Softbal, een sport die vaak wordt gezien als een variant van honkbal, heeft een rijke en boeiende geschiedenis. Van zijn bescheiden begin als een indoor alternatief tot zijn huidige status als een internationale sport voor zowel mannen als vrouwen, softbal heeft een lange weg afgelegd. Dit artikel duikt in de oorsprong, ontwikkeling en de huidige staat van softbal, met speciale aandacht voor de geschiedenis in Nederland.
Het Ontstaan van Softbal: Een Thanksgiving Verhaal
Het verhaal van softbal begint op Thanksgiving Day in 1887 in Chicago. Leden van de Farragut Boat Club zaten samen te wachten op de uitslag van een American Football wedstrijd tussen de universiteitsteams van Yale en Harvard. Toen het nieuws binnenkwam dat Yale had gewonnen, gooide een fan van dat team een samengebonden bokshandschoen naar een Harvard supporter, die het met een stok terug sloeg. Deze spontane actie werd gadegeslagen door sportjournalist George Hancock, die enthousiast riep: "Play ball!". Dit markeerde het onofficiële begin van softbal.
In eerste instantie ontwikkelde het spel zich als een indoor variant van baseball en stond het bekend als "indoor baseball" of "kitten baseball". Pas in 1926 bedacht Walter Hakanson de term "Softball". Na verloop van tijd evolueerde softbal van een indoor sport tot een volwaardige buitensport, met veel overeenkomsten met honkbal.
De Ontwikkeling van Softbal: Van Indoor naar Buiten
In 1934 werden de eerste officiële spelregels vastgelegd, wat de sport verder formaliseerde. Softbal werd populair bij zowel mannen als vrouwen, hoewel damessoftbal internationaal gezien een grotere aanzien geniet. In Europa zijn Nederland en Italië toonaangevend in het damessoftbal, terwijl Tsjechië en Denemarken het goed doen in het herensoftbal.
Softbal in Nederland: Een Vroege Start
Volgens het Nederlandse honkbal en softbal museum stichtte Grasé op 12 maart 1912 de eerste Nederlandse honkbalbond. Echter, er werd al in 1911 honkbal gespeeld in Amsterdam op het ijsclub-terrein. Een prent uit het museum toont zelfs een gemengde wedstrijd van heren en dames die in 1908 "ergens in Nederland" honkbal speelden. In de beginjaren kwamen en verdwenen de honkbalclubs en was er nog geen echte competitie.
Lees ook: Duik in de historie van Brabo Hockey te Antwerpen.
In 1922 kwam daar verandering in toen AHC Quick, de club van Bleesing, de eerste Nederlandse kampioen werd. In 1923 werd "Blauw wit" de kampioen en het jaar daarna Ajax.
Jules Kammeijer: Bijna de Uitvinder van Softbal
Jules Kammeijer, een gymnastiekleraar uit Haarlem, kan bijna beschouwd worden als de uitvinder van softbal in Nederland. Hij zocht een zomersport voor zijn sportschool en vond honkbal te moeilijk en gevaarlijk. Daarom bedacht hij een variatie met een zachtere en grotere bal, kleinere en lichtere knuppels, en kussens en een werp- en thuisplaat van linoleum. Zijn school had zelfs tien teams die onderling speelden en demonstraties gaven voor belangrijke honkbalwedstrijden.
Zijn illusie van 'uitvinder' werd na de Bevrijding verstoord toen hij Canadezen op het EDO-terrein softbal zag spelen, wat ongeveer dezelfde sport bleek te zijn die hij had ontwikkeld.
De Verschillen tussen Honkbal en Softbal
Hoewel softbal veel overeenkomsten vertoont met honkbal, zijn er enkele belangrijke verschillen:
- Bal: Een softbal is groter dan een honkbal.
- Afstand tussen de honken: De afstand tussen de honken is groter bij honkbal dan bij softbal.
- Pitching: Bij honkbal gooit de pitcher de bal bovenhands, terwijl bij softbal de pitcher onderhands gooit.
- Slaghout: Het slaghout is een klein beetje breder bij softbal.
- Slagzone: De slagzone is anders bij softbal.
Spelregels en Spelverloop
Softbal wordt gespeeld door twee teams van elk minimaal 9 spelers. Het doel is om meer punten te scoren dan de tegenstander. Punten worden gescoord door honklopers die, zonder uitgemaakt te worden, alle honken aanraken en het thuishonk bereiken.
