Een toernooi is een georganiseerde reeks wedstrijden, vaak in een competitieve setting, waarbij individuen of teams strijden om een uiteindelijke overwinning. Toernooien bestaan in diverse vormen, van middeleeuwse ridderlijke festivals tot moderne sportevenementen zoals tennis- en schaaktoernooien, en zelfs pokertoernooien. Ze hebben een rijke geschiedenis en blijven een belangrijk onderdeel van sportieve en recreatieve activiteiten.
De oorsprong: Middeleeuwse toernooien
De term "toernooi" voert ons terug naar de Middeleeuwen, waar ridderlijke festivals centraal stonden. Deze toernooien waren meer dan alleen wedstrijden; ze waren een vertoon van aristocratische pracht en praal, een schril contrast met het vaak harde middeleeuwse leven. Om deel te nemen aan deze toernooien, moest men van adel zijn.
Vechtsporten en oefening voor oorlog
Middeleeuwse toernooien stonden in het teken van vechtsporten, zoals het individuele lanssteken en massale man-tegen-mangevechten (mêlée). Oorspronkelijk dienden deze toernooien voornamelijk als oefening voor een echte oorlog. De lokale machthebbers wilden vrede, wat de Kerk aanmoedigde en het organiseren van toernooien zou ervoor moeten zorgen dat ridders aan hun vechtlust konden voldoen en minder snel geneigd waren om oorlog te voeren. De mêlée, een simulatie van een echte oorlog, bestond uit twee teams van honderden ridders die elkaar probeerden gevangen te nemen.
Van oefening tot vertoon
In de loop van de Late Middeleeuwen (ca. 1270-1500) verschoof de focus van toernooien. Aristocratisch vertoon en pracht en praal gingen een grotere rol spelen. De uitbundige toernooien van de adel stonden in schril contrast met het middeleeuwse leven, dat vaak hard was.
Regels en tradities
Er waren verschillende regels en tradities verbonden aan middeleeuwse toernooien. Koning René van Anjou (1409-1480) bepaalde bijvoorbeeld dat ridders hun wapenschilden moesten ophangen bij de herbergen waar ze overnachtten. De nadruk kwam steeds meer te liggen op het lanssteekspel, waarbij twee ridders op elkaar inreden om elkaar uit het zadel te stoten. Vanaf de tweede helft van de dertiende eeuw werd na het lanssteken het gevecht op de grond met het zwaard voortgezet, om de uiteindelijke winnaar vast te stellen. Om het aantal doden te verminderen, werden de wapens aangepast: lansen kregen een driepuntige kop en zwaarden werden stomp gemaakt.
Lees ook: Informatie over het Regio Voetbal Toernooi
De rol van scheidsrechters en toeschouwers
In de vroegere toernooien (de mêlée-gevechten) waren er nog geen scheidsrechters, er werd slechts beslist door middel van consensus. Later waren er wel scheidsrechters die men herauten noemde. Ze maakten reclame voor het toernooi, waren verantwoordelijk voor het beoordelen van de prestaties van de ridders en verzorgden de verslaglegging. Na afloop stelden ze een rapport op over het toernooi, waar vaak wapenboeken uit voortkwamen. Ook de toekijkende aristocratische dames vervulden een rol. Ze traden op als gastvrouw, moedigden ridders aan die hun sjaal of doek droegen, beoordeelden de prestaties en reikten prijzen uit.
Afname van populariteit
Door de uitvinding van het buskruit werden flexibele soldaten te voet met wapens steeds belangrijker. De ridder in zijn onbeweeglijke harnas te paard begon in de Late Middeleeuwen (ca. 1270-1500) langzaamaan ouderwets te worden. Daarnaast hielp het ook niet mee dat in de zestiende eeuw een koning overleed tijdens een steekspel. De ongelukkige was Hendrik II van Frankrijk (1519-1559). De koning kreeg een houtsplinter van een lans in zijn oog en stierf korte tijd later aan zijn verwondingen.
Moderne toernooien: Een breed scala aan competities
Hoewel de romantiek van de middeleeuwse toernooien misschien verdwenen is, leeft de geest van competitie voort in moderne toernooien. Deze evenementen omvatten een breed scala aan activiteiten, van sport tot spellen en meer.
Sporttoernooien: Tennis als voorbeeld
In de sportwereld zijn toernooien een veelvoorkomend fenomeen. Een goed voorbeeld is tennis, waar verschillende soorten toernooien worden georganiseerd, waaronder open toernooien, ranglijsttoernooien en internationale toernooien.
Open toernooien
Een open toernooi is een toernooi dat wordt georganiseerd door een vereniging die is aangesloten bij de KNLTB (Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis Bond). Elk KNLTB-lid, jong of oud, kan hieraan meedoen. Tennissers van verschillende verenigingen spelen op de organiserende vereniging tegen elkaar in verschillende categorieën op leeftijd, single en/of dubbel, op speelsterkte en/of op actuele rating. Er zijn verschillende soorten open toernooien: dag-, weekend- en weektoernooien, die georganiseerd kunnen worden voor verschillende soorten doelgroepen, zoals junioren, starters of rolstoeltennissers.
Lees ook: Informatie over het Volleybal Jeugd Toernooi in Vaassen
Dagtoernooien
Een dagtoernooi is een (open) toernooi van één dag. Dit kan een willekeurige dag in de week zijn. Een aantal jaar geleden waren er enkel traditionele weektoernooien, maar in 2018 zijn daar, naar aanleiding van een onderzoek onder toernooispelers, nieuwe toernooivormen, zoals een dag- en weekendtoernooi bij gekomen. Het voordeel van een open dagtoernooi is dat je van tevoren weet waar je aan toe bent: je bent één hele dag, middag of avond wedstrijden aan het spelen. Je kan er dus rekening mee houden in je agenda. Er zijn ook verenigingen die open dagtoernooien organiseren voor specifieke doelgroepen, zoals starters, rolstoeltennissers of junioren.
