Waterpolo is een dynamische en boeiende watersport die zwemmen, balvaardigheid en tactisch inzicht combineert. Twee teams strijden tegen elkaar in een zwembad. Om een eerlijk en veilig spel te garanderen, zijn er specifieke regels waaraan beide teams zich moeten houden. Dit artikel geeft een overzicht van de duur van een waterpolowedstrijd, de belangrijkste regels en andere relevante aspecten van deze sport, met name in de context van de Olympische Spelen.
Wat is waterpolo?
Waterpolo is een balsport in het water die vermoedelijk is ontstaan vanuit een alternatief voor rugby of handbal, maar dan in het water. Waterpolo is ontstaan halverwege de 19e eeuw. Het doel van de sport is om de bal bij de tegenstander in het doel te krijgen en zo de meeste punten te scoren. In Oost- en Zuid-Europa is het een erg populaire sport. Hoewel het in het water plaatsvindt, heeft het overeenkomsten met handbal.
De basis van het spel
Een waterpoloteam bestaat uit zeven spelers, waarvan zes veldspelers en een doelman. Het thuisspelende team draagt witte caps, terwijl het uitspelende team blauwe caps draagt. De keeper draagt een rode cap. Om de spelers uit elkaar te kunnen houden worden er caps gedragen. Het doel van het spel is om meer doelpunten te scoren dan de tegenstander door de bal in het doel te werpen. Elke geslaagde poging levert één doelpunt op. De bedoeling van het spel is om de bal zo vaak mogelijk in het vijandige doel te gooien. Elke bal die in het doel belandt telt voor één punt.
Speelveld en materiaal
Het speelveld voor heren is 20 meter breed en maximaal 30 meter lang. Voor dames is de maximale lengte 25 meter. Bij de heren is het bad maximaal 30 meter lang en 20 meter breed. Bij dames is het bad maximaal 5 meter korter, dus 25 meter. Het zwembad moet minimaal 1,80 meter diep zijn. Over het algemeen wordt er gespeeld in zwembaden die 3m diep zijn. De doelen die gebruikt worden zijn 3 meter breed en 0,90 meter hoog.
Als de diepte dit toelaat en spelers op de bodem kunnen staan, mag dit alleen als ze de bal niet in hun bezit hebben. Zodra een speler de bal ontvangt, moet hij zwemmen; stilstaan of afzetten van de bodem resulteert in een vrije worp voor de tegenpartij.
Lees ook: Complete gids waterpolo duur
De bal die gebruikt wordt bij waterpolo voor heren is ongeveer even groot als een voetbal en weegt tussen de 400 en 450 gram. Dames- en jeugdteams gebruiken een kleinere en lichtere bal. Een belangrijk kenmerk van de bal is de grip, waardoor hij gemakkelijk met één hand vast te houden is. De waterpolobal is ongeveer even groot als een voetbal. De waterpolobal heeft extra veel grip zodat hij makkelijk met een hand vast te houden is. Veldspelers mogen de bal slechts met één hand tegelijk aanraken, terwijl keepers de bal met twee handen mogen aanraken binnen de 5-meterzone. De keeper mag de bal met twee handen vasthouden, maar de veldspeler mag maar één hand gebruiken. Spelers mogen onder water worden geduwd terwijl ze de bal vasthouden, maar de bal zelf mag niet onder water komen.
Duur van een waterpolowedstrijd
Een waterpolowedstrijd is verdeeld in vier periodes, ook wel partjes genoemd. Een waterpolowedstrijd kent altijd vier periodes. Hoelang wedstrijden van het waterpolo duren en wil jij dat graag weten? De duur van deze periodes varieert afhankelijk van de leeftijd van de spelers, het competitieniveau en het land waarin gespeeld wordt. De lengte van één periode varieert van drie tot acht minuten. De periodes duren tussen de 4 en 8 minuten zuivere speeltijd. De speeltijd kan variëren afhankelijk van de competitie en de leeftijdscategorie. Over het algemeen geldt dat jongere spelers kortere periodes spelen. Waterpolo is een snelle en aanvallende topsport. Zuivere speeltijd betekent dat de tijd wordt stilgelegd bij overtredingen, doelpunten en andere spelonderbrekingen. Met zuivere speeltijd wordt bedoeld dat de tijd wordt stilgezet wanneer de bal buiten de lijnen is of als de scheidsrechter heeft gefloten. De scheidsrechter kan de klok stilzetten, bijvoorbeeld wanneer de bal buiten de lijnen terechtkomt. Hierdoor kan een kwart van 8 minuten in werkelijkheid tussen de 12 en 15 minuten duren.
