Steeds meer amateurverenigingen kiezen ervoor om een Hoofd Jeugdopleiding (HJO) aan te stellen, of een vergelijkbare functie zoals Technisch Jeugdcoördinator (TJC). Deze opkomende functie is cruciaal voor de ontwikkeling van jeugdspelers en het verbeteren van de jeugdopleiding. Dit artikel gaat in op de verschillende rollen die een HJO vervult in de jeugdopleiding, de valkuilen die daarmee gepaard gaan, en de kerntaken die essentieel zijn voor een succesvolle invulling van de functie.
De Opkomst van de Hoofd Jeugdopleiding (HJO)
Naar aanleiding van recent onderzoek is er meer informatie beschikbaar over de rollen van deze opkomende functie. Uit analyse van meer dan 50 amateurverenigingen blijkt dat de invulling van de HJO-functie sterk kan verschillen. Er is dan ook weinig eenduidigheid over de invulling van deze functie in Nederland. Clubs zijn het er echter massaal mee eens dat de HJO een kritische succesfactor is in het verbeteren van de jeugdopleiding.
De Rollen van een HJO
Afhankelijk van het takenpakket, de verantwoordelijkheden en de situatie bij de club kan een HJO een of meerdere rollen vervullen. Een HJO organiseert en zorgt voor juiste randvoorwaarden om voor trainers en spelers. Een HJO is iemand die trainers beter maakt. Door het opleiden en begeleiden van trainers zorgt een HJO indirect voor een verbeterde ontwikkeling van spelers. Een HJO ontwikkelt voetbaltechnisch beleid. Een HJO heeft vaak een voetbaltechnische opleiding gevolgd en relevante ervaring opgedaan. Een HJO bewaakt het voetbaltechnisch beleid in de praktijk. Trainers worden begeleid volgens een gemeenschappelijke visie en er wordt gecontroleerd op gemaakte afspraken.
Valkuilen bij de Invulling van de HJO-functie
Als er meerdere rollen gecombineerd moeten worden, zijn er echter een aantal valkuilen waar we de HJO snel zien instappen. En dat is jammer aangezien zijn functie hierdoor minder effectief wordt. Met het Kwaliteit & Performance Programma zijn we veelvuldig tegen gekomen dat HJO’s veel tijd kwijt zijn aan de rol van Coördinator. Logistieke, administratieve en organisatorische taken vragen veel tijd, en de HJO komt daardoor niet toe aan de uitvoering en/of verdieping van voetbaltechnisch beleid. Wanneer HJO’s voor het merendeel in deze rol bezig zijn, hebben clubs onvoldoende vermogen om met vrijwilligers de jeugdopleiding goed te organiseren. Het kan echter ook een bewuste keuze zijn om iemand aan te nemen die over organisatorische capaciteiten beschikt, omdat het past bij de fase waarin de club zich bevindt. Een veel geziene valkuil is dat een club zich heel afhankelijk maakt van een HJO als Beleidsbepaler. Een HJO die enthousiast aan de slag gaat met het uitwerken van een (persoonlijke) visie maar deze niet samen met mensen van de club opstelt of onvoldoende deelt, leidt ertoe dat een beperkt aantal personen zich de voetbalvisie heeft eigen gemaakt.
Kerntaken van een Hoofd Opleiding
Een HO heeft in principe drie kerntaken: jeugdvoetbalbeleid (door)ontwikkelen, jeugdvoetbalbeleid uitvoeren en ontwikkelen van het jeugdkader. In de praktijk is een HO echter vaak (te) veel tijd kwijt aan (niet-voetbalinhoudelijke) zaken die niet onder de kerntaken vallen, zoals organisatie, logistiek, administratie en overige randvoorwaardelijke zaken. Zaken die uiteraard van groot belang zijn voor de jeugdopleiding, maar ten koste kunnen gaan van de kerntaken en dus het ontwikkelen van jeugdvoetballers en jeugdkader. Een bijkomende factor is dat als je alles onderbrengt bij de HO, je als vereniging te zeer afhankelijk wordt van deze ene persoon. In de onderlinge afspraken is het daarom belangrijk dat de HO de focus kan houden op de voetbalinhoud. De jeugdcommissie kan bijvoorbeeld zorgdragen voor de meer randvoorwaardelijke en organisatorische zaken.
