Wissels in het voetbal zijn vaak cruciaal voor het resultaat van een wedstrijd. Denk aan de invalbeurt van Götze in de WK-finale van 2014, waar zijn doelpunt in de verlenging Duitsland de wereldtitel bezorgde. Maar hoe werken wissels precies in het voetbal? Hoe vaak mag je wisselen, en hoeveel wisselmomenten krijgen trainers per wedstrijd? Dit artikel geeft een overzicht van de huidige regels en de recente veranderingen in het wisselbeleid.
Van Drie naar Vijf Wissels: De Nieuwe Realiteit
Tot 2020 mochten teams slechts drie wissels per wedstrijd doorvoeren. Echter, tijdens de coronapandemie in 2020 veranderde de internationale spelregelcommissie (IFAB) de regels rondom wisselmomenten in het voetbal. Om de spelers te ontlasten in het drukke voetbalseizoen, werd het toegestaan om vijf keer te wisselen.
Hoewel er tegenwoordig vijf keer gewisseld mag worden, krijgen teams niet meer wisselmomenten dan voorheen. De vijf wissels moeten worden doorgevoerd in maximaal drie wisselmomenten. Met deze regel hoopt men te voorkomen dat de wedstrijd te vaak stil komt te liggen. De rust wordt niet als een wisselmoment beschouwd. Ook de mini-pauze in de verlenging geldt niet als wisselmoment.
Wisselen in de Verlenging
Mocht een wedstrijd eindigen in verlenging, dan mogen teams nog een extra wissel doorvoeren, ook als het maximum van vijf al is bereikt. Bovendien krijgt elk team een extra wisselmoment, zelfs als het maximum van drie wisselmomenten al is bereikt. Naast het extra wisselmoment mag er ook voor aanvang van de verlenging en in de rust van de verlenging worden gewisseld. Als een team tijdens de wedstrijd het maximum van vijf wissels en/of drie wisselmomenten niet heeft gebruikt, mogen die gebruikt worden tijdens de verlenging.
De Vijf Wissels in de Praktijk
Tijdens de wedstrijd mag elk team maximaal vijf spelers wisselen. Voor die vijf wissels mogen tijdens de wedstrijd drie wisselmomenten worden gebruikt om te voorkomen dat het spel te vaak stilligt. Naast die drie wisselmomenten mag ook tijdens de rust worden gewisseld.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
Hoe Werken de Vijf Wissels Tijdens Reguliere Wedstrijden?
Het is essentieel om te begrijpen hoe de spelregels zijn aangepast om teams de mogelijkheid te geven tot wel vijf spelers te wisselen tijdens officiële wedstrijden, wat een nieuwe dynamiek aan het spel toevoegt. Dit heeft een significante impact op de strategieën van coaches en de belasting op spelers.
Extra Wissel bij Hersenschuddingen: Spelersveiligheid Voorop
Spelersveiligheid staat voorop, en daarom is er een belangrijke verandering doorgevoerd: een extra wissel bij vermoedelijke hersenschuddingen. Deze regel, ingevoerd door de KNVB en gesteund door FIFA, geeft teams de kans om een speler die een hoofdblessure oploopt direct te vervangen. Dit gebeurt zonder dat dit ten koste gaat van de reguliere vijf wissels. Het is een pilot die de gezondheid van de voetballers extra wil beschermen.
Coaches kunnen nu zonder zorgen onmiddellijk ingrijpen als ze vermoeden dat een speler een hersenschudding heeft. Deze proactieve stap benadrukt hoe belangrijk het welzijn van voetballers is en laat zien dat de spelregels meegroeien met het besef dat blessures serieuze aandacht vereisen. Zowel in profvoetbal als bij amateurvoetbal speelt deze aanpassing een cruciale rol in het beschermen van atleten.
De internationale spelregelcommissie IFAB heeft bepaald dat de extra wissel in verband met een hersenschudding structureel mag worden toegepast. Deze zogenaamde ‘witte wissel’ is een extra wisselmoment als (vermoed wordt dat) een speler hoofdletsel heeft opgelopen. De afgelopen seizoenen vond in de Nederlandse betaald voetbalcompetities al een pilot plaats met deze extra wisselmogelijkheid en vanaf komend seizoen wordt dit permanent ingevoerd. De grootste wijziging is dat wanneer team A deze extra wissel inzet, dat team B hiervoor dan direct een extra wissel en wisselmoment krijgt.