Internationale wedstrijden
Op internationale toernooien, zoals de Olympische Spelen, duren de periodes 6 minuten, wat resulteert in een totale speeltijd van 24 minuten. Waterpolowedstrijden op internationaal niveau, zoals op de Olympische Spelen, duren 24 minuten. In dat geval worden er vier periodes van 6 minuten gespeeld.
Wisselen van speelhelft
Na twee periodes wisselen de teams van speelhelft. Voor het begin van de tweede en derde speelperiode moeten de spelers van kant wisselen. Er wordt van speelhelft gewisseld na de tweede pauze.
Pauzes tijdens een wedstrijd
Een waterpolowedstrijd kent drie pauzes. De eerste en derde pauzes zijn er slechts om even op adem te komen. De tweede pauze is een stuk langer. Tijdens de tweede pauze is er daarnaast ook tijd om qua tactiek het één en ander te wijzigen.
Lees ook: Zaalhockey: wedstrijdduur uitgelegd
Verlenging en strafworpen
In wedstrijden waar een winnaar vereist is, zoals bekerwedstrijden, kan een verlenging plaatsvinden. Enkele jaren geleden was het gebruikelijk om te verlengen bij een gelijke stand, maar dit is tegenwoordig niet meer het geval. Mocht er een gelijke stand op het scorebord staan na de reguliere speeltijd, dan moeten de ploegen tegenwoordig direct strafworpen gaan nemen. Een verlenging bestaat uit twee periodes van elk 3 minuten zuivere speeltijd. Als er na de verlenging nog steeds geen winnaar is, worden er strafworpen genomen.
De 30 seconden regel (schotklok)
Vanaf de C-jeugd wordt de 30 seconden regel toegepast. Waterpolo is een snelle en aanvallende topsport. Dit houdt in dat de aanvallende ploeg 30 seconden de tijd heeft om een schot op het doel te lossen. Een team krijgt aan het begin van een nieuwe aanval slechts 30 seconden de tijd om tot scoren te komen. Als er binnen deze tijd geen schot op het doel is, gaat het balbezit naar de tegenpartij. Wanneer de bal in het spel wordt gebracht door middel van een corner.
De schotklok staat aan het begin van het balbezit van een team op 30 seconden. Tijdens het rondspelen loopt de tijd af en voordat de schotklok is afgelopen moet er door het balbezittende team een schot richting doel zijn gevuurd. Doen zij dit niet dan is dat een overtreding. Indien het ploeg na het lossen van een schot balbezit houdt dan wordt de klok op 20 seconden gezet. Dit gebeurt ook wanneer de bal tot hoekschop wordt verwerkt door de keeper.
Als er sprake is van balbezit door hetzelfde team dat geschoten heeft. Na een uitsluiting. Deze regel is ingevoerd om het spel aantrekkelijker te maken en te voorkomen dat teams te lang de bal vasthouden zonder aan te vallen. Dankzij de schotklok kan er in een korte tijd veel gebeuren.
Belangrijke regels en overtredingen
Waterpolo kent diverse regels en overtredingen die van invloed zijn op het spelverloop. Als de tegenstander de bal heeft is er veel geoorloofd om de bal af te pakken. Sommige overtredingen zijn voor de scheidsrechter moeilijk zichtbaar, omdat veel onder water gebeurd. Als de tegenstander geen bal vast heeft en er wordt een overtreding gemaakt, wordt er wel snel gestraft. Er bestaan verschillende strafmaatregelen, waaronder een vrije worp voor de tegenstander. Een zwaardere straf is de tijdstraf van 20 seconden aan de kant hangen. Bij zware overtredingen zoals bijvoorbeeld slaande bewegingen naar de scheidsrechter kan een zogenaamde UMV-4 gegeven worden. De speler moet dan uit het spel. De speler mag vervangen worden, maar wel pas na 4 minuten speeltijd. Enkele belangrijke regels zijn:
Lees ook: Hoe lang duurt het echt? Extra tijd in voetbal
- Balbezit: De aanvallende ploeg heeft 30 seconden om een schot op het doel te lossen.
- Vrije worp: Een vrije worp wordt toegekend bij verschillende overtredingen, zoals het vasthouden van een tegenstander of het met twee handen aanraken van de bal. Buiten de 5-meterlijn mag een vrije worp direct op het doel worden geschoten.
