Basketbal, een sport die synoniem staat voor de Amerikaanse droom, heeft door de jaren heen talloze iconische spelers voortgebracht. Van de pioniers die de basis legden tot de moderne supersterren die de sport blijven herdefiniëren, deze atleten hebben niet alleen hun stempel gedrukt op het spel, maar ook op de cultuur eromheen. In dit artikel duiken we in de wereld van het Amerikaanse basketbal en belichten we enkele van de grootste namen die de sport hebben gevormd. We zullen ook kijken naar de Nederlandse invloed in de NBA en de opkomst van 3x3 basketbal in Nederland.
De Pioniers en Legendes
Oscar Robertson: Voor de huidige generatie misschien minder bekend, maar de ouderen zullen zich deze krachtige guard zeker nog herinneren. Bij de Cincinnati Royals en de Milwaukee Bucks speelde ‘The Big O’ als shooting guard zijn wedstrijden. In 1971 bracht hij de Bucks de enige NBA-titel in de geschiedenis. Oscar Robertson is de enige speler die met een triple-double het seizoen afsloot (dubbele cijfers in drie van de vijf belangrijke statistieken: punten, rebounds, assists, steals en blocks). 12 keer werd hij verkozen in het All-Star team en hij won een keer de MVP award voor beste speler van het seizoen.
Wilt Chamberlain: Behalve dat Wilt Chamberlain een van de beste basketballers was, heeft hij, naar eigen zeggen, met meer dan 20.000 vrouwen het bed gedeeld. Als je het zo bekijkt is het een bijzonder knappe prestatie dat deze center van 2.16 meter zo ongelofelijk veel punten scoorde. Hij speelde van 1959-1973 en wist in die tijd twee keer NBA kampioen te worden. Met de Harlem Globetrotters, de Philadelphia 76ers en de Los Angeles Lakers wist hij een onberispelijke reputatie op het gebied van scoren op te bouwen. Zijn favoriete bijnaam was ‘The Big Dipper’, een naam die zijn vrienden hadden uitgekozen omdat hij altijd zijn hoofd boog als hij ergens een deur binnenliep.
Bill Russell: In 1934 zag Bill Russell het levenslicht. Hij speelde center voor de Boston Celtics in de jaren vijftig en zestig. Hij heeft het record van de meeste kampioenschappen, elf in totaal. Daarnaast was hij vijf keer de MVP van de league. Russell stond bekend om zijn goede rebounds en zijn defensieve kwaliteiten. Hij was de eerste zwarte speler die zich de status van superster verwierf. Hij speelde een belangrijke rol in de Civil Rights Movement. Verder was hij de eerste donkere NBA coach langs de lijn. Russell scoorde meer dan 14.000 punten en haalde talloze keren het All-Star team.
De Iconen van de Jaren '80 en '90
Larry Bird: Larry Joe Bird heeft zijn hele profcarrière gespeeld bij de Boston Celtics. De roodharige forward van 2.06 meter was al in de jeugd een bezienswaardigheid. Door zijn rivaliteit met een andere grote, Magic Johnson, bereikte de populariteit van het basketbal een geheel nieuw niveau. Hij werd drie keer NBA-kampioen, in 1981-84-86 en werd drie keer tot MVP uitgekozen, 1984-86. Het shirt met nummer 33 wordt bij de Celtics niet meer gedragen uit respect voor de man die met zijn trash-talking een interessant fenomeen werd. Op niet mis te verstane wijze maakte bij tegenstanders dikwijls duidelijk dat het veld van hem was.
Lees ook: Het verhaal van James, gezien door Nederlandse fans
Magic Johnson: Een speler met de bijnaam “Magic” moet haast wel van buitenaardse komaf zijn. Earving ‘Magic’ Johnson speelde in de jaren tachtig en negentig als point guard bij de Los Angeles Lakers. Met zijn lengte was hij een bijzondere verschijning op die positie. Hij was echter zo snel, behendig en tactisch sterk dat het een echte alleskunner was. Met vijf NBA-titels, drie MVP awards in de finales en het reguliere seizoen, én 12 All-Star optredens wist Magic jarenlang het publiek te vermaken. Hij was door zijn voorkomende gedrag en benaderbaarheid een echte superster. Wel maakten ze samen deel uit van het beroemde Dream Team dat in 1992 op de Olympische Spelen in Barcelona het beste basketbal ooit speelde. In 1991 maakte Magic bekend dat hij hiv-positief was, hij stopte met basketbal. In 1992 kwam hij terug om de All Star Game te spelen, en won de All-Star MVP Award. Na verzet van medespelers (hiv was toen nog nieuw en eng) stopte hij toch weer met basketbal.