Lees ook: IJshockey in Nijmegen: Een terugblik
Het Veld
Een softbalveld heeft de vorm van een vierkant en bestaat uit een binnenveld en een buitenveld. Het binnenveld omvat de honken (afstand 18,30 meter) en de posities van zes van de negen veldspelers. De overige drie spelers (rechtse, linker en middenvelder) bevinden zich in het buitenveld.
De Pitcher en Slagman
De pitcher gooit de bal onderhands in de slagzone, het gebied tussen de knieën en de schouders van de slagman. De slagman probeert de bal te slaan en naar het eerste honk te rennen. Als de slagman drie keer mist, is hij uit. Bij vier wijd mag de slagman naar het eerste honk lopen.
Innings en Wedstrijdduur
Een wedstrijd bestaat uit minimaal 7 innings. Een inning is voorbij wanneer beide teams aan slag zijn geweest. Als de stand na 7 innings gelijk is, wordt er een extra inning gespeeld. Na 9 innings is de wedstrijd voorbij, ongeacht de stand.
Veldposities
De veldposities bij softbal zijn vergelijkbaar met die bij honkbal:
- Pitcher: Gooit de bal onderhands naar de slagman.
- Catcher: Vangt de ballen achter de slagman.
- Eerste Honk: Verdedigt het eerste honk.
- Tweede Honk: Verdedigt het tweede honk.
- Derde Honk: Verdedigt het derde honk.
- Korte Stop: Verdedigt het gebied tussen het tweede en derde honk.
- Rechtsvelder: Verdedigt het rechterdeel van het buitenveld.
- Linksvelder: Verdedigt het linkerdeel van het buitenveld.
- Middenvelder: Verdedigt het midden van het buitenveld.
De Koninklijke Nederlandse Baseball en Softball Bond (KNBSB)
In Nederland worden de softbalcompetities georganiseerd onder de auspiciën van de Koninklijke Nederlandse Baseball en Softball Bond (KNBSB). De bond telt circa 207 honk- en softbalclubs. De KNBSB bevordert de ontwikkeling van softbal door het organiseren van competities, toernooien en het aanbieden van trainingen en opleidingen.
Lees ook: Verdiep je in de hockeygeschiedenis
Softbal Successen in Nederland
DSS, opgericht in 1950, is een club met een rijke historie en biedt ruimte aan honkbal en softbal op zowel top- als breedtesport niveau. Sinds 2015 is het eerste seniorenteam vertegenwoordigd op het hoogste niveau (Hoofdklasse), spelend in het Pim Mulier Stadion. Op het gebied van softbal heeft DSS vele successen behaald, met maar liefst 8 keer het kampioenschap van Nederland op haar naam. In 2017 nam de club zelfs deel aan de Europa Cup.
Het Nederlands Honkbal en Softbal Museum
Het Honkbal en Softbal Museum, gevestigd in het Pim Mulierstadion in Haarlem, is het eerste bondsmuseum in Nederland. Het museum, opgericht in mei 1983 door de Stichting Honkbal en Softbal Museum, heeft als doel het bewaren van de Nederlandse honk- en softbalgeschiedenis. Het museum heeft een uitgebreide collectie van historische voorwerpen, waaronder bekers, medailles, knipsels, programmaboekjes, posters, speelmateriaal en kleding.
Het museum heeft in de loop der jaren verschillende tentoonstellingen georganiseerd tijdens evenementen zoals de Haarlemse Honkbalweken, Europese kampioenschappen en het Rotterdam World Port Tournament. Het museum wordt gesteund door de gemeente Haarlem en verschillende sponsors, waardoor het zijn activiteiten kan voortzetten.
Materiële Benodigdheden voor Softbal
Om softbal te spelen, zijn de volgende materialen nodig:
- Softbalknuppel: Meestal gemaakt van aluminium, in verschillende maten en gewichten.
- Softbal: Een bal met een doorsnede van ongeveer 9 centimeter, gemaakt van leer of kunstleer.
- Handschoen: Een leren handschoen die wordt gebruikt om de bal te vangen.
- Slaghelm: Beschermt het hoofd van de slagman.
- Beschermende kleding: Om blessures te voorkomen.
tags: #geschiedenis #softbal