Ranglijsttoernooien
Een ranglijsttoernooi is een toernooi voor de subtop van Nederland. Spelers met een speelsterkte 1-4 kunnen zich inschrijven voor NRT’s) en de beste jeugdspelers van Nederland kunnen meedoen aan de . Acceptatie van de inschrijving voor beide ranglijsttoernooien wordt bepaald op basis van de positie op de (nationale) ranglijst. Punten voor deze ranglijst worden verkregen door deel te nemen aan verschillende ranglijsttoernooien.
Internationale toernooien
De hoogste categorie toernooien in Nederland zijn de internationale toernooien. Dit zijn toernooien voor de top van Nederland zowel bij de senioren als de jeugd. Door aan deze toernooien mee te doen kunnen spelers op topniveau wedstrijdervaring opdoen en tegelijkertijd punten verdienen voor de internationale ranglijst. Tijdens deze toernooien zie je dus de beste tennissers van Nederland en uit het buitenland in actie.
Schaaktoernooien: Amsterdam Chess Open
Een ander voorbeeld van een modern toernooi is het Amsterdam Chess Open, een weekendschaaktoernooi in Amsterdam dat voortborduurt op de tradities van het PKA en het Eijgenbroodtoernooi. Het toernooi is ontstaan uit een initiatief van de Amsterdamse schaakvereniging Caissa, waar schakers en wielrenliefhebbers samenkomen.
Organisatie en ambitie
De organisatie van het Amsterdam Chess Open bestaat uit een jonge en ambitieuze groep schakers van verschillende Amsterdamse schaakclubs. Ondanks het gebrek aan eerdere ervaring met het opzetten van een toernooi, heeft de commissie hard gewerkt om een succesvol evenement te organiseren. De commissie streeft ernaar om bij te dragen aan diversiteit binnen de schaakwereld en leunt op tradities van het Eijgenbroodtoernooi, zoals het organiseren van het toernooi in het “extra-uur-weekend”.
Lees ook: Padelclubs en toernooien Rijswijk
Samenwerkingen en sponsoring
Het Amsterdam Chess Open werkt samen met Stichting Blije Buren, die stadgenoten helpen die het wat minder makkelijk hebben en voedselverspilling tegengaan. Blije Buren verzorgt de catering en aankleding van het toernooi. Daarnaast wordt het toernooi gesponsord door Schaak & Gowinkel Het Paard en Schaakopening Essenties, die prijzen sponsoren.
Pokertoernooien: Pokeren.nl Poker Series
De Pokeren.nl Poker Series is een reeks pokertoernooien die in verschillende locaties in Nederland worden georganiseerd. Deze toernooien zijn uitermate geschikt voor recreatieve pokerspelers, en ervaring is geen vereiste om deel te nemen. De toernooien maken deel uit van een groter seizoen, waarbij spelers zich kunnen kwalificeren voor de finale of halve finale.
Deelname en kwalificatie
Deelname aan een toernooi van de Poker Series kost €12.95, en iedereen van zestien jaar of ouder kan zich inschrijven. Spelers kunnen zich tot kort voor het toernooi inschrijven, maar de organisatie geeft de voorkeur aan inschrijvingen enkele dagen van tevoren, zodat ze zich goed kunnen voorbereiden. Tijdens de voorrondes kunnen spelers zich kwalificeren voor de grote finale of halve finale. De beste 10% van de spelers ontvangen tickets, waarbij de chipleader direct naar de finale gaat en de winnaar van het toernooi aan alle halve finales mag deelnemen.
Ranking en prijzen
Spelers verdienen ook punten voor de Poker Series Ranking tijdens de voorrondes. Aan het einde van het seizoen plaatsen de beste 36 spelers zich automatisch voor de Ranking finale. De winnaar van de Poker Series krijgt een plekje in Team Pokeren.nl, waarbij hij of zij een jaar lang toernooien speelt in binnen- en buitenland als ambassadeur van Pokeren.nl. Team Pokeren.nl biedt intensieve begeleiding om een betere pokerspeler te worden, inclusief exclusieve deals met bekende trainingssites.
Toernooien in andere contexten
Naast de bovengenoemde voorbeelden, vinden toernooien ook plaats in andere contexten, zoals voetbal en tennispadel.
Voetbaltoernooien: De Heitinga Experience bij ARC
De Heitinga Experience bij ARC is een pupillentoernooi dat in 2005 ontstond met het idee om een landelijk bekend toernooi te organiseren. Een groep enthousiaste vaders werkte hard om dit te realiseren. Met ingrediënten zoals een lunch, een funpark, een goodiebag voor elke deelnemer, een strakke organisatie, twee begeleiders per team en een spectaculaire prijsuitreiking, werd het toernooi al snel een succes. Deelname werd belangrijker dan winnen, en het toernooi, dat de naam draagt van John Heitinga, die zijn eerste voetbalstappen in rood en zwart zette, werd een begrip.
Tennispadeltoernooien: HLTV Juliana en het Boekweit Olie Toernooi
HLTV Juliana is een tennis- en padelvereniging die bekend staat om haar jaarlijkse Boekweit Olie Toernooi. Dit toernooi is een zomerse sporttraditie waar zowel fanatieke tennissers als padelspelers samenkomen om sport, gezelligheid en strijdlust te combineren. Het Boekweit Olie Toernooi omvat verschillende categorieën en niveaus, zowel voor tennis als padel. Tegelijkertijd wordt ook het 4-sterren Nationaal Ranglijst Tennistoernooi bij de heren en bij de dames gespeeld.