Michael Jordan: Er is geen basketballer die de harten van zoveel mensen op zoveel momenten heeft aangeraakt als Michael Jordan. Hij werd in 1984 “gedraft” door de Chicago Bulls en algauw was de spectaculaire sprongkracht van Jordan een bezienswaardigheid. Hij begon steeds meer te scoren en nam het team steeds vaker op sleeptouw. Samen met Pippen, Rodman en al die anderen vormden ze het legendarische Bulls team dat in de jaren negentig zes keer de titel opeiste. Jordan werd een internationale superster. Overal waar hij kwam stonden mensen met open ogen te kijken naar hoe hij zich voortbewoog. Zes keer MVP in de finales, vijf keer in het seizoen en 14 keer het All-Stars team: Michael Jordan wordt algemeen beschouwd als de allerbeste.
De Sterren van de 21e Eeuw
Tim Duncan: Bescheidenheid siert de man, moet Tim Duncan gedacht hebben toen hij wekelijks uit ging blinken in de NBA. De man met de mooiste naam uit het basketbal doet precies datgene waar hij goed in is: dunken. Als center/power forward was hij medeverantwoordelijk voor vier titels in de nationale basketbalcompetitie. Vanaf 1997 speelt deze boomlange kerel al voor de San Antonio Spurs. Wie Tim Duncan zegt, zegt Spurs, en andersom. Sterke punten? Vooral zijn vermogen om het spel in te schatten, blokken en defensieve rebounds te pakken.
Kobe Bryant: Als je op je achttiende de opvolger van Michael Jordan wordt genoemd, ligt er een onmetelijke druk op je jonge schouders. Toch weet Kobe Bryant in zijn carrière aan alle verwachtingen te voldoen. Hij speelde al sinds zijn draft in 1996 bij de Lakers en heeft in die periode als shooting guard meer dan dertig duizend punten gemaakt. Bryant behoort daarmee tot een uiterst select groepje. Daarnaast is hij vijfvoudig NBA kampioen, heeft Bryant maar liefst 15 keer het NBA All-Star team gehaald en is hij een keer de MVP van het seizoen geweest. Hij staat bekend om zijn soloacties die, soms tot frustratie van zijn teamgenoten, doorgaan tot de bal in het netje valt. Een grote basketballer met flink wat pit. Bryant zat op 26 januari 2020 samen met zijn dertienjarige dochter Gianna (Gigi), honkbalcoach John Altobelli, diens vrouw Keri en dochter Alyssa, basketbalcoach Christina Mauser, Sarah Chester en haar dochter Payton, en piloot Ara Zobayan aan boord van een gecharterde helikopter toen deze boven Calabasas (in de buurt van Los Angeles) neerstortte. In 2020 werden de Los Angeles Lakers voor de zeventiende keer in de geschiedenis kampioen van de NBA, dat is was tevens een evenaring van het record van Boston Celtics. De ploeg van sterspeler LeBron James besliste de finale met 4-2 in zijn voordeel door ook het zesde duel met Miami Heat te winnen: 106-93. Een seizoen wat, vanwege het Corona virus Covid -19, vanuit “the Bubble” in het Disneyland resort uitgespeeld werd. Ruim drie maanden lang werden de resterende wedstrijden op het complex uitgespeeld.
Shaquille O'Neal: Misschien wel de sterkste man uit de geschiedenis van de NBA en velen zien hem als de dominantste. Met een lengte van 2.16 meter en een gewicht van 150 kilo behoorde ‘Shaq’ midden jaren negentig en in het eerste decennium van de eenentwintigste eeuw tot een absolute publiekstrekker. Met zijn gewaagde spel, frivole en soms ook agressieve karakter wist hij het publiek te geven wat het wilde: spektakel. Hij werd vier keer NBA-kampioen en vormde samen met Bryant een onverslaanbare tandem bij de Lakers. Ondanks dat de mannen het niet altijd zo goed met elkaar konden vinden, leverde deze samenwerking toch de nodige titels op. Deze tank kan nog meer dan basketballen. Zo is hij veelvuldig in films en muziekvideo’s te zien en rapt hij er op los.
