Voetbal is in Nederland razend populair, met 1,2 miljoen amateurvoetballers en 7 miljoen supporters. Echter, als het gaat om de acceptatie van LHBTI+'ers, en in het bijzonder homo's, loopt de voetbalgemeenschap hopeloos achter. Elk seizoen lopen er statistisch gezien zo'n veertig homoseksuele voetballers rond in de eredivisie, maar tot op heden is geen enkele Nederlandse profvoetballer openlijk voor zijn homoseksualiteit uitgekomen.
De realiteit van homoseksualiteit in de voetbalwereld
De huidige situatie wordt gekenmerkt door een gebrek aan openheid en acceptatie. Een treffend voorbeeld hiervan is de OneLove-actie van de KNVB, waarbij aanvoerders in het betaald voetbal een aanvoerdersband in regenboogkleuren zouden dragen als signaal tegen discriminatie en racisme. Het eerste actieweekend in oktober 2022 werd echter afgeblazen toen de aanvoerders van Feyenoord en Excelsior aangaven niet mee te willen doen. Hoewel er in maart 2023 een nieuwe poging werd gedaan, bleven de aanvoerders van deze clubs de band opnieuw weigeren.
Angst en taboe
"Blijkbaar is het klimaat rond homoseksualiteit in het voetbal nog van dien aard dat spelers, ook bij de amateurs, niet openlijk voor hun homoseksuele voorkeur durven uitkomen," aldus Frank van Dalen, voorzitter van COC Nederland. De masculiene voetbalcultuur en negatieve reacties van supporters maken het voor LHBTI+'ers vrijwel onmogelijk om zichzelf te zijn op het veld of in een stadion.
Een anonieme gay voetballer in de Eredivisie beschreef in de podcast 'De Schaduwspits' hoe moeilijk het voor hem is om in de huidige voetbalcultuur zichzelf te zijn: 'Elke dag kan een absolute nachtmerrie zijn. Het beïnvloedt mijn mentale gezondheid steeds meer. Ik voel me gevangen en mijn angst is dat het onthullen van de waarheid over wie ik ben het alleen maar erger zal maken.’
Reacties van supporters en de cultuur
Uit onderzoek van het Mulier Instituut blijkt dat profvoetballers de belemmering voor homoacceptatie vooral zien bij de reactie van supporters (52%), de cultuur (42%) en de publieke opinie (28%). Homo wordt vaak als scheldwoord gebruikt, en homofobe grappen, zoals die aan de tafel van Vandaag Inside, dragen bij aan een onveilige omgeving.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
Initiatieven en acties van de KNVB
De KNVB heeft in de afgelopen jaren verschillende initiatieven ontplooid om racisme, discriminatie en homofobie tegen te gaan. In 2020 ontwikkelde de voetbalbond 'Ons voetbal is van iedereen', een driejarig aanvalsplan voor Nederlandse amateurclubs. Dit plan is inmiddels met een jaar verlengd.
Concrete maatregelen
Enkele concrete maatregelen die de KNVB heeft genomen, zijn:
- Het verspreiden van een open brief in de media en een instructievideo onder amateurverenigingen.
- Het samenwerken met de overheid op middelbare scholen aan Fair Play-workshops.
- Het opleiden van vijftig procesbegeleiders voor diversiteit & inclusie.
- Het introduceren van een app om discriminatie te melden. De KNVB gaat gebruik maken van de bestaande app ‘Meld Discriminatie Nu’, die volledig geschikt wordt gemaakt voor het voetbal. Voetballers en begeleiders kunnen in de app zowel anoniem als persoonlijk melding maken van discriminatie.
Actieplan homoacceptatie KNVB 2012
De KNVB lanceerde in 2012 het actieplan ter bevordering van homoacceptatie in het voetbal onder de noemer ‘Voetbal voor iedereen’ gepresenteerd. Het plan is samengevat in ‘een elftal actiepunten’. Zo gaat homodiscriminatie een onderwerp in de opleidingstrajecten van de KNVB worden en wordt er op gelet bij het afgeven van certificaten voor de jeugdopleidingen van clubs. Er worden vertrouwenspersonen aangesteld bij alle afdelingen van de KNVB en voetbalverenigingen krijgen hulp bij het opstellen van gedragsregels. Supportersverenigingen zullen worden aangesproken op hun houding ten opzichte van homo’s en de ‘Richtlijn bestrijding verbaal geweld’ wordt aangescherpt.
Wat kan er nog meer gebeuren?
Om een daadwerkelijk homovriendelijk klimaat te creëren, zijn er nog verschillende stappen nodig.
Publiekelijk signaal tegen homofobie
De KNVB kan een publiekelijk signaal afgeven tegen uitingen van homofobie. In navolging van Engeland, waar supporters van de tribune zijn gehaald en gearresteerd vanwege homofobe spreekkoren, kan de KNVB soortgelijke maatregelen nemen, zelfs zonder tussenkomst van een rechter.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Campagne om homoseksualiteit bespreekbaar te maken
Een campagne om homoseksualiteit bespreekbaar te maken, vooral aan de basis, in het amateurvoetbal en bij de jeugd, is essentieel. De KNVB-campagne ‘Wat doe jij om het voetbal leuk te houden?’ is daar een prima ingang voor. Clubbestuurders, trainers, supportersverenigingen en spelers zouden daarbij betrokken moeten worden.
Leren van andere landen
De KNVB dient het beleid van FA, de Engelse voetbalbond, als voorbeeld over te nemen. Ook de Tweede Kamer heeft het kabinet verzocht om homofobe spreekkoren in stadions aan te pakken.
De rol van openheid en acceptatie
COC-voorzitter Frank van Dalen benadrukt dat uit de kast komen als homoseksueel een bevrijding is: 'Het lijkt me dat je als sporter enkel de top kunt halen als je vrij bent van belemmeringen. De coming-out van een homoseksuele profvoetballer zou ontzettend belangrijk zijn, ook voor anderen.'
Ondersteuning en normalisatie
Een openlijke coming-out kan een moeilijke strijd worden, maar de KNVB en andere organisaties kunnen hierbij ondersteuning bieden. Door homoseksualiteit te normaliseren en een veilige omgeving te creëren, kunnen meer spelers en supporters zichzelf zijn.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
tags: #homovriendelijk #klimaat #knvb