Honkbal, een sport die onlosmakelijk verbonden is met de Verenigde Staten, wordt door velen beschouwd als de meest Amerikaanse sport die er bestaat. Maar de geschiedenis van honkbal is complexer dan vaak wordt aangenomen. De sport heeft zich ontwikkeld uit verschillende balspelen die immigranten van over de hele wereld meebrachten.
De Oorsprong: Meer dan een Amerikaans Verhaal
Hoewel honkbal vaak wordt gezien als een puur Amerikaanse uitvinding, gaat de oorsprong verder terug dan de Verenigde Staten. Engelse geschiedkundigen claimen zelfs dat Engeland de sport heeft uitgevonden. Ze baseren zich op een document uit 1755 waaruit blijkt dat in de buurt van Londen een spel werd gespeeld waarvan de regels sterk lijken op de regels van honkbal. Het gaat om een aantal regels uit het dagboek van William Bray (1736-1832).
De Mythe van Abner Doubleday
Lange tijd werd aangenomen dat honkbal rond 1840 was uitgevonden door Abner Doubleday, een militair die later bekendheid verwierf als generaal in de Burgeroorlog. Dit verhaal droeg bij aan het idee dat honkbal een puur Amerikaanse sport was, "van vreemde smetten vrij". Het bleek echter dat Doubleday geen enkele belangstelling voor sport had gehad, en het verhaal is dan ook verzonnen.
De Rol van Balspelen en Immigranten
Honkbal is waarschijnlijk ontstaan uit verschillende balspelen die immigranten van huis hadden meegenomen. Een van die spellen is rounders, dat in Engeland werd gespeeld en veel overeenkomsten vertoont met honkbal (bal, slaghout, honken).
De Vroege Ontwikkeling in Amerika
In de Verenigde Staten begonnen clubs regels op te stellen voor de sport. Op 19 juni 1846 speelden de Knickerbockers de eerste baseballwedstrijd volgens deze regels tegen een ander team. De Knickerbockers verloren echter met een stand van 23 tegen 1. Alexander Cartwright, lid van de New York City’s Knickerbockers Club, schreef in 1845 voor het eerst regels op voor honkbal. Deze zogenaamde Knickerbocker Rules worden beschouwd als de basis van de hedendaagse regels voor honkbal.
Lees ook: Duik in de historie van Brabo Hockey te Antwerpen.
De Opkomst van Populariteit en Sterspelers
Naarmate honkbal populairder werd, ontstonden er sterren die de sport domineerden. Namen als Babe Ruth en Joe DiMaggio werden synoniem met honkbal, hoewel DiMaggio's bekendheid ook te danken was aan zijn huwelijk met Marilyn Monroe.
Honkbal in Nederland: Een Vroege Geschiedenis
Ook in Nederland kent honkbal een lange geschiedenis. De eerste Nederlandstalige spelregels van het honkbal werden in 1822 gepubliceerd, vertaald vanuit het Duits. In die tijd stond het spel bekend als "loopbal". Het boek "Kinderspelen voor alle jaargetijden" uit 1822 beschreef de regels van dit spel, waarbij twee teams met kaatsers, werpers en vangers een speelveld gebruikten dat was afgebakend met vier paaltjes.
Vroege Beschrijvingen en Spelregels
In 1845 werden de spelregels opnieuw op papier gezet in het boek "Jongens! Wat zal er gespeeld worden? Handboekje voor knapen bij hunne onderlinge oefeningen en spelen" van G.T.N. Suringar. Hierin werd het spel "Engelsch balspel" genoemd. Opvallend was dat de honken met de klok mee gingen, in tegenstelling tot de huidige looprichting.
Hoewel het spel zich na 1845 verder ontwikkelde, leek het geen bekend verschijnsel te zijn. In 1869 werd er opnieuw over geschreven in het boek "De spring in ’t veld of vermakelijke gymnastiek en spel in de vrije lucht en in de speelkamer, benevens uitspanningen met licht en schaduw" van P. Beets, waarin het "balspel met vrijplaatsen", ook wel "Base ball" genoemd, werd beschreven.
J.C.G. Grasé en de Amsterdamschen Bond voor Lichamelijke Opvoeding
J.C.G. Grasé is erg belangrijk geweest voor de ontwikkeling van het honkbal in ons land. In 1906 gaf hij namens de Amsterdamsche Bond voor Lichamelijke Opvoeding een Nederlandstalig boekje uit met de spelregels van deze sport. Als docent Engels aan de Eerste Vijfjarige H.B.S.