Lees ook: Winnaars van de Amerikaanse basketbal competitie
LeBron James: LeBron James, een van de grootste basketballers aller tijden, bezocht Nederland voor zakelijke besprekingen bij het Europese hoofdkantoor van Nike in Hilversum. Dit bezoek trok veel aandacht, hoewel het niet grootschalig werd aangekondigd. Fans verzamelden zich in de hoop een glimp op te vangen van de basketballegende. James maakte van de gelegenheid gebruik om Amsterdam te verkennen. Er werd gezegd dat hij was gaan fietsen in Amsterdam, maar toen wilde iedereen met hem op de foto. Ondanks dat hij in de VS niet over straat kan zonder aangeklampt te worden door fans, waardeerde hij de rust in Nederland.
Stephen Curry: In de Noord-Amerikaanse basketbalcompetitie NBA is Curry bezig aan een fenomenaal goed seizoen. De 27-jarige point guard van Golden State Warriors schiet vanuit alle hoeken zijn driepunters raak. Hij is zo dodelijk van afstand, dat hij van driepunters het nieuwe dunken maakt. Dat zint niet iedereen. De oude NBA-elite roert zich. Driepunters waren voor het Curry-tijdperk een beetje de circusact van de NBA. Het is leuk als je het goed kan, het ziet er spectaculair uit, maar wedstrijden win je er niet mee. Nee, dan hebben clubs liever spelers als LeBron James of Kobe Bryant. Complete, atletische spelers die van alle markten thuis zijn en in goede doen in hun eentje wedstrijden kunnen winnen. Tot Curry en zijn Golden State Warriors de boel revolutioneerden. De club bewees met spelers als Curry dat een team vol bomen van meer dan twee meter niet nodig is voor succes. Een goede techniek en snelheid is voldoende. Als de bal maar vlot rond gaat, het zogeheten small ball, en als ze maar goed kunnen schieten. Want een driepunter levert meer punten op dan de standaard tweepunter. En als je er genoeg scoort, ben je niet te achterhalen door de tegenstander. Vorig jaar werden de Warriors voor het eerst in veertig jaar NBA-kampioen. En Curry wordt steeds beter. Hij verbreekt record na record. Zo verbeterde hij sinds 2013 liefst drie keer het NBA-record voor het gescoorde aantal driepunters in één seizoen. Dat deed hij vorige maand voor de laatste keer. Inderdaad, middenin het NBA-seizoen. Zijn ‘oude’ record van 286 heeft hij inmiddels verpulverd en Curry heeft nog achttien wedstrijden in het reguliere seizoen over om tot ver boven de 300 driepunters uit te komen. Momenteel staat de teller op 304 en de Warriors zijn aan zijn hand nagenoeg onverslaanbaar. De club won deze jaargang 57 wedstrijden en verloor er slechts 6. Verder scoort Curry zijn driepunters niet alleen vanaf de rand van de driepuntlijn. Soms mikt hij ze ogenschijnlijk moeiteloos vanaf zelfs de middellijn in de basket, zoals afgelopen woensdag nog tegen Utah Jazz. Het heeft de ogen van NBA-teams geopend. Genoeg is genoeg, zeggen een aantal voormalig NBA-spelers en -coaches nu. Mark Jackson was tot een aantal jaren geleden de coach van de Warriors. Hij zei eind vorig jaar dat Curry het basketbal beschadigt met zijn driepunters, omdat kinderen in gymzalen nu alleen maar naar de driepuntlijn rennen en vergeten te werken aan hun techniek. NBA-icoon Oscar Robertson is van mening dat het succes van Curry voornamelijk te danken is aan het slechte verdedigen in de NBA. Hij kreeg bijval van een andere NBA-grootheid, Kareem Abdul-Jabbar. Analist en oud-speler Charles Barkley heeft dezelfde mening. Hij meent dat de concurrentie in de NBA van erbarmelijk niveau is, waardoor Curry kan uitblinken. De Chicago Bulls uit 1995/1996 met Michael Jordan, het topteam waar de huidige Warriors-ploeg de laatste tijd veel mee wordt vergeleken, zouden volgens hem gehakt maken van de