- 5-meter bal: Een 5-meter bal (strafworp) wordt toegekend als een grove overtreding binnen de 5-meterzone wordt begaan. De speler mag dan alleen op de keeper schieten vanaf de 5-meterlijn.
- Uitsluiting: Bij zwaardere overtredingen kan een speler voor 20 seconden of langer worden uitgesloten. Na drie persoonlijke fouten krijgt een speler de rode vlag en wordt hij uitgesloten van het spel.
- Uitsluiting met vervanging (UMV): Een UMV wordt gegeven bij zeer zware overtredingen of het beledigen van de scheidsrechter. In sommige gevallen volgt een UMV4.
Uitrusting van de spelers
Tijdens het spel hebben spelers van beide teams een cap op. Dit is enerzijds om je oren te beschermen tegen de bal, maar ook handig om te kunnen zien waar je teamgenoten zich bevinden. Er bestaan witte, blauwe en rode caps. De keepers hebben altijd een rode cap op, een team de witte en de andere de blauwe caps. De spelers dragen een cap om hun hoofd te beschermen en om ze herkenbaar te maken. Het thuisspelende team draagt witte caps, terwijl het uitspelende team blauwe caps draagt. De keeper draagt een rode cap. Alle spelers hebben oorbeschermers aan hun cap om hun oren te beschermen tegen de impact van de bal. Tegenwoordig dragen spelers ook vaak een gebitsbeschermer, een toque en een tweede zwembroek of badpak. Voor de badkleding is het handig bij de dames een badpak te hebben met een rits aan de achterzijde, voor een gestroomlijnde beweging door het water.
Scheidsrechters
De scheidsrechters zwemmen niet mee, maar staan aan de lange zijde van het speelveld, buiten het water. Ze houden toezicht op het spel en zorgen ervoor dat de regels worden nageleefd. In de meeste competitiewedstrijden wordt gebruikgemaakt van de 30 seconden regel, die wordt bijgehouden aan de jurytafel.
Jeugdwaterpolo
Bij jeugdwaterpolo, met name minipolo, zijn er aangepaste regels en afmetingen van het speelveld. Bij de jeugd wordt begonnen met een veld van 5 tegen 5 spelers. Het veld voor deze jonge spelers is dan ook kleiner als een veld voor volwassenen. Minipolo teams bestaan uit vijf spelers (vier veldspelers en een keeper). Vanaf een jaar of 13 wordt begonnen met de officiële speelgrootte van 7 tegen 7 spelers. Er kan al begonnen worden vanaf dat de basis zwemdiploma’s behaald zijn. Vanaf een jaar of 7 a 8 kan spelenderwijs begonnen worden. Vaak wordt veel uitval gezien rond de leeftijd van 13 tot 16 jaar. De KNZB richt zich daarom tegenwoordig tijdens trainingen en wedstrijden voor onder deze leeftijden, veel op de plezier beleving tijdens de sport. Het gaat dan ook niet om het winnen maar om het plezier beleven aan de sport. Bij de jeugd zijn de teams vaak nog gemengd. Als je naar de volwassenen gaat is dit niet meer zo.
De rol van sponsoring
Sponsoring speelt een belangrijke rol in de waterpolowereld, vooral bij verenigingen. Financiële middelen die door sponsoring worden gegenereerd, stellen clubs in staat om goed onderhoud te plegen, materialen aan te schaffen en diverse activiteiten te organiseren.
Het Nederlandse waterpolo
Nederland heeft een sterke traditie in het waterpolo, met name bij de dames. Er zijn verschillende sporten waarin Nederland weet te excelleren. De laatste jaren ging de aandacht ook al snel uit naar de nationale vrouwen waterpoloploeg. Dat is niet zo gek, want de Oranje dames wisten grote successen te boeken op internationaal niveau. De vermakelijke watersport lijkt in de basis op handbal, alleen gaat het om een zwemsport. Het nationale dames waterpoloteam heeft meermaals deelgenomen aan de Olympische Spelen en behaalde in 2008 zelfs de gouden medaille. Daarnaast zijn ze tweemaal wereldkampioen geworden (1991 en 2023) en zes keer Europees kampioen (1985, 1987, 1989, 1993, 2018 en 2024). De Oranje dames waterpoloploeg wist zich te kwalificeren voor de Olympische Spelen 2024. Na de Verenigde Staten lijkt Nederland de grootste favoriet voor de Olympische titel in Parijs.