Lees ook: IJshockey in Nijmegen: Een terugblik
Rynie Wolters: Een Nederlandse Honkbalpionier in Amerika
Een belangrijke figuur in de vroege geschiedenis van het honkbal is Rynie Wolters, geboren als Reinder Wolters in Friesland. Hij emigreerde op jonge leeftijd naar de Verenigde Staten en werd een van de eerste professionele honkbalspelers. Wolters was een succesvolle werper voor de New York Mutuals in de jaren 1860 en 1870.
Op 23 juli 1870 gooide Wolters een shutout tegen de Chicago White Stockings, een prestatie die destijds veel indruk maakte.
De Opkomst van Softbal
Naast honkbal ontstond er ook een variant van het spel genaamd softbal. Het verhaal gaat dat softbal is ontstaan in Chicago op Thanksgiving Day 1887. Leden van de Farragut Boat club zaten in het boothuis bij elkaar in afwachting van de uitslag van de American Football wedstrijd tussen de universiteitsteams van Yale en Harvard. Toen bekend werd dat Yale had gewonnen gooide een fan van dat team ballorig een samengebonden bokshandschoen in de richting van een Harvard supporter, die het ding met een stok terug sloeg.
Van Indoor Sport tot Buitensport
Het spel ontwikkelde zich in eerste instantie als een indoor variant van baseball. Het werd ook "indoor baseball" of "kitten baseball" genoemd. Pas in 1926 bedacht ene Walter Hakanson de term "Softball".
Gaandeweg ontwikkelde softbal zich van een indoor sport tot een volwassen buitensport met op veel punten een sterke gelijkenis met honkbal. Softbal is een sport voor zowel mannen als vrouwen. Internationaal gezien staat het damessoftbal echter in hoger aanzien. In Europa zijn sportief gezien Nederland en Italië bij het damessoftbal de toonaangevende landen. In Nederland worden de softbalcompetities gespeeld onder auspiciën van de Koninklijke Nederlandse Baseball en Softball Bond (KNBSB).
Lees ook: Verdiep je in de hockeygeschiedenis
Verschillen tussen Softbal en Honkbal
Er zijn een aantal belangrijke verschillen tussen softbal en honkbal:
- Veld: Het softbalveld is kleiner dan het honkbalveld.
- Bal: De softbal is groter dan de honkbal.
- Knuppel: De softbalknuppel is korter en heeft een kleinere diameter dan de honkbalknuppel.
- Werpen: Bij softbal moet de pitcher onderhands gooien, terwijl bij honkbal de pitcher bovenhands gooit.
- Stelen: Bij honkbal mogen honklopers op elk moment dat de bal in het spel is proberen een honk te stelen. Bij softbal mag er pas gestolen worden als de bal de hand van de pitcher verlaten heeft.
Honkbal in de 20e en 21e Eeuw
In de 20e eeuw groeide honkbal uit tot een van de meest populaire sporten in de Verenigde Staten. De sport verspreidde zich ook naar andere landen, waaronder Nederland. Een van de teams verdedigt (staat in het veld) terwijl van het aanvallende team steeds een speler aan slag is. De werper of pitcher gooit de bal vanaf de werpplaat over het vierde honk, de thuisplaat. De bal moet over de plaat gaan, tussen knie- en ellebooghoogte van de slagman (dit heet de 'slagzone'). De worp wordt beoordeeld door de (plaat) scheidsrechter, die achter de catcher en de thuisplaat staat. Is de worp niet in dit vak dan telt dat als een wijd, tenminste als de slagman niet probeert de bal te slaan. Is de worp wel in dit vak dan telt dat als een slag, ook als de slagman niet probeert te slaan. Een worp buiten het vak telt als slag als de slagman toch probeert te slaan. Heeft de werper vier keer wijd gegooid, dan mag de slagman vrij naar het eerste honk lopen. Ook als de slagman geraakt wordt door de werper op het lichaam heeft de slagman een vrije loop naar het eerste honk, de zogenaamde 'hit by pitch'. De slagman zal dus alleen (proberen te) slaan op goede worpen. De werper zal de hoogte, snelheid en het effect van zijn worp variëren om het de slagman te bemoeilijken.