Wisselbeleid Amateurvoetbal
Het amateurvoetbal bij de senioren en de oudste jeugdcategorieën in de categorie A sluiten aan bij de regelgeving van het betaald voetbal. Daarnaast is voor het jeugdvoetbal een aantal verbeteringen doorgevoerd om het spelplezier en ontwikkeling van spelers te verhogen.
Lees ook: Wat verdient een derde keeper?
Binnen het amateurvoetbal kun je nu meer frisse benen inbrengen dan ooit tevoren. Sinds de regelwijziging heb je als team de flexibiliteit om tot vijf spelers per wedstrijd te wisselen. Dit geeft coaches extra tactische mogelijkheden om het spelbeeld te beïnvloeden of om spelers te beschermen bij vermoeidheid of kleine blessures. Teams kunnen hierdoor beter inspelen op de dynamiek van de wedstrijd en strategische zetten doen die misschien eerder niet mogelijk waren.
Deze verandering brengt ook een sociale component met zich mee, waarbij meer spelers de kans krijgen speeltijd te vergaren. Het biedt amateurclubs nieuwe kansen om talenten te ontwikkelen en een breder scala aan spelers betrokken te houden bij het team. Het toegenomen aantal wissels kan helpen bij het verlagen van de kans op blessures, wat vooral van belang is gezien de vaak minder intensieve medische ondersteuning in amateurverband.
De IFAB ziet erop toe dat voetbal zowel op professioneel als amateurniveau veilig en eerlijk blijft.
Categorieën in het Amateurvoetbal
De opbouw van het wisselbeleid in het amateurvoetbal ziet er als volgt uit:
- Categorie A senioren (mannen, vrouwen en junioren JO18/JO19): 5 wissels. Tijdens de wedstrijd mag elk team maximaal vijf spelers wisselen. Voor die vijf wissels mogen tijdens de wedstrijd maximaal drie wisselmomenten (excl. de rust) worden gebruikt. Naast die drie wisselmomenten mag ook tijdens de rust worden gewisseld.
- Categorie A junioren (JO15 t/m JO17 en MO17 divisies): 7 wisselbewegingen. Tijdens de wedstrijd mag in totaal 7 keer een speler gewisseld worden. Voor die zeven wisselbewegingen mogen tijdens de wedstrijd drie wisselmomenten (excl. de rust) worden gebruikt.
In de categorie A junioren JO15- t/m JO17- en MO17-divisies is komend seizoen sprake van zeven wisselspelers.
Lees ook: Hoeveel vlakken heeft een voetbal?
De Regels en Gevolgen van de 5 Wissels in Voetbal
Je mag tijdens het spel maximaal vijf spelers wisselen, maar let op, dit kan slechts op drie momenten gebeuren. Dit betekent dat je strategisch moet denken over wanneer en hoe je jouw wissels inzet. Coaches en teams krijgen dus meer flexibiliteit om te reageren op de dynamiek van de wedstrijd. Het kan ook leiden tot een frissere en energiekere laatste fase van de wedstrijd, omdat spelers meer rust krijgen.
Onderzoek wijst uit dat meer wissels kunnen zorgen voor een hoger tempo en intensiteit in het spel. Dit kan het kijkplezier verhogen en voetbal nog spannender maken. Maar wees voorzichtig, want deze regel heeft ook invloed op jouw tactieken. Je zult als coach slim moeten plannen om jouw team optimaal te laten presteren met deze nieuwe mogelijkheden. De discussie blijft levendig over de impact van deze verandering, waarbij sommigen denken dat zelfs vijf wissels niet volstaan in de hedendaagse snelle voetbalwereld.
Gevolgen van de Nieuwe Invallersbepaling
De nieuwe invallersbepaling heeft duidelijke gevolgen voor het voetbalspel:
- Hogere flexibiliteit in tactiek: Trainers hebben meer mogelijkheden om tactisch te reageren tijdens een match door extra wissels.
- Vermindering van blessurerisico’s: Met vijf wissels kunnen spelers die vermoeid zijn of lichte klachten hebben eerder gewisseld worden, wat de kans op ernstige blessures kan verlagen.
- Meer kansen voor reservebankspelers: De uitbreiding tot vijf wissels kan ervoor zorgen dat meer spelers speeltijd krijgen, waardoor ze zich beter kunnen ontwikkelen.
- Groeiend belang van een brede selectie: Clubs zullen mogelijk investeren in een bredere en kwalitatief sterke kern omdat meer spelers ingezet kunnen worden.
