eeuwige ranglijst.
Top Verdieners in de NBA
Naast hun prestaties op het veld, verdienen NBA-spelers ook aanzienlijke bedragen aan salaris en endorsements. Volgens Forbes zijn de best betaalde basketballers van 2024:
- LeBron James: $128,7 miljoen
- Stephen Curry: $105,8 miljoen
- Kevin Durant: $99,9 miljoen
- Giannis Antetokounmpo: $93,8 miljoen
- Damian Lillard: $64,8 miljoen
- Joel Embiid: $61,4 miljoen
- Jimmy Butler: $58,8 miljoen
- Devin Booker: $58,2 miljoen
- Luka Dončić: $58 miljoen
- Bradley Beal: $57,7 miljoen
Nederlandse Spelers in de NBA
Hoewel basketbal van oorsprong een Amerikaanse sport is, hebben ook Nederlandse spelers hun weg gevonden naar de NBA. Tot op heden zijn er negen Nederlandse spelers actief geweest in de NBA.
Team USA op de Olympische Spelen van Parijs
De Olympische Spelen staan garant voor de aanwezigheid van supersterren, met in het bijzonder de Amerikaanse basketbalmannen. Bij elke Zomerspelen zijn de basketballers van Team USA een enorme attractie. Ook in Parijs. Het samenbrengen van onder anderen NBA-sterren LeBron James (39), Stephen Curry (36) en Kevin Durant (35) werd op voorhand al met gejuich ontvangen. Het zijn juist deze drie die het Amerikaanse basketbal de voorbije vijftien tot twintig jaar hebben gedragen in de beste competitie ter wereld van de sport, de NBA. En nu spelen ze voor het eerst samen voor Team USA, aangevuld met nog negen absolute topspelers. Het Amerikaanse team van nu komt qua uitstraling aardig in de buurt van het iconische Dream Team uit 1992.
Voor Curry, een van de beste schutters aller tijden uit de NBA, zijn het zijn eerste Olympische Spelen. Hij was in 2016 geblesseerd en vijf jaar later bedankte hij vriendelijk voor de eer bij de door corona aangepaste Spelen van Tokio. Steve Kerr van de Golden State Warriors is aangesteld als hoofdcoach van de Verenigde Staten voor de Spelen van Parijs. Voor de eerste ronde zit de VS in een groep met Puerto Rico, Servië en Zuid-Soedan. Op zondag 28 juli speelde ze al hun eerste groepsduel tegen Nikola Jokic en Servië.
tags: #bekende #amerikaanse #basketballers