Lees ook: De toekomst van Hockey India
1. Jeugdvoetbalbeleid (door)ontwikkelen
Bij elke vereniging is sprake van jeugdvoetbalbeleid. Soms in de vorm van een uitgewerkt jeugdvoetbalbeleidsplan, soms in de vorm van enkele betrokkenen die er keuzes over maken zonder dat er echt iets zwart op wit staat vastgelegd. Afhankelijk van die beginsituatie (is er wel of geen jeugdvoetbalbeleidsplan) kan de HO het jeugdvoetbalbeleid gaan opstellen of het bestaande jeugdvoetbalbeleidsplan gaan doorontwikkelen. Het doorontwikkelen van het jeugdvoetbalbeleidsplan kan bijvoorbeeld nodig zijn omdat je als vereniging je ambities hebt verhoogd, er nieuwe kaderleden zijn gekomen of het huidige beleidsplan op zijn einde loopt, als deze voor een bepaalde periode is geschreven.
2. Jeugdvoetbalbeleid Uitvoeren
Naast het jeugdvoetbalbeleid (door)ontwikkelen, hoort ook het uitvoeren van het jeugdvoetbalbeleid bij het takenpakket van de HO. Iedereen die een rol speelt in het jeugdvoetbalbeleidsplan, zoals de trainersbegeleider of Voetbalkadercoach, trainers, leden van de technische commissie of bijvoorbeeld een scoutingscoördinator, moeten meegenomen worden in wat het plan voor hen inhoudt. Welke rol spelen zij in het jeugdvoetbal van de vereniging? Als bijvoorbeeld een trainer zich zou willen ontwikkelen door een opleiding te volgen, hoe gaat dat dan in zijn werk? Na het informeren en meenemen van alle betrokkenen in het ontwikkelde jeugdvoetbalbeleid, houdt het uitvoeren van het jeugdvoetbalbeleid in dat de HO continu monitort of er inderdaad volgens het plan gewerkt wordt. Als blijkt dat je in de uitvoering toch ergens tegenaan loopt of dat de jeugdvoetballers - uiteindelijk dé doelgroep waarvoor je het jeugdvoetbalbeleidsplan maakt - er nog niet optimaal van profiteren, kun je weer een stapje terug doen en bepaalde onderdelen van het jeugdvoetbalbeleidsplan gaan (door)ontwikkelen.
3. Ontwikkelen Jeugdkader
Een belangrijke rol van een HO is ook het op weg helpen en verder ontwikkelen van het kader (trainers - beginnend en ervaren, coaches, leiders, leeftijdscoördinatoren en scouts) en daarmee bij te dragen aan het plezier, de voldoening, de ontwikkeling, de continuïteit van datzelfde kader. Dit heeft direct een belangrijke invloed op het werven en behouden van (nieuw) kader. In het verlengde daarvan komt deze kerntaak direct ten goede aan de kwaliteit van de verschillende activiteiten die jeugdvoetballers aangeboden krijgen.
Takenpakket en Verantwoordelijkheden
Verenigingen bepalen zelf hoe zij de functie van een HO invullen. Taken en verantwoordelijkheden van de HO kunnen naar eigen inzicht (op basis van bijvoorbeeld de ambitie, de grootte van de vereniging, de organisatie en de gewenste ontwikkeling) bepaald worden. Als een takenpakket te groot dreigt te worden, daardoor niet haalbaar is en dus niet de gewenste bijdrage aan de jeugdopleiding kan leveren, kunnen taken ook door meerdere personen in verschillende functies ingevuld worden. Je kunt dan denken aan coördinatoren voor bijvoorbeeld de bovenbouw of onderbouw, die naast een Hoofd Opleiding zich mede gaan inzetten in het (door) ontwikkelen van het jeugdvoetbalbeleid en het jeugdkader.
Tips voor Nieuwe Hoofd Opleidingen
Een aantal ervaren HO'en deelt vijf gouden tips met hun nieuwe collega’s:
Lees ook: Diepgaande uitleg van de gewraakte scène
- Tip 1: Zorg ervoor dat jij en de vereniging van elkaar weten wat er wordt verwacht en dat je bij iemand terecht kunt. Om alles goed te kunnen combineren is het belangrijk te weten wat ervan je verwacht wordt, bijvoorbeeld: Heb je een functieprofiel? Welke verantwoordelijkheden en taken heb je? Zorg er ook voor dat je weet wie je aanspreekpunt is voor vragen op randvoorwaardelijk/ organisatorisch en voetbalinhoudelijk niveau.
