Op 24 maart 2016 overleed Johan Cruijff, een icoon wiens invloed op het voetbal onuitwisbaar is. Cruijff was meer dan alleen een speler; hij was een denker, een filosoof, en een revolutionair die het spel opnieuw definieerde. Zijn visie op voetbal, zijn legendarische uitspraken en zijn nalatenschap leven voort in clubs als Ajax en Barcelona, en inspireren trainers en spelers over de hele wereld.
Cruijffs Voetbalfilosofie: Totaalvoetbal en de Cruijffiaanse Tactiek
Cruijff, geboren in 1947, groeide op in de schaduw van het Ajax-stadion. Al vroeg viel hij op door zijn kritische blik en zijn vermogen om ervaren spelers aanwijzingen te geven, iets wat in het hiërarchische Nederland van de jaren zestig ongehoord was. Hij veranderde niet alleen de manier waarop er over voetbal werd gedacht, maar ook de manier waarop het werd gespeeld. Samen met Ajax-trainer Rinus Michels ontwikkelde Cruijff een nieuwe voetbalstijl, bekend als totaalvoetbal.
Totaalvoetbal hield in dat spelers constant van positie wisselden, waardoor een rechtsachter plotseling als rechtsbuiten kon opduiken, of andersom. Cruijff was het genie van deze toegankelijke schoonheid, en zijn acties op het veld brachten miljoenen Nederlanders in hogere sferen. Cruijff werd een voetbaldenker van ongeëvenaarde originaliteit. In zijn elf jaar als coach ontwikkelde hij het totaalvoetbal verder en voorzag hij talloze voetbaldetails van een nieuw inzicht. Hij stelde aanvallers in Ajax-jeugdteams vaak als verdediger op, zodat ze leerden hoe verdedigers denken.
Zijn visie op voetbal was gebaseerd op een aantal kernprincipes:
- Aanvallend voetbal: Cruijff was een voorstander van aanvallend voetbal, waarbij het publiek vermaakt moest worden. "Voor mij is voetbal emotie," schreef Cruijff in zijn autobiografie. "Ik heb altijd gedacht dat voetbal op een mooie manier moet worden gespeeld met aanvallend voetbal. Het moet een spektakel worden. Eigenlijk voetbal je met je hersenen."
- Balbezit: "Als wij de bal hebben, kunnen zij niet scoren," was een van zijn bekende uitspraken. Cruijff geloofde dat balbezit essentieel was om de controle over de wedstrijd te houden.
- Positioneel spel: Cruijff benadrukte het belang van de juiste positionering op het veld. Spelers moesten weten waar ze moesten staan en hoe ze moesten bewegen om de bal te ontvangen en de aanval te ondersteunen.
- De rol van de keeper: Cruijff beaamde dat de keeper waarschijnlijk altijd ‘op een aparte manier bij het voetbal betrokken zijn’, stelde hij ook dat de doelman volgens zijn filosofie ervoor moet zorgen dat het elftal zo min mogelijk terug moet en dat hij zelf ook actief meevoetbalt.
De Keeper als Eerste Aanvaller
Cruijffs idee dat de keeper de eerste aanvaller is, is een essentieel onderdeel van zijn voetbalfilosofie. De keeper is niet alleen een speler die schoten tegenhoudt, maar ook een speler die in staat moet zijn om de bal te verdelen en de aanval op te zetten.
Lees ook: Preventie van rugklachten
Deze visie vereist dat de keeper over de volgende kwaliteiten beschikt:
- Voetballend vermogen: De keeper moet in staat zijn om de bal met zijn voeten te controleren, passen te geven en zelfs dribbels uit te voeren.
- Inzicht: De keeper moet het spel kunnen lezen en de juiste beslissingen nemen over waar de bal naartoe moet.
- Durf: De keeper moet durven om uit zijn doel te komen en mee te spelen met de verdediging.
Cruijffs Invloed op het Moderne Voetbal
Cruijffs ideeën hebben een enorme invloed gehad op het moderne voetbal. Veel topclubs en trainers over de de wereld passen zijn principes toe.
Enkele voorbeelden van de invloed van Cruijff op het moderne voetbal zijn:
- Het gebruik van voetballende keepers: Keepers als Edwin van der Sar, Manuel Neuer en Alisson Becker zijn allemaal voorbeelden van keepers die uitstekend kunnen voetballen en een belangrijke rol spelen in de opbouw van het spel.
- Het belang van balbezit: Veel topclubs streven ernaar om de bal zo veel mogelijk in hun bezit te houden, zoals FC Barcelona onder Pep Guardiola.
- Het positionele spel: Trainers als Pep Guardiola en Jürgen Klopp hebben het positionele spel verder ontwikkeld en verfijnd.
Cruijffs Uitspraken: Een Nationale Running Gag
Zoals het Nederlands elftal een gemeenschappelijke ervaring voor Nederlanders is, zo is Johan Cruijff dat zelf ook. Zijn taalgebruik is een nationale running gag geworden: in dat gedateerde Amsterdamse arbeidersaccent vergist hij zich in lidwoorden, zegt ‘wie’ in plaats van ‘die’, en vindt alles ‘logisch’. Maar wat zijn retoriek vooral kenmerkt is de schijnbare paradox: ‘Toeval is logisch’, ‘Voordat ik een fout maak, maak ik die fout niet’, en natuurlijk: ‘Elk voordeel heeft zijn nadeel.’ Geen Nederlandse schrijver of komiek uit zich herkenbaarder.
Een Erfenis die Voortleeft: Cruijff Foundation en Cruyff Institute
De plekken waar Cruijffs idealen en filosofieën het meest naar voren komen, zijn de Cruijff Foundation en het Johan Cruyff Institute. Volgens zoon Jordi, was de Foundation als een kind voor Johan. Beide organisaties komen voort uit Johans eigen ervaringen. Hij maakte nooit zijn school af, maar hij was er op gebrand dat dit andere kinderen niet mocht overkomen.
Lees ook: KNVB-nummer: Zoek het hier!
"Toen ik vijftien of zestien was, heeft hij me een maand van voetbal gehaald." Zegt Jordi. "Ik zou weer op voetbal mogen als mijn cijfers beter werden. Ik was jeugdspeler van FC Barcelona en ik vroeg hem; waarom zet je zoveel druk achter mijn studie als je zelf niet hebt gestudeerd." Dan zei hij: "Het gaat er niet om wat ik heb gedaan. Jij moet voorbereid zijn voor een leven na het voetbal."
Het Cruijff-instituut zit op verschillende plekken op aarde. Het biedt drie verschillende masters en tal van cursussen aan. De Foundation, die al duizenden kinderen geholpen heeft geholpen, komt voort uit Johans geloof dat sport verbroedert.
Lees ook: KNVB Senioren Regels: jouw handleiding