ploeg uit Oakland. Curry is gewoon een goede schutter, aldus Barkley. De kritiek van de oudgedienden aan het adres van Curry maakt zijn verhaal alleen maar opmerkelijker. Hij perfectioneerde zijn schottechniek als puber met vele duizenden uren training in gymzalen. Voortdurend kreeg hij te horen dat hij te klein was voor topbasketbal. Dan maar inzetten op andere aspecten van het spel, bedacht hij. Hij haalde de NBA in 2009, maar was in zijn eerste jaren een relatief anonieme speler. Dat kwam voornamelijk door zijn zwakke enkels. Toen hij van dat aanhoudende blessureleed af was, begon het te lopen bij Curry en de Warriors. Vooral nadat maatje Klay Thompson in 2011 werd gecontracteerd. Curry zelf vindt de kritiek van de NBA-elite ‘wel een beetje irritant’ worden. Zijn coach, Steve Kerr, die als speler kampioenschappen met de legendarische Bulls-teams in de jaren negentig won, reageerde cynisch op de negatieve opmerkingen. “Tuurlijk had ik Steph kunnen afstoppen in mijn tijd. Geen probleem. Vijftig jaar geleden waren atleten groter, sterker, sneller en technischer. Steph had toen waarschijnlijk niet eens de NBA gehaald.” Overigens is niet iedere NBA-pensionado het eens met zijn mopperende collega’s. Indiana Pacers-legende Reggie Miller verkondigde afgelopen week dat ‘spelers van de vorige generatie, verandering moeten omarmen’. Volgens Miller is dat lastig voor oud-spelers, omdat in de jaren zeventig, tachtig en negentig andere regels golden. “Basketbal is sindsdien veranderd en verandering is goed. We moeten waarderen wat Steph aan het doen is”. Dennis Scott, een van de grote driepuntschutters in de NBA voordat Curry op de deur bonkte, weet wel waarom er zoveel kritiek is op de basketballer. “Zij konden het niet. Zo simpel is het.” Curry maakt in ieder geval wat los in de NBA vanwege zijn buitenaardse driepuntcijfers. De enige die zich nog niet heeft laten horen over Curry, is de man met misschien wel de invloedrijkste mening: Michael Jordan. Aan His Royal Airness de taak voor eens en voor altijd een einde te maken aan de discussie. En Curry? Die gaat vrolijk door met waar hij het hele seizoen al mee bezig is: scoren. Meer en beter dan iemand ooit voor hem heeft gedaan. Het gaat voor hem niet om de records of wat men van zijn prestaties van hem vindt. Er telt maar één ding: kampioenschappen. Dat is ook meteen de beste manier om zijn criticasters de mond te snoeren.
Nederlandse Spelers in de NBA
Tot op heden zijn er negen Nederlandse spelers actief geweest in de NBA. Verder zijn er ook enkele spelers die wel gedraft zijn maar die nooit een minuut in de NBA gespeeld hebben. Wie die laatste zijn, vind je hier.
Rik Smits: In zijn jonge jaren worstelde de ingetogen Eindhovenaar wat met zijn lengte. Niet raar als je 2.24 meter bent en daarmee een van de langste NBA-spelers ooit. Smits schijnt nog regelmatig wedstrijden van de Pacers te bezoeken en zijn eveneens boomlange zoon Derrik speelde bij het universiteitsteam van Valparaiso samen met de zoon van ex-NBA-speler Geert Hammink. Meer weten? Over Smits zijn verschillende documentaires gemaakt, waaronder ‘Lengte kun je niet leren’ (2000) en ‘Andere Tijden Sport: Rik Smits’ (2015).
Francisco Elson: Werd in 2007 de eerste Nederlandse NBA-kampioen, met de San Antonio Spurs van grootheden Tim Duncan (speler) en Gregg Popovich (coach). Elson speelde een bijrol, maar toch. Elson, een boomlange (2,13 meter) maar bescheiden Rotterdammer, versleet heel wat NBA-teams voordat hij in 2012 de NBA definitief verliet. Elson speelde in tegenstelling tot Smits vele wedstrijden voor het Nederlands team en speelde in de nadagen van zijn loopbaan zelfs nog even in Iran.