- Tip 2: Ga aan de slag met een actueel jeugdvoetbalbeleidsplan. Wanneer niet wordt vastgesteld hoe er gevoetbald en gecoacht wordt, kan van een optimale sfeer en ontwikkeling geen sprake zijn. Daarom is een Jeugdvoetbalbeleidsplan van groot belang. Heeft jouw vereniging een Jeugdvoetbalbeleidsplan? Analyseer dit en gebruik de eerste maanden van het seizoen om dit beleid in de praktijk te toetsen.
- Tip 3: Help je trainers/coaches bij hun trainingen en wedstrijden op het veld. Zo draag je als HO bij aan een plezierig sportklimaat op de vereniging.
- Tip 4: Maak een jaarplanning met daarin trainersoverleggen, scholingsavonden en individuele begeleidingsmomenten voor voetbaltechnisch kader. Ook kun je hierbij denken aan bijvoorbeeld een paasevenement, een zomertoernooi of een jaarafsluiting.
- Tip 5: Blijf je (door)ontwikkelen in de rol van HO. Sta open voor ontwikkeling door middel van het volgen van bijscholingen, cursussen en opleidingen binnen of buiten de vereniging.
De HO Pro-opleiding van de KNVB
Aloys Wijnker, Manager Top Jeugdvoetbal bij de KNVB, bespreekt de vijf kerntaken van een HO aan de hand van de HO Pro-opleiding. De omgeving waarin het HO werkt, is complex en uitdagend tegelijk. Het HO neemt, meestal samen met anderen, besluiten gericht op het verbeteren van het technische beleid. Aan hoe besluiten eruit komen te zien, liggen meerdere overwegingen ten grondslag. Wat willen wij als club met elkaar bereiken? Waar staan wij voor? Maar ook: wat is er bijvoorbeeld in financiële zin mogelijk? Het HO is steeds weer op zoek naar manieren waarop de optimale omstandigheden om spelers te ontwikkelen, kunnen worden verbeterd. Hij of zij heeft een voortrekkersrol en tevens een voorbeeldfunctie richting alle betrokkenen. Onder die betrokkenen horen bijvoorbeeld spelers, trainers en scouts. Maar ook andere geledingen van de club waar hij of zij werkzaam is, horen erbij.
Om aan alle facetten van de rol van de HO tegemoet te komen, is de opleiding opgebouwd rondom vijf kerntaken. Het idee achter die kerntaken is dat alle facetten waar het HO mee te maken krijgt, een plaats krijgen in de opleiding. Je kunt die kerntaken echter niet los van elkaar zien, want iets wat hoort bij kerntaak 1 heeft invloed op bijvoorbeeld kerntaak 4. Bij die kerntaak 2 draait het om het voetbalinhoudelijke programma, in de breedste zin van het woord. Diverse vragen komen aan bod: wat is je visie op voetbal, wat voor voetbal wil je spelen bij de club, wat voor spelers heb je daarvoor nodig en hoe ga je die spelers opleiden? Oftewel: wat ga je doen? De antwoorden op deze vragen vormen als het ware een kapstok waar je alles wat je daarná gaat doen, aan ophangt. Want ga maar na: als je op een bepaalde manier wilt spelen en als je weet wat voor spelers je daarbij nodig hebt, betekent dat iets voor talentherkenning en scouting. Nog een voorbeeld: stel je wilt spelers opleiden die eigen keuzes kunnen maken. Hoe doe je dat?
Het Vinden van de Juiste HO
Uit eerder onderzoek onder bestuurders van verenigingen blijkt dat men voetbaltechnische achtergrond, betrokkenheid bij de vereniging, ervaring en kwalificaties (trainersdiploma’s en/of andere opleidingen als ALO of CIOS) belangrijke criteria vindt voor een HO. Vanwege de voetbalinhoudelijke rol van een HO en zijn of haar positie binnen de vereniging zijn deze criteria logisch, maar hierdoor is de ideale kandidaat-HO niet altijd direct binnen bijvoorbeeld de groep trainers of TC-leden van de vereniging te vinden.
Lees ook: Word een betere voetbalcoach met KNVB Zeist Opleidingen
tags: #hoofd #opleidingen #knvb #functieprofiel #taken #verantwoordelijkheden