Honkbal na de Tweede Wereldoorlog
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het Nederlandse honkbal een impuls door een grote inzamelingsactie in de Verenigde Staten. Op 11 mei 1948 stuurde de Amerikaanse honkbalwereld een enorme lading materiaal voor het gehavende Nederland. Deze actie groeide uit tot het symbool van de naoorlogse vriendschap tussen Nederland en de Verenigde Staten. Joe DiMaggio schonk zijn pet aan Neptunus in Rotterdam. Echter, net als de gehele Amerikaanse samenleving in die tijd, was ook honkbal 75 jaar geleden raciaal gescheiden. Gekleurde spelers kwamen uit in de zogenaamde negro leagues. Precies 75 jaar geleden debuteerde Jackie Robinson als zwarte Amerikaanse honkballer in de Major League Baseball. Het racisme was daarmee niet voorbij, merkten zelfs Nederlandse spelers later nog.
De Rol van Muziek en Media
Nederland werd 45 jaar geleden wakkergeschud door het nummer ‘Paradise By The Dashboard Light’ van Meat Loaf. Met het nummer werd ook een verslag van een honkbalwedstrijd de ether ingeslingerd.
Het EK Honkbal en de Amsterdamse Familie Urbanus
Het EK honkbal is deze week in Italië. Indien het Nederlandse team met succes zijn titel verdedigt, moet het wel goed opletten of het de goede trofee ontvangt. In 1966 werden de Haarlem Nicols namelijk nog opgelicht door de Italianen na het winnen van de Europa Cup. De Amsterdamse familie Urbanus staat synoniem voor honkbal: drie generaties werden in totaal twaalf keer Europees kampioen. Pater familias Han - hij overleed vrijdag op 93-jarige leeftijd - zeven keer, zoon Charles (64) drie keer en kleizoon Nick (27) twee keer. Grootvader Han was meer dan een kampioen; hij was ook een innovator die Nederland in de jaren vijftig opnieuw leerde honkballen. Tijdens een reis in 1952 naar de New York Giants ontdekte hij dat de Nederlandse honkballers al een jaartje of vijftig de verkeerde spelregels gebruikten.
Nederland in de 21e Eeuw
In de 21e eeuw blijft honkbal populair, hoewel het in populariteit wordt overtroffen door American football en basketball. Afgelopen zaterdag wonnen de Nederlandse honkballers de wereldtitel in Panama. Nederland versloeg grootmacht en 25-voudig wereldkampioen Cuba en is daarmee het tweede Europese land dat de officiële wereldtitel opeist.
De Koninklijke Nederlandsche Honkbalbond (KNHB)
De Koninklijke Nederlandsche Honkbalbond (KNHB) werd op 12 maart 1912 in Amsterdam opgericht op initiatief van honkbalpioniers Grasé, Bleesing en Baggelaar. In 1934 werd de eerste officiële internationale wedstrijd gespeeld, in Haarlem tegen België. In Europa maken Nederland (mede door een deelname van een groot aantal spelers geboren op de Antillen en Aruba) en Italië (mede door deelname van 'Amerikaanse' Italianen) al geruime tijd de dienst uit op honkbalgebied.
Bleesing en de Ontwikkeling van Honkbal
Emile Bleesing is dan inmiddels bondsvoorzitter en zou ruim dertig jaar leiding geven aan de Nederlandsche Honkbal Bond. Bleesing is zeer inventief, organiseert op verschillende locaties in het land wedstrijden, gaat naar scholen, houdt lezingen en weet steeds meer voetbal- en andere verenigingen te interesseren een honkbalafdeling op te zetten. Wanneer er een Amerikaans oorlogsschip op bezoek is in de Amsterdamse haven maakt Bleesing een afspraak met de kapitein en dat resulteert in wedstrijden van de bemanning tegen het 'bondsnegental'.
Internationale Successen
De laatste tien jaar kan Nederland zich mondiaal meten met de sterkere honkballanden uit Noord- en Midden-Amerika en Azië, zoals Cuba, VS, Zuid-Korea, Japan. Hoogtepunt in de nationale honkbalhistorie was de overwinning op Cuba bij de Olympische Spelen in 2000 (de eerste Olympische nederlaag ooit van veelvoudig Olympisch en wereldkampioen Cuba). Bij het WK 2005, dat werd gespeeld in Nederland, behaalde Nederland een historisch hoogste vierde plaats. Bij het WK 2011 in Panama schreef Nederland historie door als eerste Europese land in 73 jaar (Groot-Brittannië was wereldkampioen in 1938) wereldkampioen te worden. In de finale werd met 2-1 gewonnen van Cuba. Eerder in het toernooi werd in de finalegroep al van de VS en Cuba gewonnen.