Lees ook: Het Amerikaans voetbal: Een gedetailleerd overzicht
Geert Hammink: Hammink (2,13 meter) speelde ‘slechts’ in acht NBA-wedstrijden (welke Nederlander kan hem dat nazeggen?) maar speelde in Orlando voor een zeer getalenteerd team met onder andere Shaquille O’Neal, een van de beste centers ooit in de NBA. Niet voor niets was ‘Superman’ een van Shaq’s bijnamen. Hammink behaalde vervolgens flink wat successen in Europa, onder meer bij Alba Berlijn. Hij is nog steeds actief in de basketbalwereld, als mede-eigenaar van Court Side, een agentschap voor spelers, en als coach van eredivisieclub ZZ Leiden. Zoon Shane speelde in Amerika bij Valparaiso University samen met de zoon van Rik Smits, Derrik.
Swen Nater: Vandaag de dag is Swen Nater (Den Helder, 1950) in Amerika een zogenaamde ‘motivational speaker’ maar ooit was hij een lange (2,11 meter), hardwerkende speler in de NBA. En lang dáárvoor was hij een 9-jarig ventje die naar Amerika reisde om via een tv-show herenigd te worden met zijn moeder. Nater speelde tussen 1976 en 1984 voor onder meer de San Diego Clippers en de Los Angeles Lakers.
Hank Beenders: De allereerste Nederlander in de NBA, die toen nog de Basketball Association of America heette. Beenders (1,98 meter), wiens portret elders op deze site te vinden is, haalde als speler van de Philadelphia Warriors in 1948 de finale van de BAA. De Warriors verloren echter van de Baltimore Bullets.
**Leons leek niet voorbestemd voor de NBA, qua atletisch vermogen. Maar de scouts van de Oklahoma City Thunder, die oog hebben voor talent, zagen iets in hem. Hij werd niet gedraft maar liet in trainingen en in de NBA Summer League zien hoe veelzijdig hij is. Daarmee werd de ex-speler van Apollo Amsterdam en Bradley University de eerste Nederlander in dertien jaar die speeltijd maakte in de NBA. Helaas eindigde het avontuur diezelfde maand nog, na zes invalbeurten waarin hij twee punten maakte.
**Op 27 december 2024 kwam Post 49 seconden in het veld toen de Warriors hun wedstrijd tegen de Los Angeles Clippers al niet meer konden winnen. Hij miste zijn enige schot maar werd die dag de achtste Nederlandse NBA-speler ooit. Post is een veelzijdige speler, met de lengte (2,13 meter) en vaardigheden van een traditionele center maar met tevens een goed afstandsschot. Zijn eerste schot in de NBA was dan ook meteen een driepunter. Qua profiel past hij daarmee goed bij de hedendaagse NBA. Speelde nog slechts mondjesmaat maar is wel de derde Nederlander die in het seizoen 2024-2025 zijn debuut maakte en dat is een unicum. Wordt - al lijkt dat wat prematuur - qua speelstijl wel vergeleken met Elson.
Worthy de Jong: Een Nederlandse Uitblinker in 3x3 Basketbal
Naast de invloed van de NBA en de prestaties van Nederlandse spelers in de Amerikaanse competitie, is er ook een opmerkelijke ontwikkeling in het 3x3 basketbal. Worthy de Jong is een naam die hierin vaak genoemd wordt. Hij staat bekend om zijn beslissende schoten op cruciale momenten. De Jong heeft meermaals belangrijke wedstrijden beslist met zijn schoten in de slotseconden, waaronder de olympische finale. Zijn succes in het 3x3 basketbal heeft bijgedragen aan de groeiende populariteit van deze variant van de sport in Nederland. Hij speelt samen met Arvin Slagter en Bryan Alberts. Coach Geert Hammink, die met De Jong samenwerkte bij ZZ Leiden, beschrijft hem als een kunstenaar binnen en buiten het veld. Zijn achtergrond als fotograaf draagt bij aan zijn creatieve benadering van het spel.
De Toekomst van het Basketbal
De sport blijft evolueren, met nieuwe talenten die opkomen en de grenzen van het mogelijke verleggen. Spelers zoals Leborn James, Stephen Curry, Kevin Durant & Russel Westbrook zal je over enkele jaren ongetwijfeld in een top 10 tegen komen. De opkomst van 3x3 basketbal biedt nieuwe mogelijkheden voor spelers over de hele wereld, waaronder Nederland. Met de juiste training en mentaliteit kunnen Nederlandse basketballers in de voetsporen treden van hun voorgangers en hun eigen stempel drukken op de sport.
tags: #grootheid #amerikaans #basketbal #spelers