- Impact op kleinere teams: Teams met minder financiële middelen vinden het wellicht lastiger om een grotere selectie van topniveau te onderhouden, waardoor er een grotere kloof kan ontstaan tussen grote en kleine clubs.
- Tactische pauzes tijdens wissels: Coaches kunnen de momenten van wisselen gebruiken voor korte teambesprekingen om zo direct invloed uit te oefenen op het verloop van de game.
- Toegevoegde spanning naar het einde toe: Door frisse spelers laat in de wedstrijd te brengen, kan het tempo hoog blijven en blijven eindrondes spannend.
Wisselprocedure: Hoe Werkt Het?
De wisselprocedure verloopt volgens een strikt reglement waar alle ploegen zich aan moeten houden. Zo wordt voor de wedstrijd een wedstrijdformulier ingeleverd met de namen van de spelers. Is een speler per ongeluk niet op de lijst gezet? Dan mag deze voetballer niet meedoen. Soortgelijke fouten komen soms zelfs op het hoogste niveau voor. Zo vergat Ajax in 2021 Sébastien Haller in te schrijven voor de Europa League. De Ivoriaan mocht het hele toernooi niet meedoen.
Tijdens de wedstrijd moet de scheidsrechter op de hoogte worden gebracht voor een wissel. In het profvoetbal loopt dit contact via de vierde official. Als de bal buiten de lijnen is wordt de wissel vaak doorgevoerd. De speler die het veld verlaat, mag dat overal doen. Pas als hij of zij buiten de lijnen is mag de nieuwe speler - ter hoogte van de middellijn - het veld betreden.
Soms komt het voor dat een speler het veld weigert uit te gaan. Dit gebeurde onder andere tijdens de League Cup-finale tussen Chelsea - Manchester City in 2019. Na een 0-0 en een verlenging wilde trainer Maurizio Sarri een ‘Louis-van-Gaaltje’ doen door de keeper vlak voor de penaltyserie te wisselen. Maar keeper Kepa weigerde. Hierdoor was de scheidsrechter genoodzaakt om het spel te hervatten, zonder de doorgevoerde wissel. Uiteindelijk verloor Chelsea en kreeg Kepa een boete van twee ton.
Nieuwe Richtlijnen KNVB
De KNVB voert met ingang van het nieuwe voetbalseizoen een aantal nieuwe regels in op de Nederlandse voetbalvelden. Tijdens het Europees kampioenschap (UEFA) en de Olympische Spelen (FIFA) zijn nieuwe richtlijnen toegepast om respectvol gedrag richting de scheidsrechters te bevorderen. Alleen aanvoerders mochten belangrijke beslissingen bespreken met scheidsrechters. Volgens de KNVB is dit succesvol verlopen en stimuleert het de sportiviteit op de voetbalvelden.
Vanaf komend seizoen dienen de stadionklokken in het betaald voetbal door te lopen na afloop van de reguliere speeltijd. Dit wordt ingevoerd om het publiek beter op de hoogte te houden van het verloop van de extra speeltijd. Tot op heden diende de stadionklok bij minuut 45 en 90 stilgezet te worden, maar dit verandert nu dus. Bij de start van de tweede helft wordt de stadionklok teruggezet op minuut 45. Uitgangspunt blijft dat de vierde official de minimale extra speeltijd laat zien. Het blijft mogelijk dat bijvoorbeeld door wissels of blessures deze extra tijd uiteindelijk langer duurt dan door de vierde official aangegeven.
Vanaf de achtste finale in de TOTO KNVB Beker wordt getest met zogenaamde on-field announcements. Een on-field announcement betreft een korte uitleg door de scheidsrechter na een VAR-review of een (lange) VAR-check over een definitieve beslissing. Deze uitleg is live hoorbaar in het stadion en op TV. Het doel hiervan is om meer duidelijkheid te geven over de totstandkoming van VAR-beslissingen.
Conclusie
Voetbalteams krijgen nu meer ruimte om hun strategie aan te passen met vijf wisselmogelijkheden. Deze verandering biedt coaches flexibiliteit en spelers de kans op meer rust. Het intense debat erover toont hoe belangrijk deze regel is voor het spel. Voor supporters en spelers leiden deze nieuwe mogelijkheden tot een dynamischere wedstrijdervaring. Laten we de ontwikkelingen volgen en het mooie spel blijven vieren!