De Haarlemse Honkbalweek en het World Port Tournament
Toernooien hebben door de jaren heen altijd een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de spelkwaliteit van het Nederlandse honkbal en softbal. Zo wordt in 1961 de eerste Haarlemse Honkbalweek georganiseerd en maakt het Nederlandse publiek voor het eerst kennis met internationaal honkbal. Maar, zo wordt gezegd, het is ook een eerste kennismaking met de manier zoals Amerikanen honkbal spelen. De eerste deelnemers aan de Honkbalweken zijn namelijk teams die zijn samengesteld uit Amerikaanse militairen die zijn gelegerd in het toenmalige West-Duitsland, Frankrijk en Engeland. Vanaf 1963 worden de wedstrijden van de Honkbalweek gespeeld in het Haarlemse Pim Mulier Stadion, het eerste honkbalstadion in Europa. In 1985 volgt een tweede toernooi, het World Port Tournament in Rotterdam op het complex van Neptunus. Het WPT wordt net zo succesvol en krijgt internationaal eveneens veel aanzien. Vanaf dat moment kan de honkballiefhebber jaarlijks genieten van tophonkbal op eigen bodem.
Nederlandse Honkballers in de Major League
Halverwege de jaren zeventig staat werper Win Remmerswaal van het Haagse Storks in de belangstelling van Amerikaanse scouts. In 1979 wordt hij de eerste in Nederland geboren en opgegroeide honkballer die in de Major League debuteert als hij de heuvel beklimt bij Boston Red Sox. Rikkert Faneyte (1993) en Robert Eenhoorn (1994) worden daarna respectievelijk de tweede en derde Nederlander in de hoogst haalbare profcompetitie. Er zouden nog vele Nederlandse honkballers volgen die de mogelijkheid krijgen professioneel te spelen. Een aantal van hen bereikte de Major League, zoals Ralph Milliard, Rick van den Hurk, Roger Bernadina en Greg Halman.
Honkbal en Softbal in Nederland Vandaag
Honkbal en softbal ontwikkelen zich tot toonaangevende sporten met vele successen in allerlei leeftijdscategoriën. Op Europees niveau, maar ook op mondiaal niveau. Zo mogen sinds 1999 actieve profspelers uitkomen voor nationale ploegen. De hierboven genoemde spelers komen ook daadwerkelijk voor Oranje uit en zorgen met hun kwaliteiten voor succesvolle prestaties. Een hoogtepunt komt er in 2011 als Nederland in Panama wereldkampioen wordt. In 2013 en 2017 bereikt het Team Kingdom of the Netherlands beide keren de halve finale van de World Baseball Classic. In 2016 dringt het Nederlands softbalteam door tot de halve finale van het wereldkampioenschap, de hoogste klassering ooit op een mondiaal evenement.
De KNBSB en de Toekomst van Honkbal en Softbal
Honkbal en softbal worden in het hele land gespeeld, op vele plaatsen en in alle provincies. Honkbal en softbal zijn en blijven populair. De KNBSB ontwikkelt en stimuleert allerlei varianten.
Het Honkbal en Softbal Museum
Een bezoek waard Een sport is niets zonder zijn historie en helden. Veel van wat er zich in de afgelopen 100 jaar op de honkbal- en softbalvelden heeft voltrokken, vind je terug in het Honkbal en Softbal Museum, dat is gevestigd in het Pim Mulierstadion in Haarlem. Het museum heeft veel bijzondere en vooral historische voorwerpen. Zoals prijzen, posters, maar ook kleding. Een voorbeeld is het shirt van het Nederlands Koninkrijksteam tijdens de World Baseball Classic van 2006 met handtekeningen van alle spelers en coaches. Waaronder Hall of Famer Bert Blijleven.
De Eregalerij
De KNBSB werd in 1983 de eerste bond in Nederland met een eigen Eregalerij.
tags: #geschiedenis #van #honkbal